નવી દિલ્હી: ભાજપ અને વિપક્ષી દળોએ પણ રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી માટેની તૈયારીઓ શરૂ કરી દીધી છે, પરંતુ રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીને (President Election in India) લઈને કેટલીક જાણવા જેવી વાતો પડઘાય છે, વર્ષ 2004થી અત્યાર સુધીની ચાર લોકસભા ચૂંટણી અને 127 વિધાનસભાની ચૂંટણીઓમાં (Loksabha And Vidhansabha Elections) EVMનો ઉપયોગ શા માટે કરવામાં આવ્યો છે, ભારતના રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિ, રાજ્યસભાના સભ્યો અને વિધાન પરિષદના સભ્યોની ચૂંટણીમાં તેનો ઉપયોગ કેમ થતો નથી? આ રહ્યો એનો જવાબ.
આ પણ વાંચો: મહામંથનથી મહાઅભિયાન ચલાવી ઈસુદાને આપમાં મેળવ્યું મોટુંપદ, મળી આ જવાબદારી
આ માટે નથી થતો ઉપયોગ: EVM એ ટેક્નોલોજી પર આધારિત છે. જ્યાં તેનો ઉપયોગ લોકસભા અને રાજ્ય વિધાનસભાની ચૂંટણીઓમાં મતદાન (EVM Used in President Elections) માટે થાય છે. મતદારો તેમની પસંદગીના ઉમેદવારના નામ સામે બટન દબાવશે. સૌથી વધુ મત મેળવનારને ચૂંટાયેલા જાહેર કરવામાં આવશે, પરંતુ રાષ્ટ્રપતિની પસંદગી પ્રમાણસર પ્રતિનિધિત્વની સિસ્ટમ અનુસાર, એકલ ટ્રાન્સફરેબલ વોટ દ્વારા કરવામાં આવે છે. પ્રમાણસર પ્રતિનિધિત્વની સિસ્ટમ અનુસાર, એકલ ટ્રાન્સફરેબલ વોટ દ્વારા, દરેક મતદાર ચૂંટણી લડતા ઉમેદવારોની સંખ્યા જેટલી જ પસંદગી મેળવી શકે છે. ઉમેદવારો માટેની આ પસંદગીઓ મતપત્રના કૉલમ 2 માં આપેલી જગ્યામાં ઉમેદવારોના નામોની સામે પસંદગીના ક્રમમાં 1,2,3, 4, 5 અને તેથી વધુ નંબરો મૂકીને મતદાર દ્વારા ચિહ્નિત કરવામાં આવે છે.
આ માટે મશીન નથી: અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે મતદાનની આ પદ્ધતિને રેકોર્ડ કરવા માટે EVM બનાવવામાં આવ્યા નથી. EVM મતોના વાહક છે અને પ્રમાણસર પ્રતિનિધિત્વ પ્રણાલી હેઠળ મશીનને પસંદગીના આધારે મતોની ગણતરી કરવી પડશે. તેના માટે સંપૂર્ણપણે અલગ ટેકનોલોજીની જરૂર પડે. તેના માટે અલગ પ્રકારના EVMની જરૂર પડે છે. ચૂંટણી પંચની વેબસાઈટ અનુસાર, ઈલેક્ટ્રોનિક્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા લિમિટેડ હૈદરાબાદને 1977માં ચૂંટણી પંચમાં પ્રથમ વિચારણા કર્યા બાદ તેની ડિઝાઇન અને ડેવલપમેન્ટનું કામ સોંપવામાં આવ્યું હતું. EVMનો પ્રોટોટાઈપ 1979માં વિકસાવવામાં આવ્યો હતો.
આ પણ વાંચો: કેન્દ્રીય ગૃહપ્રધાન અમિતશાહે ગાંધીનગરમાં વિકાસ કાર્યોનું લોકાર્પણ કર્યું
આ રીતે નિર્માણ થયું: ચૂંટણી પંચ દ્વારા 6 ઓગસ્ટ 1980ના રોજ રાજકીય પક્ષોના પ્રતિનિધિઓને પ્રદર્શિત કરવામાં આવ્યો હતો. ECIL એ ભારત ઈલેક્ટ્રોનિક્સ લિમિટેડ (BEL), બેંગ્લોર સાથે મળીને, રાજ્યની માલિકીની એક ઉપક્રમે, EVMના ઉત્પાદન પર વ્યાપક સર્વસંમતિ સધાઈ ગયા પછી તેનું નિર્માણ કર્યું. મે 1982માં કેરળમાં વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં પ્રથમ વખત EVMનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. જો કે, સુપ્રીમ કોર્ટે તેના ઉપયોગ માટે નિર્ધારિત ચોક્કસ કાયદાની ગેરહાજરીને કારણે તે ચૂંટણીને ફગાવી દીધી હતી, ત્યારબાદ 1989માં, સંસદે ચૂંટણીમાં EVMના ઉપયોગ માટે જોગવાઈ કરવા માટે લોકોના પ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ 1951માં સુધારો કર્યો.
25 વિધાનસભામાં પહેલી વાર ઉપયોગ: 1998માં તેની રજૂઆત પર સર્વસંમતિ સધાઈ હતી અને તેનો ઉપયોગ મધ્ય પ્રદેશ, રાજસ્થાન અને દિલ્હીના 25 વિધાનસભા મતવિસ્તારોમાં કરવામાં આવ્યો હતો. મે 2001માં તમિલનાડુ, કેરળ, પુડુચેરી અને પશ્ચિમ બંગાળ રાજ્યોમાં યોજાયેલી વિધાનસભા ચૂંટણીમાં તમામ વિધાનસભા મતવિસ્તારોમાં EVMનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો, ત્યારથી લઈને અત્યાર સુધીની દરેક રાજ્યની વિધાનસભા ચૂંટણી માટે કમિશને EVMનો ઉપયોગ કર્યો છે. 2004ની લોકસભા ચૂંટણીમાં દેશના તમામ 543 સંસદીય મતવિસ્તારોમાં 10 લાખથી વધુ EVMનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો.
