કોઝિકોડ: ઓનલાઈન નાણાકીય છેતરપિંડીના કેસોમાં કેરળ સર્વકાલીન રેકોર્ડ પર છે. વર્ષ 2023માં કુલ 23,753 ફરિયાદો મળી હતી. જાન્યુઆરી અને ફેબ્રુઆરી મહિનાના આંકડાએ ખુદ પોલીસને પણ ચોંકાવી દીધા છે. એસપી સાયબર ઓપરેશન્સ હરિશંકરે ETV ભારતને જણાવ્યું કે 2024ના પ્રથમ બે મહિનામાં રાજ્યમાં 6700 કેસ નોંધાયા છે. આ સાયબર નાણાકીય છેતરપિંડી દ્વારા, 98 કરોડ રૂપિયાનું નુકસાન થયું હતું, જ્યારે પોલીસ અને તપાસ એજન્સીઓ 15 કરોડ રૂપિયા વસૂલવામાં સફળ રહી હતી. ડેટા ફક્ત નોંધાયેલા કેસો અને પ્રાપ્ત ફરિયાદો વિશે જણાવે છે. પરંતુ તપાસમાં બહાર આવ્યું છે કે હજારો લોકો એવા છે જેમણે પૈસા ગુમાવ્યા હોવા છતાં ફરિયાદ નોંધાવી નથી.
કેટલા ટકા રકમ વસૂલ કરવામાં આવી: ગયા વર્ષે છેતરપિંડી કરનારાઓએ 201 કરોડ રૂપિયા અને છેલ્લા બે મહિનામાં 98 કરોડ રૂપિયાની ચોરી કરી હતી. ગયા વર્ષે સાયબર ફ્રોડની તપાસ બાદ 5107 બેંક ખાતા અને 3289 મોબાઈલ નંબર બ્લોક કરવામાં આવ્યા હતા. માત્ર 20 ટકા રકમ વસૂલ કરવામાં આવી હતી.
કઈ રીતે છેતરપિંડી થાય છે: છેતરપિંડી કરનારાઓ રાજકીય પક્ષના નામનો ઉપયોગ કરીને ગ્રાહકોને ઓફર કરે છે. તેઓ વ્યક્તિઓના ખાતામાં મોટી રકમ જમા કરાવવાની ઓફર કરશે. વિશ્વાસ કેળવવા માટે તેઓ ખાતાઓમાં નાની રકમ ટ્રાન્સફર કરશે. ખાતામાં પૈસા જમા કરાવવાના બહાને તમામ બેંક વિગતો મેળવવામાં આવશે. તેઓ અધિકૃતતા માટે OTP પણ આપશે. આના દ્વારા છેતરપિંડી કરનાર તે ફોનની તમામ માહિતી પોતાના કબજામાં લઈ લેશે. તે તકની રાહ જુએ છે અને છેતરપિંડી કરે છે.
ટેલિગ્રામ ટ્રેડિંગ દ્વારા છેતરપિંડી: મોટાભાગના પીડિતોએ ટેલિગ્રામ ટ્રેડિંગ દ્વારા તેમના નાણાં ગુમાવ્યા હતા. આ એક કૌભાંડ છે જે વેપારમાં રોકાણ કરીને પૈસા બમણું કરવાનું વચન આપે છે. બીજા દિવસે પાંચ હજાર રૂપિયા જમા કરાવવા પર તે વધીને છ હજાર થઈ જાય છે. ગ્રાહકોને મેસેજ મળશે. તેને કહેવામાં આવશે કે પૈસા દરરોજ વધી રહ્યા છે. જે લોકો આનાથી આકર્ષિત થશે તે મોટી રકમનું રોકાણ કરશે. આખરે છેતરપિંડી કરનારાઓ એક પણ પૈસો છોડ્યા વિના આખી રકમ ઉપાડી લેશે. તપાસ અધિકારીઓનું કહેવું છે કે આ ફ્રોડ કરનારાઓમાં મોટાભાગના ઉચ્ચ શિક્ષિત લોકો છે.
AI નો ઉપયોગ સાયબર છેતરપિંડીનું આગલું સ્તર: આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સનો ઉપયોગ કરીને કૌભાંડો આ સાયબર છેતરપિંડીનું આગલું સ્તર છે. કોલેજના વિદ્યાર્થીઓ હાલમાં સાયબર વિશ્વમાં પીડિતોનો બીજો મોટો સમૂહ છે. સ્કેમર્સ એવા બાળકોનો શિકાર કરે છે કે જેમની પાસે તેમના મનોરંજન અને લેઝર ખર્ચ માટે ચૂકવણી કરવા માટે પૂરતા પૈસા નથી. બેંક ખાતાની માહિતી લઈને છેતરપિંડી કરવામાં આવે છે. પોલીસ અધિકારીઓએ જણાવ્યું કે ઉત્તર ભારતીય લોબી આ માટે સતત કામ કરી રહી છે.
કયા કારણે ફરિયાદ દાખલ કરવામાં વિલંબ થાય છે: ચૂંટણીની મોસમ હોવાથી પોલીસ અધિકારીઓની પણ મોટા પાયે બદલી કરવામાં આવી રહી છે. આ ઉપરાંત તેઓ ફરિયાદો લેવામાં પણ અનિચ્છા દર્શાવે છે. જ્યારે ફરિયાદ પોલીસ સ્ટેશનના ઈન્ચાર્જ ઈન્સ્પેક્ટર સુધી અથવા સાઈબર સેલ દ્વારા પહોંચશે ત્યારે જ મામલો આગળ વધશે. તે જ સમયે, સ્ટેશન પીઆરઓ, સ્ટેશન ઇન્ચાર્જ વગેરેમાં ફરિયાદ કરવા આવતા લોકોને આટલી પૂછપરછ પછી પાછા મોકલવાનું ચલણ વધી રહ્યું છે. જેના કારણે ફરિયાદ દાખલ કરવામાં વિલંબ થાય છે.
ફરિયાદ કરવા હેલ્પલાઈન નંબર જાહેર: જો પૈસા ગુમાવ્યાના બે કલાકની અંદર સાયબર હેલ્પલાઈન નંબર 1930 પર માહિતી આપવામાં આવે તો પૈસા પાછા મળવાની શક્યતા ઘણી વધી જાય છે. પરંતુ, ઘણી વખત પૈસા ગુમ થયાના દસ દિવસ પછી પોલીસને ફરિયાદ મળે છે. આનાથી છેતરપિંડી કરનારાઓને રકમ ઉપાડવા માટે પૂરતો સમય મળે છે. પોલીસ અધિકારીઓ સલાહ આપે છે કે લોકોએ પૈસા જમા કરાવતા પહેલા રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાની વેબસાઈટ તપાસવી જોઈએ. રોકાણના કૌભાંડોમાં ફસાઈ ન જાય તે માટે સંસ્થાઓની વિશ્વસનીયતા સુનિશ્ચિત કરવી જોઈએ.
દેશમાં નાણાકીય છેતરપિંડીમાં વધારો: દેશમાં સાયબર કેસોમાં પણ મોટો વધારો થયો છે. 2021માં 4.52 લાખ, 2022માં 9.66 લાખ અને 2023માં 15.56 લાખ સાયબર કેસ નોંધાયા હતા. આમાંથી અડધાથી વધુ કેસ નાણાકીય છેતરપિંડી સાથે સંબંધિત છે.
