વધુ સારું પોષણ એ સારા પાચનની ગુરુચાવી છે

• તંદુરસ્તી અને પાચનનો સીધો સંબંધ
• શરીરની પાચનશક્તિ સારી તો આરોગ્ય નિર્મળ
• પાયનમાં આવતી તકલીફો જાણવા સમજવા વાંચો ETV Bharat Sukhibhav

તંદુરસ્ત શરીર માટે યોગ્ય પોષણ લેવા માટે લોકોને જાગૃત કરવા માટે 1 લીથી 7 સપ્ટેમ્બર સુધી 'ફીડિંગ સ્માર્ટ, રાઇટ ફ્રોમ સ્ટાર્ટ' થીમ પર 39મું રાષ્ટ્રીય પોષણ સપ્તાહ 2021 ઉજવવામાં આવી રહ્યું છે. પોષણની જરૂરિયાત વિશે વધુ માહિતી આપતાં નિષ્ણાત અને ફિટનેસ નિષ્ણાત રુજુતા દિવેકર કહે છે કે "આપણું સ્વાસ્થ્ય આપણે શું ખાઈએ છીએ તેના પર નિર્ભર નથી, પણ આપણું શરીર શું પચાવે છે તેના પર નિર્ભર કરે છે. જો આપણો આહાર યોગ્ય હોય તો આપણું પાચન સારું થશે અને જો આપણું પાચન યોગ્ય રહેશે તો આપણી ત્વચા અને વાળ સ્વસ્થ રહેશે અને આપણે ડાયાબિટીસ, હાઈ બ્લડ પ્રેશર વગેરે જેવી બીમારીઓથી દૂર રહી શકીશું."

ખરાબ પાચન એટલે શું?

રુજુતા દિવેકર કહે છે કે જો આપણે તમામ પ્રકારના પૌષ્ટિક ખોરાક અને અન્ય ખોરાક ખાઈએ છતાં શરીરમાં સૂક્ષ્મ પોષકતત્વો અથવા હિમોગ્લોબિન સ્તરનો અભાવ છે, તો તેનો અર્થ એ છે કે પાચનમાં સમસ્યા છે. કારણ કે જ્યારે પાચન તંત્રમાં ખામી હોય ત્યારે આપણું શરીર ખોરાકમાંથી પોષક તત્વોને સંપૂર્ણ રીતે શોષી શકતું નથી.

આપણા પાચન તંત્રનું કાર્ય પોષક તત્વોને શોષી લેવાનું અને શરીરમાંથી ખરાબ પદાર્થોને દૂર કરવાનું છે. પરંતુ જો વિવિધ સમસ્યાઓના કારણે આપણી પાચન તંત્ર આ કામ યોગ્ય રીતે કરી શકતું નથી અને તમને નિયમિતપણે ગેસ, પેટનું ફૂલવું અથવા એસિડિટીની સમસ્યા થવા લાગે છે, તો તેનો અર્થ એ કે પાચન બરાબર થઈ રહ્યું નથી.

ખરાબ પાચનના કારણો

રુજુતા દિવેકરના મતે નીચેની પાંચ બાબતોને પાચનમાં તકલીફ થવા માટે જવાબદાર ગણી શકાય.

પાણીની કમી

દિવસભર પૂરતું પાણી ન પીવું અથવા શરીરમાં પાણીનો અભાવ પાચનમાં સમસ્યા સર્જી શકે છે. તેથી તમારી સાથે પાણીની બોટલ રાખો જેથી તમને દર વખતે પાણી પીવાનું યાદ રહે.

ચા/કોફીનો વધુ પડતો વપરાશ

જો તમે કાળી, લીલી અથવા દૂધ આધારિત ચા અથવા કોફીનું સેવન કરો છો તો દિવસમાં 3 કપથી વધુ ચા/કોફી ન લો. આ ઉપરાંત, સાંજે 4 વાગ્યા પછી નિયમિતપણે ચા/કોફીથી સંપૂર્ણપણે દૂર રહેવાની ખાતરી કરો. ડિટોક્સ ચા અથવા ડેકાફ કોફી પણ ન લેવી જોઈએ.

ખોટો ગુણોત્તર

પીરસતી વખતે અને ખાતી વખતે ખાતરી કરો કે તમે તમામ પ્રકારના ખોરાકને યોગ્ય માત્રા અને પ્રમાણમાં ખાઓ. ઉદાહરણ તરીકે, ચોખાનો જથ્થો કઠોળ કરતા થોડો વધારે હોવો જોઈએ અને કઠોળનો જથ્થો પણ શાકભાજી કરતા વધારે હોવો જોઈએ. મસૂર અથવા શાકભાજીનું વધુ પડતું સેવન ન કરો અથવા ચોખા અને રોટલીઓને સંપૂર્ણપણે ન ટાળો, કારણ કે આ પાચન સમસ્યાઓ તરફ દોરી શકે છે.

સારી ચરબીનો અભાવ

ઘણા લોકો ઘી, સંપૂર્ણ ચરબીયુક્ત દૂધ, માખણ, મગફળી જેવી સારી ચરબીને સંપૂર્ણપણે છોડી દે છે અથવા આરોગ્યના નામે તેમના અતિ-પ્રોસેસ્ડ સ્વરૂપનો ઉપયોગ કરે છે. જે યોગ્ય નથી. સારી ચરબી આપણું પાચન સ્વસ્થ રાખે છે. જો તમે આનું બિલકુલ સેવન ન કરો તો તે લાંબા ગાળે તમારા પાચનને અસર કરી શકે છે. સારી પાચન માટે તમે યોગ્ય સમયે અને યોગ્ય માત્રામાં સારી ચરબીનું સેવન કરી શકો છો.

કસરત/શારીરિક પ્રવૃત્તિનો અભાવ

બેઠાડુ જીવનશૈલી અને કસરતનો અભાવ પણ પાચન સમસ્યાઓ તરફ દોરી શકે છે. તેથી દરરોજ નિયમિત ચાલવા કે કસરત કરવાનો નિયમ બનાવો. જો તમે સક્રિય છો તો તમારું પાચન સારું રહેશે. "યાદ રાખો કે સારું પાચન તમે તમારા પગનો કેટલો ઉપયોગ કરો છો તેની સાથે જોડાયેલ છે".

પાચન સુધારવા માટે 5 ટિપ્સ

ન્યુટ્રિશનિસ્ટ રુજુતા દિવેકર જણાવે છે કે આ પાંચ રીતે તમે તમારા પાચનમાં સુધારો કરવાનો પ્રયાસ કરી શકો છો.

1. ઘી અને ગોળ બપોરના અંતે ઘી અને ગોળનો ઉપયોગ કરો. કારણ કે તે આંતરડાના ઉપલાસ્તર માટે સારું છે. ગોળ ખાવાથી ખોરાકમાં ફાઇબર અને આયર્ન વધે છે. તે તમને હાઇડ્રેટેડ રાખે છે તેમજ મીઠા ખોરાકની તૃષ્ણાને અટકાવે છે. વળી, ગોળ અને ઘીનું મિશ્રણ તમને દુર્ગંધ દૂર કરવામાં મદદ કરી શકે છે. તમે ખાધા પછી 1 ચમચી ગોળ અને 1 ચમચી ઘી લઈ શકો છો.

2- એક કેળું અવશ્ય લો. કેળામાં એક પ્રીબાયોટિક હોય છે, જે શરીરમાં સારા બેક્ટેરિયા માટે ખોરાક તરીકે કામ કરે છે. તે દરેક જગ્યાએ સરળતાથી ઉપલબ્ધ છે, તેથી તમે તમારા દિવસની શરૂઆત તેની સાથે કરી શકો છો અથવા તેની સાથે તમારા બપોરના અથવા રાત્રિભોજનને સમાપ્ત કરી શકો છો. તમે તેને 4-6 વાગ્યાની વચ્ચે પણ ખાઈ શકો છો. કેળા તમારા આંતરડામાં સારા બેક્ટેરિયાને મદદ કરે છે અને પાચનમાં સુધારો કરે છે.

3. દહીં અને કિસમિસ. દહીં અને કિસમિસ પ્રીબાયોટિક અને પ્રોબાયોટિક બેક્ટેરિયાનું મિશ્રણ છે. તે ઓડકાર, ગેસને કારણે ઊંંઘમાં ખલેલ, ઇરિટેબલ બોવલ સિસ્ટમ, પીસીઓડી અથવા નબળી પાચન જેવી સમસ્યાઓ દૂર કરવામાં મદદ કરી શકે છે. તેનો વપરાશ હિમોગ્લોબિન અને બી12 સ્તર વધારવામાં પણ મદદ કરશે. તમે તેને બપોરના ભોજન પછી અથવા 3: 30-4 વાગ્યાની વચ્ચે ખાઈ શકો છો.

4. શારીરિક પ્રવૃત્તિ. તમારી દિનચર્યામાં નિયમિત કસરતનો સમાવેશ કરવાની ખાતરી કરો. જો કે, યાદ રાખો કે માત્ર કસરતના એક સ્વરૂપ તરીકે ખૂબ લાંબું ચાલવું નહીં. યોગને તમારી દિનચર્યામાં પણ સામેલ કરી શકાય છે. કારણ કે ઘણા આસનો છે જેની પ્રેક્ટિસ પાચન પ્રક્રિયાઓને વ્યવસ્થિત રાખી શકે છે. પરંતુ પ્રશિક્ષિત યોગ નિષ્ણાત પાસેથી યોગ શીખવો અને અઠવાડિયામાં ઓછામાં ઓછી 2-3 વખત યોગ્ય રીતે યોગનો અભ્યાસ કરવો જરૂરી છે. વધુમાં, તાકાત તાલીમ ઘરે અથવા જીમમાં પણ સુનિશ્ચિત કરી શકાય છે.

5. સારી ઊંઘ મેળવો. ખૂબ તણાવમાં, કામ પ્રત્યે ઉદાસીન રહેવું અથવા જ્યારે થાક લાગે ત્યારે નિદ્રા ન લેવાથી પાચન પર પણ અસર પડે છે. સારું પાચન ઊંઘની ગુણવત્તામાં પણ સુધારો કરે છે. દરરોજ બપોરે 15-20 મિનિટની નિદ્રા તમારી રાતની ઊંઘની ગુણવત્તામાં વધારો કરે છે. અને જ્યારે તમે સારી રીતે ઊંંઘો છો, ત્યારે તમે તાજા થઈને જાગો છો અને તમારું પેટ પણ યોગ્ય રીતે સાફ થાય છે.

આ પણ વાંચોઃ હૃદયને લગતી બીમારીઓ અને તેનાં કારણો

આ પણ વાંચોઃ તંદુરસ્ત શરીર માટે પહેલી આવશ્યકતા: ભરપૂર Protein