ਦੇਹਰਾਦੂਨ/ਉੱਤਰਾਖੰਡ: 17 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 28 ਨਵੰਬਰ ਦੀ ਰਾਤ ਕਰੀਬ 8 ਵਜੇ ਉੱਤਰਕਾਸ਼ੀ ਦੇ ਸਿਲਕਿਆਰਾ ਸੁਰੰਗ ਵਿੱਚ ਫਸੇ 41 ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਬਚਾਅ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਸੂਬਾ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ, ਹੁਣ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸਵਾਲ ਉੱਠਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਹਰ ਵੱਡੀ ਸੰਸਥਾ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਬਚਾਅ ਲਈ ਇੰਨੇ ਦਿਨ ਕਿਉਂ ਲੱਗ ਗਏ? ਨਾਲ ਹੀ, ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਕਿਵੇਂ ਅਸਫਲ ਹੋਈ? ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨੇ ਪੈਣਗੇ? ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਜਾਣਨ ਲਈ ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਨੇ ਕੁਝ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਾਏ ਲਈ।
ਇੰਝ ਰਿਹਾ ਹੈ ਲੰਮਾ ਰੈਸਕਿਊ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ: ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉੱਤਰਕਾਸ਼ੀ ਸਿਲਕਿਆਰਾ ਟਨਲ ਰੈਸਕਿਊ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਦਰਅਸਲ, 12 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਦੀਵਾਲੀ ਦੀ ਸਵੇਰ ਕਰੀਬ 5.30 ਵਜੇ ਉੱਤਰਕਾਸ਼ੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸਿਲਕਿਆਰਾ ਵਿੱਚ ਨਿਰਮਾਣ ਅਧੀਨ ਚਾਰ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਸੁਰੰਗ ਦੇ ਮੂੰਹ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕਰੀਬ 200 ਮੀਟਰ ਅੰਦਰ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਰਾਤ ਦੀ ਸ਼ਿਫਟ 'ਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ 41 ਮਜ਼ਦੂਰ ਉਥੇ ਹੀ ਫਸ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ 17 ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਬਚਾਅ ਕਾਰਜ ਚਲਾਇਆ ਗਿਆ।
ਆਖਿਰ ਪੁਰਾਣੀ ਤਕਨੀਕ ਆਈ ਕੰਮ:ਸੁਰੰਗ 'ਚ ਫਸੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਪਰ 60 ਮੀਟਰ ਲੰਬੇ ਮਲਬੇ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ 'ਚ ਸਾਰੀਆਂ ਅਸਫਲ ਸਾਬਤ ਹੋਈਆਂ। ਅਮਰੀਕੀ ਔਗਰ ਮਸ਼ੀਨ ਨੇ ਵੀ ਆਖਰਕਾਰ ਜਵਾਬ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਸਾਰੇ ਰਸਤੇ ਬੰਦ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਪੁਰਾਣੀ ਚੂਹਿਆਂ ਦੀ ਮਾਈਨਿੰਗ ਤਕਨੀਕ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਗ੍ਰੀਨ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲ ਯਾਨੀ ਐਨਜੀਟੀ ਨੇ 2014 ਵਿੱਚ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਯੂਸੀਏਐਸਟੀ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਡਾ. ਦੁਰਗੇਸ਼ ਪੰਤ ਦੀ ਰਾਏ:ਆਖਰਕਾਰ, ਚੂਹਾ ਮਾਈਨਿੰਗ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹੀ 10 ਮੀਟਰ ਮਲਬਾ ਹਟਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ 41 ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੰਗ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਸਕਿਆ। ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਜਦੋਂ UCAST (ਉਤਰਾਖੰਡ ਸਟੇਟ ਕੌਂਸਲ ਫਾਰ ਸਾਈਟ ਐਂਡ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ) ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਡਾ ਦੁਰਗੇਸ਼ ਪੰਤ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਆਪਣੇ ਰਵਾਇਤੀ ਗਿਆਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਮਾਧਿਅਮ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।