હૈદરાબાદઃ શું તમારે 1 રુપિયાને 1 લાખમાં ફેરવવા છે? આવા સવાલોમાં લાલચ છુપાવીને તમારી પાસે મોકલવામાં આવે છે. લાલચની આ જાળમાં સરળતાથી લોકો ફસાઈ જાય છે. સાયબર ગઠીયાઓ હવે ઈન્વેસ્ટમેન્ટ સ્કેમ માટે લાલચની જાળમાં નાગરિકોને ફસાવે છે. અત્યારે આ સ્કેમની સંખ્યા દિન પ્રતિદિન વધી રહી છે.
1) વેબસાઇટ આધારિત કૌભાંડોઃ સ્કેમર્સ લોકોને છેતરવા માટે વેબસાઇટ્સનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે. તેઓ બનાવટી સોદાઓ ગોઠવે છે. ઉદાહરણ તરીકે, જ્યારે પોપ-અપ દેખાય ત્યારે તમે ઇન્ટરનેટ બ્રાઉઝ કરી રહ્યાં હોઈ શકો છો. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે તમે જાણીતી કંપનીના મોંઘા ફોન ખૂબ ઓછી કિંમતે ખરીદી શકો છો. તેઓ દાવો કરે છે કે તે ક્લિયરન્સ સેલ છે, અને જો તમે જથ્થાબંધ ખરીદી કરો છો, તો તે વધુ સસ્તું છે. પોપ-અપ કથિત ખુશ ગ્રાહકોના ચિત્રો, વિડિઓઝ અને ટિપ્પણીઓ દર્શાવે છે. જો તમે તેના માટે ચૂકવણી કરો છો. હૈદરાબાદની એક મોટી સોફ્ટવેર કંપનીના એક્ઝિક્યુટિવ આવા એક કૌભાંડમાં 20 લાખ ગુમાવી ચૂકી છે.
2) ફોરેક્સઃ સ્કેમર્સ ફોરેક્સ (વિદેશી વિનિમય) ટ્રેડિંગ કૌભાંડો માટે લોકોને લક્ષ્ય બનાવવા માટે વોઇસ ઓવર ઇન્ટરનેટ પ્રોટોકોલ (VOIP) કૉલ્સનો ઉપયોગ કરી રહ્યાં છે. તેઓ ફોરેક્સ ટ્રેડિંગ કંપનીઓના પ્રતિનિધિ તરીકે તેમની સાથે રોકાણ કરશો તો મોટા નફાનું વચન આપે છે. તેઓ દાવો કરે છે કે આંતરરાષ્ટ્રીય વ્યવહારોમાં વૃદ્ધિ સાથે, ચલણ વિનિમયની ઊંચી માંગ છે, એટલે કે ભારે કમિશન વિના મોટો નફો. તેઓ રોકાણ એકત્ર કરવા માટે નકલી વેબસાઈટ અને બેંક ખાતાઓ ઉભા કરે છે. વિશ્વાસ મેળવવા માટે, તેઓ શરૂઆતમાં કેટલાક કમિશન પણ ચૂકવે છે. આનાથી લોકો વધુ રોકાણ કરવા માટે પ્રેરાય છે, પરંતુ એકવાર તેમની પાસે પૂરતા પૈસા આવી જાય ત્યારબાદ તેઓ અદૃશ્ય થઈ જાય છે. દાખલા તરીકે, ગચીબોવલીના એક સોફ્ટવેર એન્જિનિયરે આવા કૌભાંડમાં 73 લાખ ગુમાવ્યા.
3) ફ્રેન્ચાઇઝીઃ ઘણી કંપનીઓ હવે ફ્રેન્ચાઈઝી ઓફર કરે છે, જેનો અર્થ છે કે તેઓ અન્ય લોકોને તેમના સફળ વ્યવસાયની નવી શાખાઓ ખોલવા દે છે. સાવચેત રહો, કારણ કે સ્કેમર્સ આનો ફાયદો ઉઠાવી રહ્યા છે. તેઓ ઓનલાઇન જાણીતી કંપનીઓના પ્રતિનિધિ તરીકે પોઝ આપે છે. જો તમે રસ બતાવો છો, તો તમે તેમનો સંપર્ક કરો તે પછી તેઓ તમને ફ્રેન્ચાઇઝી આપવાનું વચન આપે છે. તેઓ તમને કાયદેસરના દસ્તાવેજો પણ મોકલશે. જેવી તમે એકવાર ચૂકવણી કરો કે તે અદૃશ્ય થઈ જાય છે. ઉદાહરણ તરીકે, હૈદરાબાદમાં કોઈએ રૂ. 26.27 લાખમાં કેએફસી ફ્રેન્ચાઇઝીનું વચન આપતું કૌભાંડ કર્યુ હતું. જેમાં એક વ્યક્તિએ રૂ. 45 લાખ ગુમાવ્યા હતા.
4) પાર્ટ ટાઈમ જોબઃ સ્કેમર્સ નકલી પાર્ટ-ટાઇમ જોબ ઑફર દ્વારા લોકોને છેતરે છે અને તે એક મોટી સમસ્યા બની રહી છે. તેઓ પ્રખ્યાત કંપનીઓમાંથી હોવાનો દાવો કરીને સોશિયલ મીડિયા પર આ નોકરીઓની જાહેરાત કરે છે. તેઓ આશાવાદી નોકરી શોધનારાઓને નકલી નિમણૂક પત્રો પણ મોકલે છે. સ્કેમર્સ કહે છે કે તમે સમીક્ષાઓ પસંદ કરીને અને લખીને પૈસા કમાઈ શકો છો. તેઓ Google પર વ્યવસાયો માટે સમીક્ષાઓ લખવા માટે ચૂકવણીનું વચન આપે છે. આ બધા એક પ્રકારના કૌભાંડ છે. આવા એક કિસ્સમાં સરકારી કર્મચારીએ રૂ. 84.90 લાખ ગુમાવ્યા હતા.
5) સ્ટોક એક્સચેન્જઃ શેરબજારમાં રોકાણ કરવું એ આજકાલ સામાન્ય બાબત છે, પરંતુ સ્કેમર્સ તેનો ફાયદો ઉઠાવી રહ્યા છે. તેઓ સ્ટોક બ્રોકર્સ તરીકે ઓનલાઈન જાહેરાત કરે છે, દાવો કરે છે કે તેઓ આગાહી કરી શકે છે કે કઈ કંપનીના શેર વધશે. તેઓ ઝડપી નફાનું વચન આપતાં કહે છે કે જો તમે સવારે રોકાણ કરશો તો સાંજ સુધીમાં તમને વળતર મળશે. તમને વિશ્વાસ અપાવવા માટે સ્કેમર્સ તમારા ખાતામાં નકલી નફો પણ બતાવે છે. તેઓ નફામાં તમારા માટે શેર ખરીદવા અને વેચવાનું વચન આપતા આગામી IPO વિશે આંતરિક માહિતી હોવાનો દાવો પણ કરી શકે છે. તેઓ તેમની એપ્લિકેશનમાં ઉપયોગ કરવા માટે તમારું નામ અને એકાઉન્ટની વિગતો માંગે છે. એકવાર તમે મોટી રકમનું રોકાણ કરો, એપ મોટો નફો બતાવે છે. પરંતુ જ્યારે તમે પૈસા ઉપાડવાનો પ્રયાસ કરો છો, ત્યારે તે જટિલ છે. જો તમે વધુ રોકાણ કરવાનો ઇનકાર કરો છો, તો પણ તેઓ તમને તેમ કરવા દબાણ કરે છે. આ રીતે તેઓએ રૂ. હૈદરાબાદમાં એક વ્યક્તિએ સ્ટોક એક્સચેન્જ સ્કેમમાં કુલ રુપિયા 36 લાખ ગુમાવ્યા હતા.
6) ક્રિપ્ટોકરન્સીઃ ક્રિપ્ટોકરન્સી એક હોટ કેક સમાન છે જેનો સ્કેમર્સ તેનો ફાયદો ઉઠાવી રહ્યા છે. તેઓ મોટા નફાનું વચન આપીને વોટ્સએપ અને ટેલિગ્રામ દ્વારા લોકોનો સંપર્ક કરે છે. તેઓ કહે છે કે જો તમે રોકાણ કરશો તો તમે ઝડપથી ઘણા પૈસા કમાઈ શકશો. પરંતુ એકવાર તમે રોકાણ કરો પછી તમે તમારા પૈસા ઉપાડી શકતા નથી. તેઓ તમને વધુ રોકાણ કરવા માટે છેતરે છે, એવું વિચારીને કે તમને વધુ મોટું વળતર મળશે. હૈદરાબાદના કપરા વિસ્તારના એક આઈટી કર્મચારીએ રૂ. 78 લાખ આવા જ એક કૌભાંડમાં ગુમાવ્યા છે.
7) પોન્ઝી સ્કીમઃ તેને પોન્ઝી સ્કીમ કહેવામાં આવે છે, અને તે ઘણીવાર WhatsApp કોલથી શરૂ થાય છે. તેઓ સ્ટોક બ્રોકિંગ કંપનીમાંથી હોવાનો દાવો કરે છે અને જો તમે અન્ય લોકો સાથે જોડાઓ છો અને ભરતી કરો છો તો મોટા કમિશનનું વચન આપે છે. જેઓ વહેલા જોડાય છે તેઓને મોટા પુરસ્કારો મળે છે, જેનો ઉપયોગ તેઓ વધુ લોકોને આકર્ષવા માટે કરે છે. આ ચક્ર ત્યાં સુધી ચાલુ રહે છે જ્યાં સુધી તેઓ મોટી રકમ એકઠી ન કરે, અને પછી તેઓ અદૃશ્ય થઈ જાય છે, બાકીના બધાને ખાલી હાથે છોડી દે છે. તે એક એવી યોજના છે જે અગાઉના રોકાણકારોને વળતર ચૂકવવા માટે નવા સભ્યોની ભરતી પર આધાર રાખે છે, પરંતુ તે આખરે બિનટકાઉ છે અને જ્યારે વધુ ભરતી ન થાય ત્યારે તે પડી ભાંગે છે. આવા કૌભાંડોમાં કુલ નોંધાયેલા કેસઃ 20,500 અને કુલ નુકસાન રૂ. 582.3 કરોડ જેટલું થવા જાય છે.
ટોપ કોપ શું કહે છે?
ETV ભારત સાથે વાત કરતા, શિખા ગોયલે, એડિશનલ ડાયરેક્ટર જનરલ ઑફ પોલીસ CID, જણાવ્યું હતું કે, સાયબરમાં દેશમાં સૌથી વધુ ટ્રેન્ડિંગ ક્રાઇમ ઈન્વેસ્ટમેન્ટ સ્કેમ છે. "તેઓ તમને એવું કહીને લલચાવે છે કે, અમે તમારા પૈસા બમણા કરી દઈશું, રોકાણની છેતરપિંડી એટલે કે સ્ટોક્સ, IPO," તેણીએ કહ્યું, "તેઓ પહેલા તમને WhatsApp દ્વારા વાતચીત કરે છે, તમને ટ્રેડિંગ ટિપ્સ આપવાનો દાવો કરે છે, રોકાણ કેવી રીતે કરવું. , કેટલું રોકાણ કરવું, કયો IPO, શું ટ્રેન્ડિંગ છે, જેની પાસે વધુ પૈસા છે, તમે ક્યાં નફો કરી શકો છો."
મોડસ ઓપરેન્ડીઃ તેણીના જણાવ્યા મુજબ, "એજન્ટો" અસલી સંસ્થાઓની તેમની નકલી વેબસાઇટ્સ બતાવશે જ્યારે શંકાસ્પદ પીડિતો તેમની સાથે વાતચીત કરવાનું શરૂ કરશે અને પીડિતોને કેટલીક જાણીતી કંપનીઓની ક્લોન-બનાવટી વેબસાઇટ્સમાં એકાઉન્ટ્સ બનાવવા માટે દબાણ કરશે. "ત્યાં, તેઓ એવું બતાવે છે કે તમે તે સ્ટોક્સ ખરીદ્યા છે. તેઓ તમને મોટા પ્રમાણમાં સ્ટોક ખરીદવા માટે પણ કહે છે જેથી કરીને જો તમે 20-30 લાખના મૂલ્યના સ્ટોક ખરીદો, તો તમને તે સસ્તા દરે મળશે," તેણીએ કહ્યું. તેલંગણા સાયબર સિક્યોરિટી બ્યુરોના ડિરેક્ટરે જણાવ્યું હતું કે, "તેથી 10-20 નહીં, તમારે તે મોટી રકમમાં ખરીદવું પડશે."
ટેકનિકલ સેવાઓ સંભાળી રહેલા ગોયલે જણાવ્યું હતું કે, નકલી વેબસાઇટ ખરીદદારોને બતાવશે કે તેમનો સ્ટોક વધવા યોગ્ય છે અને બજાર મૂલ્ય વધી ગયું છે. "આ બધું બનાવટી છે અને જો તમે તમારો સ્ટોક પાછો ખેંચવા અથવા વેચવા માંગતા હો, તો તેઓ કહેશે કે તમારે થોડો વધુ ખરીદવો પડશે, જો તમે વધુ ખરીદો તો જ તમે ઉપાડ કરી શકો છો, અને તે રીતે તેઓ તમને બહાર નીકળવા દેતા નથી. તેથી આ રીતે ઘણા લોકો, ખાસ કરીને યુવાનો, સોફ્ટવેર ઉદ્યોગમાં કામ કરતા લોકો, કોર્પોરેટમાં તેઓ ઘણા પૈસા ગુમાવે છે," ગોયલે જણાવ્યું હતું.
ઝડપી પૈસાની લાલચઃ ગોયલના જણાવ્યા અનુસાર, રાજ્ય સાયબર સિક્યુરિટી બ્યુરોને દરરોજ 50 થી 60 કૉલ્સ પ્રાપ્ત થઈ રહ્યા છે, તેમણે ઉમેર્યું હતું કે વિંગને તે દિવસ માટે અત્યાર સુધીમાં 58 કૉલ્સ પ્રાપ્ત થયા છે. ગોયલે કહ્યું કે દરરોજનું સંચિત નુકસાન એક કે બે કરોડની વચ્ચે હશે. તેણીએ કહ્યું, "આ એટલા માટે છે કારણ કે લોકો ઝડપી પૈસાની લાલચનો શિકાર બને છે."
સ્ટોક ટ્રેડિંગની મૂળભૂત બાબતોઃ પ્રથમ, વ્યક્તિએ સમજવું જોઈએ કે ડીમેટ એકાઉન્ટ્સ સ્ટોક ટ્રેડિંગનો આધાર છે. કોઈપણ કંપની તમને તેમના શેર ખરીદવા માટે એકાઉન્ટ બનાવવા દેશે નહીં, કારણ કે શેરો ફક્ત એક્સચેન્જ દ્વારા વેચી શકાય છે. "એવું બનતું નથી, એવો કોઈ સ્ટોક નથી કે જે તમે ડીમેટ એકાઉન્ટમાંથી પસાર થયા વિના ખાનગી ખાતા પર ખરીદી શકો," તેણીએ કહ્યું.
ADGP એ સૂચવ્યું કે કોઈપણ સ્ટોક રોકાણકારે તમે કોઈ પણ રોકાણનો નિર્ણય લો તે પહેલાં કંપનીને Google પર શોધવી જોઈએ અને કંપની વિશે વધુ જાણો. તેણીએ સંભવિત રોકાણકારોને શેર ખરીદવા માટે કોઈપણ ખાનગી ખાતામાં નાણાં ટ્રાન્સફર ન કરવા વિનંતી કરી. તેણીએ કહ્યું કે આવી મૂળભૂત સાવચેતીઓ રોકાણકારોને છેતરપિંડીથી બચાવવામાં મદદ કરશે.
| Sl. No. | State | No of Complaint Reported | Amount Reported (Rs in Lacs) | No of Complaints (Put on Hold) | Lien Amount (Rs in Lacs) |
| 1 | Andaman & Nicobar | 526 | 311.97 | 161 | 26.46 |
| 2 | Andhra Pradesh | 33507 | 37419.77 | 9580 | 4664.14 |
| 3 | Arunachal Pradesh | 470 | 765.79 | 127 | 34.39 |
| 4 | Assam | 7621 | 3441.8 | 2163 | 451.61 |
| 5 | Bihar | 42029 | 24327.79 | 11533 | 2779.41 |
| 6 | Chandigarh | 3601 | 2258.61 | 1058 | 296.67 |
| 7 | Chhattisgarh | 18147 | 8777.15 | 5056 | 898.41 |
| 8 | Dadra & Nagar Haveli and Daman & Diu | 412 | 326.21 | 105 | 40.88 |
| 9 | Delhi | 58748 | 39157.86 | 13674 | 3425.03 |
| 10 | Goa | 1788 | 2318.25 | 450 | 153.22 |
| 11 | Gujarat | 121701 | 65053.35 | 49220 | 15690.9 |
| 12 | Haryana | 76736 | 41924.75 | 21178 | 4653.4 |
| 13 | Himachal Pradesh | 5268 | 4115.25 | 1502 | 370.78 |
| 14 | Jammu & Kashmir | 1046 | 786.56 | 253 | 62.55 |
| 15 | Jharkhand | 10040 | 6788.98 | 2822 | 556.38 |
| 16 | Karnataka | 64301 | 66210.02 | 18989 | 7315.52 |
| 17 | Kerala | 23757 | 20179.86 | 8559 | 3647.83 |
| 18 | Ladakh | 162 | 190.29 | 41 | 10.03 |
| 19 | Lakshadweep | 29 | 19.58 | 6 | 0.51 |
| 20 | Madhya Pradesh | 37435 | 19625.03 | 9336 | 1462.33 |
| 21 | Maharashtra | 125153 | 99069.22 | 32050 | 10308.47 |
| 22 | Manipur | 339 | 333.03 | 108 | 66.94 |
| 23 | Meghalaya | 654 | 424.2 | 252 | 46.71 |
| 24 | Mizoram | 239 | 484.12 | 75 | 35.44 |
| 25 | Nagaland | 224 | 148.94 | 73 | 18.09 |
| 26 | Odisha | 16869 | 7967.11 | 5187 | 1049.34 |
| 27 | Puducherry | 1953 | 2020.34 | 568 | 143.38 |
| 28 | Punjab | 19252 | 12178.42 | 4923 | 1332.66 |
| 29 | Rajasthan | 77769 | 35392.09 | 20899 | 3934.82 |
| 30 | Sikkim | 292 | 197.92 | 65 | 18.01 |
| 31 | Tamil Nadu | 59549 | 66123.21 | 17941 | 6980.72 |
| 32 | Telangana | 71426 | 75905.62 | 26148 | 13137.94 |
| 33 | Tripura | 1913 | 900.35 | 488 | 84.82 |
| 34 | Uttarakhand | 17958 | 6879.67 | 4813 | 708.94 |
| 35 | Uttar Pradesh | 197547 | 72107.46 | 44089 | 5906.86 |
| 36 | West Bengal | 29804 | 24733.33 | 6307 | 1845.97 |
| Total | 1128265 | 748863.9 | 319799 | 92159.56 |
