বিশেষ প্ৰতিবেদন, ১৬ জুন : শেহতীয়া নিৰ্বাচনে আমাৰ গণতন্ত্ৰৰ মানদণ্ড প্ৰদৰ্শন কৰিছে । স্বাধীনতাৰ পিচত আটাইতকৈ ডাঙৰ সাফল্য হৈছে গণতন্ত্ৰৰ অস্তিত্ব । ভাৰতীয় ভোটাৰৰ সিদ্ধান্তৰ পিচতে কেন্দ্ৰত এক মিত্ৰজোঁটৰ চৰকাৰ গঠন হৈছে । প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু অন্যান্য মন্ত্ৰীসকলৰ শপত গ্ৰহণ অনুষ্ঠানো সমাপ্ত হৈছে আৰু নতুন চৰকাৰে এতিয়া কাম কৰা আৰম্ভ কৰিছে ।
ভাৰতে এতিয়া ২০৪৭ চনৰ ভিতৰত এখন উন্নত ৰাষ্ট্ৰৰ মৰ্যাদা লাভ কৰাৰ লক্ষ্য আগত ৰাখিছে । নতুন চৰকাৰে কেৱল জিডিপি বৃদ্ধিত উপনীত হোৱাৰ ওপৰতেই গুৰুত্ব দিয়া উচিত নহয়, নিযুক্তি সৃষ্টিৰ ওপৰতো গুৰুত্ব দিব লাগে কিয়নো শেহতীয়া নিৰ্বাচনত জনসাধাৰণে প্ৰকাশ কৰিছে যে নিযুক্তি এক গুৰুত্বপূৰ্ণ বিষয় ।
কেন্দ্ৰৰ মোদী চৰকাৰেও সামগ্ৰিক আৰু বহনক্ষম বিকাশৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া উচিত । নতুন মিত্ৰজোঁট চৰকাৰৰ বাবে অধিক উন্নয়ন, অন্তৰ্ভুক্তি আৰু স্থিৰতা লাভ কৰাৰ সুযোগ আৰু প্ৰত্যাহ্বান আছে । বিকাশৰ দুই চালক হৈছে বিনিয়োগ আৰু ৰপ্তানি । ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ প্ৰাক্তন গভৰ্ণৰ চি. ৰংৰাজনে ২০৪৭ চনৰ ভিতৰত উন্নত ৰাষ্ট্ৰৰ লক্ষ্যত উপনীত হোৱাৰ বাবে ভাৰতৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় বিকাশৰ হাৰ অনুমান কৰিছে ।
উন্নত দেশৰ মৰ্যাদা পাবলৈ বৰ্তমানৰ চৰ্ত হৈছে ১৩,২০৫ আমেৰিকান ডলাৰৰ জনমূৰি উপাৰ্জনৰ স্তৰত উপনীত হোৱা । কাট-অফ ১৫,০০০ ডলাৰলৈ বৃদ্ধি হ'ব বুলি ধৰি লৈ আৰু টকাৰ মূল্য হ্ৰাসৰ সৈতে প্ৰয়োজনীয় প্ৰকৃত বিকাশৰ হাৰ হৈছে বছৰি 7 শতাংশ । ইয়াক পাবলৈ মুঠ স্থিৰ মূলধন গঠন বৰ্তমানৰ জিডিপিৰ ২৮ শতাংশৰ স্তৰৰ পৰা জিডিপিৰ ৩৪ শতাংশলৈ বৃদ্ধি কৰিব লাগিব । ৰাজহুৱা বিনিয়োগৰ লগতে ব্যক্তিগত বিনিয়োগো বৃদ্ধি কৰিব লাগিব ।
ব্যক্তিগত বিনিয়োগৰ পুনৰুজ্জীৱিতকৰণ এক প্ৰত্যাহ্বান কিয়নো ই কৰ্পোৰেট কৰ হ্ৰাস, আইবিচি, জিএছটি, উৎপাদন-সম্পৰ্কিত পৰিকল্পনা আৰু চৰকাৰী মূলধন ব্যয় বৃদ্ধিৰ দৰে সংস্কাৰৰ পিচতো আগবাঢ়িবলৈ সক্ষম হোৱা নাই । অৰ্থনীতিৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত ব্যক্তিগত বিনিয়োগ বৃদ্ধি কৰাৰ তাৎক্ষণিক প্ৰয়োজন আছে ।
সকলোৱে জানে যে ৰপ্তানি হৈছে বিকাশ আৰু নিযুক্তি সৃষ্টিৰ অন্যতম মুখ্য ইঞ্জিন । ভাৰতৰ জিডিপি বৃদ্ধিৰ হাৰ সাধাৰণতে ৰপ্তানি বৃদ্ধিৰ সৈতে থাকে । কিন্তু, এতিয়া বিশ্বব্যাপী আঘাতৰ বাবে, ভাৰতৰ বাণিজ্যৰ পৰিমাণত তাৰতম্য দেখা যাব। ভাৰতে বহুতো কাৰণত বিশ্বব্যাপী মূল্য শৃংখলাৰ ভিতৰত এক মুখ্য কেন্দ্ৰ হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰিব পাৰে ।
অৱশ্যে এটা সমস্যা হৈছে যে শেহতীয়া বছৰবোৰত ভাৰতৰ বাণিজ্য নীতি অধিক সংৰক্ষণশীল হৈ আহিছে । শেহতীয়া বছৰবোৰত ভাৰতৰ আমদানি শুল্কৰ হাৰ বৃদ্ধি পাইছে । চীনৰ দ্বাৰা খালী কৰা স্থান দখল কৰিবলৈ ভাৰতে শুল্ক হ্ৰাস কৰিব লাগিব । আত্মনিৰ্ভৰশীলতাৰ নামত আমি সুৰক্ষামূলক হোৱা উচিত নহয় ।
শক্তিশালী ৰপ্তানি বৃদ্ধি অবিহনে এক দশক বা অধিক সময়ৰ বাবে ভাৰতৰ আকাৰৰ কোনো উদীয়মান বজাৰ ৭ বা 8 শতাংশ হাৰত বৃদ্ধি হোৱা নাই । ভাৰত এতিয়া বিশ্বৰ পঞ্চম বৃহত্তম অৰ্থনীতি আৰু সোনকালেই তৃতীয় বৃহত্তম অৰ্থনীতি হৈ পৰিব ।
অৱশ্যে, জনমূৰি হিচাপত ১৮০ খন দেশৰ ভিতৰত ভাৰতৰ স্থান এতিয়াও ১৩৮ নম্বৰত আছে । ১৯৯০ চনত চীন আৰু ভাৰতৰ জনমূৰি স্থান একে আছিল । কিন্তু এতিয়া চীনৰ স্থান ৭১ (১২,০০০ ডলাৰৰ সৈতে) আৰু ভাৰতৰ স্থান হৈছে ২৬০০ ডলাৰৰ সৈতে ১৩৮ । সেয়েহে, জনমূৰি উপাৰ্জনৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতে এতিয়া আন দেশৰ সৈতে যোগাযোগ কৰিবলৈ অধিক দ্ৰুতগতিত আগবাঢ়িব লাগিব ।
ভাৰতীয় অৰ্থনীতিৰ এক গাঁথনিগত সমস্যা হৈছে কৃষিৰ পৰা উৎপাদন আৰু সেৱা, বিশেষকৈ নিযুক্তিলৈ গাঁথনিগত পৰিৱৰ্তনৰ অভাৱ । কৃষি খণ্ডক আন্তঃগাঁথনি আৰু বিনিয়োগৰ ক্ষেত্ৰত সমৰ্থনৰ প্ৰয়োজন । ভাৰতীয় কৃষিৰ কাহিনী অধিক বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ উচ্চ মূল্যৰ উৎপাদন, উন্নত লাভজনক মূল্য আৰু কৃষি উপাৰ্জনৰ দিশত স্থানান্তৰিত হ'ব লাগিব ।
একেদৰে, জিডিপি বৃদ্ধি আৰু উন্নত নিযুক্তিৰ বাবে জিডিপি আৰু নিযুক্তি দুয়োটাতে উৎপাদনৰ অংশ উন্নত কৰিব লাগিব । সামগ্ৰিক বিকাশৰ ক্ষেত্ৰত পৰিমাণ আৰু মানদণ্ডত নিযুক্তি সৃষ্টি হৈছে নতুন চৰকাৰৰ বাবে আটাইতকৈ ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান । ২০১২ আৰু ২০১৯-ৰ ভিতৰত অৰ্থনীতি ৬.৭ শতাংশ বৃদ্ধি পাইছিল, কিন্তু নিযুক্তি মাত্ৰ ০.১ শতাংশ বৃদ্ধি হৈছিল ।
নিম্ন মানৰ চাকৰিয়ে অনানুষ্ঠানিক খণ্ডত নিযুক্তিৰ ওপৰত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰে । আনুষ্ঠানিক খণ্ডত অনানুষ্ঠানিক নিযুক্তিও বৃদ্ধি পাইছে । অন্যান্য দেশৰ তুলনাত ভাৰতত মহিলাসকলৰ কামত অংশগ্ৰহণৰ হাৰ কম । অস্থায়ী শ্ৰমিকৰ সমস্যাটো আন এটা সমস্যা । ভাৰতত সৰ্বাধিক যুৱ জনসংখ্যা (১৫-২৯ বছৰ) প্ৰায় ২৭ শতাংশ । জনগাঁথনিগত সুবিধা বিভিন্ন অঞ্চল বা ৰাজ্যত পৃথক ।
কেৱল পূৱ, উত্তৰ আৰু কেন্দ্ৰীয় অঞ্চলবোৰৰ হে এই সুবিধা আছে । যুৱ নিবনুৱা সাধাৰণতে মুঠ নিবনুৱাৰ তিনিগুণ । আশ্চৰ্যজনকভাৱে, ৮৩ শতাংশ নিবনুৱা যুৱ । শিক্ষিত (গৌণ আৰু অধিক) যুৱক-যুৱতীসকলৰ মাজত নিবনুৱাৰ হাৰ হৈছে ১৮.৪ শতাংশ, স্নাতকসকলৰ ভিতৰত ২৯.১ শতাংশ (মহিলা ৩৪.৫ শতাংশ)। নিবনুৱা যুৱ আৰু শিক্ষিতসকলৰ মাজত কেন্দ্ৰীভূত হৈ আছে । নিবনুৱা বৃদ্ধিৰ বাবে বিভিন্ন জাতিৰ মাজত সংৰক্ষণৰ দাবীও আছে ।
নীতি আয়োগৰ দস্তাবেজত উল্লেখ কৰা হৈছে যে ভাৰতত মাত্ৰ ২.৩ শতাংশ শ্ৰমিকৰ আনুষ্ঠানিক দক্ষতা প্ৰশিক্ষণ আছে । তাৰ বিপৰীতে ইউকেত ৬৮ শতাংশ, জাৰ্মানীত ৭৫ শতাংশ, জাপানত ৮০ শতাংশ, দক্ষিণ কোৰিয়াত ৯৬ শতাংশ । নিয়োগযোগ্যতা আন এক সমস্যা । ৫৫ শতাংশ শ্ৰমিকৰ নিয়োগযোগ্যতা (সঠিক চাকৰি) এক সমস্যা ।
আনহাতে কাৰিকৰীভাৱে শিক্ষিতসহ উচ্চ শিক্ষিত যুৱক-যুৱতীৰ এক বৃহৎ অংশ তেওঁলোকৰ হাতত থকা চাকৰিৰ বাবে অত্যধিক যোগ্য । আন এক সমস্যা হ'ল প্ৰযুক্তি আৰু নিযুক্তি । উন্নত দেশসমূহত ইতিমধ্যে এআই আৰু ৰবটৰ বাবে শ্ৰমিকৰ চাহিদা হ্ৰাস পাইছে । ভাৰতে ইয়াৰ বাবে সাজু থাকিব লাগিব ।
সামগ্ৰিক বিকাশৰ দ্বিতীয় বিষয়টো হ'ল স্বাস্থ্য আৰু শিক্ষা । স্বাস্থ্য আৰু শিক্ষাৰ মাজৰ বিভাজন সংশোধন কৰিব লাগিব । আইআইটি আৰু আইআইএমৰ দৰে শিক্ষানুষ্ঠানবোৰে আন্তৰ্জাতিক পৰ্যায়ত প্ৰতিযোগিতা কৰিব পাৰে ৷ আনহাতে বেছিভাগ শিক্ষানুষ্ঠানৰ অৱস্থা দুৰ্বল য'ৰ পৰা শিশুসকলে উন্নত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিব নোৱাৰে । এগৰাকী প্ৰাক্তন শিক্ষা সচিবে কয়, "বেছিভাগ শিশুক বিদ্যালয়লৈ পঠিওৱাৰ উপৰিও, ভাৰতত স্কুলীয়া শিক্ষাত ভুল হ'ব পৰা সকলোবোৰ পৰিৱৰ্তন হৈছে ।"
দেশখনত দক্ষতাৰ অৱস্থা সকলোৱে জানে আৰু জনগাঁথনিগত লভ্যাংশৰ বাবে ভাৰতৰ আশা বহু পৰিমাণে ভুল যেন লাগিছে । আমি সাৰ্বজনীন স্বাস্থ্য সেৱাৰ দিশে আগবাঢ়িব লাগিব আৰু স্বাস্থ্যৰ ওপৰত জিডিপিৰ ২.৫ ৰ পৰা ৩ শতাংশ ব্যয় কৰিব লাগিব । মানৱ বিকাশ বৃদ্ধি আৰু অসমতা হ্ৰাস কৰাৰ মূল চাবিকাঠি হৈছে মানৱ শিক্ষা আৰু স্বাস্থ্যৰ সমতা । অঞ্চল, জাতি, গ্ৰাম্য-নগৰ, লিংগৰ ওপৰত আধাৰিত অসমতা হৈছে আন এক সমস্যা যাক নতুন চৰকাৰে মোকাবিলা কৰিব লাগিব ।
সামগ্ৰিক বিকাশৰ বাবে কল্যাণমূলক কাৰ্যসূচী গুৰুত্বপূৰ্ণ । কিন্তু একে সময়তে আমি ৰাজহ উন্নত কৰিব লাগিব আৰু উন্নয়নমূলক কাৰ্যকলাপৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিব লাগিব । কেৱল কল্যাণমূলক কাৰ্যসূচীয়ে দৰিদ্ৰতা আৰু বৈষম্য হ্ৰাস নকৰে । শেহতীয়া নিৰ্বাচনে দেখুৱাইছে যে যুৱসকলে কেৱল বিনামূলীয়া আঁচনি নহয় নিযুক্তি বিচাৰে । এই সম্পৰ্কে এটা চীনা প্ৰবাদ যথেষ্ট বিখ্যাত ।
"যদি আপুনি ভোকাতুৰ পুৰুষ বা মহিলাক মাছ এটা দিয়ে, আপুনি তেওঁক কেৱল এদিনৰ বাবে দিব পাৰে । পিছদিনা তেওঁ পুনৰ ভোকত থাকিব । এনে পৰিস্থিতিত, আপুনি সেই ভোকাতুৰ ব্যক্তিজনক পুনৰ আন এটা মাছ খুৱাব লাগিব । এনে পৰিস্থিতিত, যদি আপুনি সেই ভোকাতুৰ ব্যক্তিজনক মাছ ধৰিবলৈ শিকায়, তেন্তে তেওঁ গোটেই জীৱন নিজৰ বাবে খাদ্য সংগ্ৰহ কৰিব পাৰিব ।’’
ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ প্ৰাক্তন গভৰ্ণৰ চুব্বাৰাৱে কৈছিল যে আমাৰ বাজেটবোৰ ঘাটি, যাৰ অৰ্থ হৈছে বিনামূলীয়াকৈ ঋণলৈ বিত্তীয় যোগান ধৰা হৈছে । যদি তেওঁলোকে বিকাশ আৰু ৰাজহত অৰিহণা যোগাব নোৱাৰে, পৰিশোধৰ বোজা আমাৰ সন্তানৰ ওপৰত পৰিব । কিছুমান কল্যাণমূলক কাৰ্যসূচীৰ উপৰিও, চৰকাৰে আন্তঃগাঁথনিৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়াটো গুৰুত্বপূৰ্ণ ৷ কিয়নো ই অধিক বিকাশ আৰু চাকৰি সৃষ্টিৰ বাবে এক মুখ্য চালক ।
দিল্লী, মুম্বাই, চেন্নাই আৰু কলকাতাক সংযোগ কৰা সোণালী চতুৰ্ভুজ ঘাইপথৰ প্ৰকল্পটো অটল বিহাৰী বাজপেয়ী চৰকাৰৰ সময়ত আৰম্ভ কৰা হৈছিল । উৎপাদন কাৰ্যকলাপৰ ওপৰত এই প্ৰকল্পটোৰ প্ৰভাৱ পৰীক্ষা কৰা এক অধ্যয়নৰ ফলত গড় জিলাৰ প্ৰাৰম্ভিক স্তৰৰ পৰা মুঠ উৎপাদন ৪৯ শতাংশ বৃদ্ধি পাইছে । উদাহৰণ স্বৰূপে গুজৰাটৰ চুৰাট বা অন্ধ্ৰ প্ৰদেশৰ শ্ৰীকাকুলমৰ দৰে মধ্যমীয়া জনবসতিপূৰ্ণ জিলাবোৰত সোণালী চতুৰ্ভুজৰ পিচত নতুন উৎপাদন আৰু নতুন প্ৰতিষ্ঠানৰ সংখ্যা ১০০ শতাংশতকৈও অধিক বৃদ্ধি হৈছে ।
একেদৰে স্থিৰতা আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তনও গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে । জলবায়ু পৰিৱৰ্তন সম্পৰ্কীয় সমস্যাৰ মোকাবিলা কৰিবলৈ কেন্দ্ৰীয়, ৰাজ্যিক আৰু স্থানীয় পৰ্যায়ৰ চৰকাৰসমূহ সাজু থাকিব লাগিব । সময়ৰ লগে লগে ভাৰতত নগৰীকৰণ বৃদ্ধি পাব । সামগ্ৰিক আৰু বহনক্ষম নগৰায়ন গুৰুত্বপূৰ্ণ ।
শেহতীয়াকৈ অক্সফৰ্ড এনালিটিক্সে গ্লোবেল চিটিজ ইণ্ডেক্স উলিয়াইছে যিয়ে দেখুৱায় যে নিম্ন মানৱ মূলধন, নিম্ন মানদণ্ডৰ জীৱন আৰু পাৰিপাৰ্শ্বিক সমস্যাই ভাৰতীয় চহৰসমূহৰ ৰেংকিং হ্ৰাস কৰে । নতুন ৰাজ্য চৰকাৰে অন্ধ্ৰপ্ৰদেশৰ অমৰাৱতী চহৰৰ উন্নয়নত চহৰখনৰ মানদণ্ড বৃদ্ধি কৰাৰ বাবে অৰ্থনৈতিক বিকাশ, মানৱ মূলধন, জীৱনৰ মানদণ্ড, পৰিৱেশ আৰু শাসনৰ কথা বিবেচনা কৰিব লাগে ।
নতুন মিত্ৰজোঁট চৰকাৰে সহযোগিতামূলক ফেডাৰেলিজম উন্নত কৰা উচিত কিয়নো ৰাজ্যিক পৰ্যায়ত কাৰ্যটো অধিক । যদি ভাৰত এখন উন্নত দেশ হ'ব বিচাৰে তেন্তে ইয়াত ৰাজ্যসমূহৰ ভূমিকা গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব । একেদৰে, পঞ্চায়ত আৰু নগৰ স্থানীয় পৰিষদৰ প্ৰতি বিকেন্দ্ৰীকৰণো গুৰুত্বপূৰ্ণ ।
আৰবিআইৰ এক শেহতীয়া অধ্যয়নত দেখুওৱা হৈছে যে কেনেদৰে পঞ্চায়তবোৰে কৰযোগে তেওঁলোকৰ উপাৰ্জনৰ মাত্ৰ ১ শতাংশ উপাৰ্জন কৰে, বাকীবোৰ কেন্দ্ৰীয় আৰু ৰাজ্যিক অনুদানৰ পৰা আহৰণ কৰা হয় । পঞ্চায়তসমূহৰ অধিক স্বায়ত্তশাসনৰ ফলত কৃষি, গ্ৰাম্য উন্নয়ন, স্বাস্থ্য আৰু শিক্ষাত উন্নত শাসন আৰু উন্নত ফলাফল হয় ।
এক অধ্যয়নত দেখুওৱা হৈছে যে স্থানীয় চৰকাৰৰ বিবেচনাত ব্যয়, য'ত বেছিভাগ সেৱা প্ৰদান কৰা হয়, চীনত ৫১ শতাংশ, আমেৰিকা আৰু ব্ৰাজিলত ২৭ শতাংশ আৰু ভাৰতত ৩ শতাংশ ।
সামগ্ৰিকভাৱে, নতুন চৰকাৰৰ ওচৰত ২০৪৭ চনৰ ভিতৰত এখন উন্নত ৰাষ্ট্ৰৰ লক্ষ্যৰ দিশে আগবাঢ়িবলৈ বহুতো সুযোগ আৰু প্ৰত্যাহ্বান আছে । শেহতীয়া নিৰ্বাচনবোৰে বিশেষকৈ যুৱসকলৰ বাবে নিযুক্তিৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ বিষয়বোৰো সন্মুখলৈ আনিছে । বিকাশ, নিযুক্তি সৃষ্টি, অন্তৰ্ভুক্তি আৰু স্থিৰতাৰ এই লক্ষ্যত উপনীত হোৱাৰ ক্ষেত্ৰত ৰাজ্যসমূহক অধিক গুৰুত্ব দিব লাগিব । মিত্ৰজোঁটৰ চৰকাৰবোৰ অ-মিত্ৰজোঁট চৰকাৰতকৈ উন্নয়নমূলক লক্ষ্যত উপনীত হোৱাত কম দক্ষ হোৱাৰ কোনো প্ৰমাণ নাই ।
