નવી દિલ્હી: ભારતની સર્વોચ્ચ આંકડાકીય કચેરીને નાણાકીય વર્ષમાં રાષ્ટ્રીય આવક અથવા GDP વૃદ્ધિની (India GDP growth) ગણતરી કરવામાં ત્રણ વર્ષનો સમય લાગે છે, કારણ કે તે એકદમ જટિલ અને વિસ્તૃત પ્રક્રિયા છે, જે અંદાજો અને સંશોધનોના ઘણા રાઉન્ડમાંથી પસાર થાય છે. અર્થશાસ્ત્રના વિદ્યાર્થીઓ માટે તે તદ્દન મૂંઝવણભર્યું લાગે છે, પરંતુ ભારતની રાષ્ટ્રીય આવકનો અંદાજ, ચીન પછી વિશ્વનો બીજો સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતો દેશ અને વિશ્વની પાંચમી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા, તે એકદમ વિસ્તૃત અને સમય માંગી લે તેવી કવાયત છે. GDP ડેટાને અંતિમ સ્વરૂપ આપવામાં લગભગ 3 વર્ષનો સમય લાગે છે.
6 અંદાજો અને પુનરાવર્તનો
ભારતમાં, રાષ્ટ્રીય આવકમાં કોઈપણ ફેરફારનો અંદાજ પ્રથમ એડવાન્સ અંદાજથી શરૂ થાય છે, જે સામાન્ય રીતે તે જ નાણાકીય વર્ષમાં જાન્યુઆરીમાં બહાર પાડવામાં આવે છે. ઉદાહરણ તરીકે, ચાલુ નાણાકીય વર્ષ (એપ્રિલ-માર્ચ 2022)નો પહેલો એડવાન્સ અંદાજ આ વર્ષે 8 જાન્યુઆરીએ બહાર પાડવામાં આવ્યો હતો. પ્રથમ એડવાન્સ અંદાજ એક મહિના પછી બીજા એડવાન્સ અંદાજ દ્વારા અનુસરવામાં આવે છે. સામાન્ય રીતે, તે ફેબ્રુઆરીના છેલ્લા દિવસે રિલીઝ થાય છે. રાષ્ટ્રીય આવક અથવા જીડીપી વૃદ્ધિનો બીજો અગાઉથી અંદાજ જીડીપી વૃદ્ધિના કામચલાઉ અંદાજ દ્વારા અનુસરવામાં આવે છે.
જીડીપી વૃદ્ધિના અંતિમ અંદાજ
જીડીપી (Gross Domestic product) વૃદ્ધિનો કામચલાઉ અંદાજ સુધારેલ અંદાજ, બીજો સુધારેલ અંદાજ અને પછી ત્રીજો સુધારેલ અંદાજ દ્વારા અનુસરવામાં આવે છે, જે મૂળભૂત રીતે તે નાણાકીય વર્ષ માટે જીડીપી વૃદ્ધિના અંતિમ અંદાજ તરીકે લેવામાં આવે છે. જો કે, આખી પ્રક્રિયામાં 3 વર્ષનો સમય લાગે છે અને દેશને 3 વર્ષ પછી GDP વૃદ્ધિનું સાચું ચિત્ર મળે છે જેમાં 6 અંદાજો અને સંશોધનોનો સમાવેશ થાય છે.
નાના પુનરાવર્તનો
નાણાકીય વર્ષ 14-15-નાણાકીય વર્ષ 19-20ના પાંચ વર્ષના સમયગાળા માટેના પ્રથમ આગોતરા અંદાજથી ત્રીજા સુધારેલા અંદાજ સુધીના જીડીપી ડેટામાંના સુધારાઓનું સાવચેતીપૂર્વક વિશ્લેષણ દર્શાવે છે કે, જીડીપી વૃદ્ધિ દરમાં સુધારાનું પ્રમાણ નથી. ઉદાહરણ તરીકે, નાણાકીય વર્ષ 2014-15 માટે જીડીપી વૃદ્ધિ દર પ્રથમ એડવાન્સ અંદાજમાં 7.4% હતો અને તે પછીથી કામચલાઉ અંદાજમાં 7.3% અને પ્રથમ સુધારેલા અંદાજમાં 7.2% અને બીજા સુધારેલા અંદાજમાં 6.9% હતો પરંતુ આખરે ત્રીજા અને અંતિમ પુનરાવર્તનમાં 7.4% ના દરે વૃદ્ધિ પામ્યા હોવાનો અંદાજ છે, જે પહેલા એડવાન્સ અંદાજમાં સમાન હતો. બીજું, નાણાકીય વર્ષ 15-16 માટે, જીડીપી વૃદ્ધિ દર પ્રથમ એડવાન્સ અંદાજમાં 7.6% થી વધારીને ત્રીજા સુધારેલા અંદાજમાં 8% કરવામાં આવ્યો હતો. 2018-19 માટે, જીડીપી વૃદ્ધિ દરને નીચેની તરફ સંશોધિત કરવામાં આવ્યો હતો, જે પ્રથમ એડવાન્સ અંદાજમાં 7.2%થી ત્રીજા અને અંતિમ સુધારેલા અંદાજમાં 6.5% હતો, 70 બેસિસ પોઈન્ટ્સ અથવા 0.7% નો ઘટાડો.
કોવિડ પહેલા જીડીપી ગ્રોથ ઘટવા લાગ્યો હતો
નાણાકીય વર્ષ 2019-20 માટે, રાષ્ટ્રીય આવકમાં વૃદ્ધિનો અંદાજ પ્રથમ એડવાન્સ અંદાજમાં 5% થી ઘટીને બીજા સુધારેલા અંદાજમાં માત્ર 3.7% કરવામાં આવ્યો છે. તે દર્શાવે છે કે કોવિડ-19 વૈશ્વિક રોગચાળાએ વિશ્વમાં ફટકો માર્યો તે પહેલા જ ભારતીય અર્થવ્યવસ્થા સ્પષ્ટપણે મંદીની સ્થિતિમાં હતી. છેલ્લા નાણાકીય વર્ષ (નાણાકીય વર્ષ 2020-21) માટે, જીડીપી વૃદ્ધિનો અંદાજ પ્રથમ એડવાન્સ અંદાજમાં 7.7% થી બદલીને કામચલાઉ અંદાજમાં 7.3% થયો છે. પ્રથમ સુધારેલા અંદાજમાં જારી કરાયેલા તાજેતરના ડેટા મુજબ, જીડીપીમાં ઘટાડો અગાઉની ગણતરીની સામે 6.6% હતો, જે 7.3% થી 8% સુધીનો હતો. તે માત્ર જીડીપી વૃદ્ધિના આંકડા જ નથી કે જે ત્રણ વર્ષના સમયગાળામાં ઘણી વખત સુધારેલ છે પરંતુ જીડીપી વૃદ્ધિના ચાર ઘટકો એટલે કે; ખાનગી અંતિમ વપરાશ ખર્ચ (PFCE), સરકારી અંતિમ વપરાશ ખર્ચ (GFCE), ગ્રોસ ફિક્સ્ડ કેપિટલ ફોર્મેશન (GFCF) અને નિકાસમાં પણ ફેરફાર થાય છે.
