નવી દિલ્હી: વર્તમાન ઉપરાષ્ટ્રપતિ એમ વેંકૈયા નાયડુનો કાર્યકાળ 10 ઓગસ્ટે પૂરો થઈ રહ્યો હોવાથી ચૂંટણી પંચે ભારતના ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી (Vice President Election 2022) માટે પ્રક્રિયા શરૂ કરી દીધી છે. 5 જુલાઈથી ચૂંટણીની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ ગઈ છે. નોમિનેશનની છેલ્લી તારીખ 19 જુલાઈ છે. 20 જુલાઈના રોજ ઉમેદવારી પત્રોની ચકાસણી હાથ ધરવામાં આવશે. 22 જુલાઇ સુધી નામ પરત ખેંચી શકાશે. 6 ઓગસ્ટે મતદાન થશે અને 6 ઓગસ્ટે પરિણામ જાહેર થશે.
આ પણ વાંચો: PM મોદી આજે વારાણસીના પ્રવાસે, અનેક પ્રોજેક્ટસનું કરશે ઉદ્ગાટન
બંધારણીય જોગવાઈઓ : બંધારણના અનુચ્છેદ 66 ની જોગવાઈઓ અનુસાર, ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી (Vice President Election 2022) ઈલેક્ટોરલ કોલેજના સભ્યો દ્વારા કરવામાં આવે છે, જે બંને ગૃહો-લોકસભા અને રાજ્યસભાના સભ્યોથી બનેલી હોય છે-એક મત આપી શકે છે. ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં રાજ્યસભાના 233 ચૂંટાયેલા સાંસદો, રાજ્યસભામાં 12 નામાંકિત સાંસદો અને લોકસભાના 543 સાંસદો પોતાનો મત આપી શકે છે. આવા કુલ 788 લોકો પોતાનો મત આપી શકશે. બંધારણની કલમ 68 જણાવે છે કે, આઉટગોઇંગ ઉપરાષ્ટ્રપતિની મુદત પૂરી થાય તે પહેલા ચૂંટણી પ્રક્રિયા પૂર્ણ થવી જોઈએ, જે આ કિસ્સામાં 10 ઓગસ્ટ, 2022ના રોજ સમાપ્ત થાય છે.
નામાંકન પ્રક્રિયા : ચૂંટણીમાં ઊભા રહેવા માટે, વ્યક્તિએ ઓછામાં ઓછા 20 સંસદસભ્યોને પ્રસ્તાવક તરીકે અને ઓછામાં ઓછા 20 સંસદ સભ્યોને સમર્થક તરીકે નામાંકિત કરવા પડશે. ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદના ઉમેદવાર બનવા માટે વ્યક્તિએ 15,000 રૂપિયાની સિક્યોરિટી ડિપોઝીટ જમા કરાવવી પડશે. નામાંકન પછી, રિટર્નિંગ ઓફિસર નામાંકન પત્રોની ચકાસણી કરે છે અને લાયક ઉમેદવારોના નામ મતપત્રમાં સામેલ કરવામાં આવે છે. ઉમેદવાર રિટર્નિંગ ઓફિસરને લેખિતમાં નોટિસ આપીને પણ પોતાનું નામાંકન પાછું ખેંચી શકે છે. ઉમેદવાર વધુમાં વધુ ચાર ઉમેદવારી પત્રો ભરી શકે છે. 19 જુલાઈ ઉમેદવારી પત્ર ભરવાની છેલ્લી તારીખ છે. ઉમેદવારી પત્રોની ચકાસણી 20 જુલાઈએ થશે અને નામાંકન પરત ખેંચવાની છેલ્લી તારીખ 22 જુલાઈ છે.
ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી માટે ગુપ્ત મતદાન : બંધારણની કલમ 66 ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી માટેની પ્રક્રિયા સાથે સંબંધિત છે. તેની જોગવાઈઓ અનુસાર, ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી ઈલેક્ટોરલ કૉલેજના સભ્યો દ્વારા કરવામાં આવે છે, જે બંને ગૃહો - લોકસભા અને રાજ્યસભાના સભ્યોની બનેલી હોય છે. આમાં મતદાન સિંગલ ટ્રાન્સફરેબલ વોટ સિસ્ટમ દ્વારા થાય છે, સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો આ ચૂંટણીના મતદારે પસંદગીના આધારે મતદાન કરવાનું હોય છે. ઉદાહરણ તરીકે, બેલેટ પેપર પર હાજર ઉમેદવારો પૈકી, તે અન્ય ઉમેદવારોની સામે તેના પ્રથમ પસંદગીના ઉમેદવારોમાંથી એક, બેથી બીજી પસંદગી અને તેથી વધુ લખે છે. આ સમગ્ર પ્રક્રિયા ગુપ્ત મતદાન પદ્ધતિથી થાય છે. મતદારે પોતાની પસંદગી ફક્ત રોમન અંકોના રૂપમાં જ લખવાની રહેશે. આ લખવા માટે પણ ચૂંટણી પંચ દ્વારા આપવામાં આવેલી ખાસ પેનનો ઉપયોગ કરવો પડશે.
આ પણ વાંચો: હવે આ પ્રધાન સંભાળશે લઘુમતી કલ્યાણ મંત્રાલય તો સિંધિયાને નવી જવાબદારી
મતદાન ક્યાં થાય છે? : રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી નિયમો 1974 ના નિયમ 8 મુજબ, ચૂંટણી માટેની ચૂંટણી સંસદ ભવનમાં યોજવામાં આવશે. આ કિસ્સામાં, સત્તાધારી NDA અને વિપક્ષ બંને પક્ષોએ હજુ સુધી તેમના ઉમેદવારોના નામની જાહેરાત કરી નથી. જો સત્તાધારી એનડીએ અને વિરોધ પક્ષો બંને રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી માટે તેમના ઉમેદવારો ઉભા કરે છે અને જો મતદાનની જરૂર હોય તો મતદાન 6 ઓગસ્ટ (શનિવાર) ના રોજ નવી દિલ્હીમાં સંસદ ભવનના રૂમ નંબર 63 માં થશે અને આગામી ઉપરાષ્ટ્રપતિ 11 ઓગસ્ટે શપથ લેશે.
