Chaitra Navratri 2023: ਜਾਣੋ ਇਤਿਹਾਸ, ਸ਼ੁਭ ਮੁਹੂਰਤ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਵਿਧੀ

author img

By

Published : Mar 15, 2023, 10:03 AM IST

Chaitra Navratri 2023

ਹਰ ਸਾਲ ਦੋ ਨਵਰਾਤਰੀ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਚੈਤਰ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਸ਼ਾਰਦੀ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ। ਹੁਣ ਜਦ ਕਿ ਚੈਤਰ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਸਾਧਕਾਂ ਨੂੰ ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ।

ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਡੈਸਕ : ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਤਿਉਹਾਰ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਦੋ ਨਵਰਾਤਰੀ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਚੈਤਰ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਸ਼ਾਰਦੀ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ। ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ 22 ਮਾਰਚ 2023 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ 30 ਮਾਰਚ 2023 ਨੂੰ ਖਤਮ ਹੋਵੇਗੀ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ੁਭ ਸੰਯੋਗ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਆਪਣੇ ਭਗਤਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰੇਗੀ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਹਰ ਸਾਲ ਚੈਤਰ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਪਦਾ ਤਰੀਕ ਤੋਂ ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ 9 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਦੇ 9 ਮੁੱਖ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ, ਪੂਜਾ ਵਿਧੀ ਅਤੇ ਸ਼ੁਭ ਸੰਯੋਗ।



ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ: ਹਿੰਦੂ ਮਿਥਿਹਾਸ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਰਚਨਾ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਅਤੇ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਸੌਂਪਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਕਈਆਂ ਦੁਆਰਾ ਹਿੰਦੂ ਸਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਹੋਰ ਹਿੰਦੂ ਕਥਾ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨੌਂ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਆਪਣੇ ਨਾਨਕੇ ਘਰ ਗਈ ਸੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਉਸਨੇ ਬੁਰਾਈ ਉੱਤੇ ਚੰਗਿਆਈ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਦੁਸ਼ਟ ਦੈਂਤ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਸੀ। ਲੋਕ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸ਼ਾਂਤੀ, ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਬੁਰਾਈ ਨਾਲ ਲੜਨ ਦੀ ਤਾਕਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਦੇਵਤੇ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ: ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਚੈਤਰ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ 21 ਮਾਰਚ, 2023 ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 10:02 ਵਜੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ 22 ਮਾਰਚ, 2023 ਦੀ ਰਾਤ 8:20 ਵਜੇ ਸਮਾਪਤ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਘਟਸਥਾਪਨਾ 22 ਮਾਰਚ 2023 ਨੂੰ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸ ਖਾਸ ਦਿਨ 'ਤੇ ਘਟਸਥਾਪਨ ਦਾ ਮੁਹੂਰਤਾ ਸਵੇਰੇ 6:29 ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 7:39 ਤੱਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ੁਭ ਸਮੇਂ 'ਚ ਘਟਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਾਰੀਆਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਘਰ 'ਚ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।

ਸ਼ੁਭ ਸੰਯੋਗ: ਪੰਚਾਂਗ ਅਨੁਸਾਰ ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦੁਰਲੱਭ ਸੰਯੋਗ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੂਜਾ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਸ਼ੁਕਲ ਯੋਗ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਯੋਗ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬ੍ਰਹਮਾ ਯੋਗ 22 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 9.18 ਵਜੇ ਤੋਂ 23 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 6.16 ਵਜੇ ਤੱਕ ਅਤੇ ਸ਼ੁਕਲ ਯੋਗ 21 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 12.42 ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸਵੇਰੇ 9.18 ਵਜੇ ਤੱਕ ਹੋਵੇਗਾ। ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ੁਭ ਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਾਧਕ ਨੂੰ ਮਨੋਕਾਮਨਾਵਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਦੁੱਖ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਘਟਸਥਾਪਨ ਲਈ ਸਾਧਕ ਦਾ ਮੂੰਹ ਪੂਰਬ ਜਾਂ ਉੱਤਰ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਲਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਕੋਣ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵਿਧੀ: ਕਲਸ਼ ਸਥਾਪਨਾ ਦੀ ਵਿਧੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉੱਠੋ ਅਤੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਫ਼ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨੋ। ਕਲਸ਼ ਲਗਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸੇ ਸਾਫ਼ ਥਾਂ 'ਤੇ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦਾ ਕੱਪੜਾ ਵਿਛਾ ਕੇ ਮਾਤਾ ਰਾਣੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰੋ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸੇ ਬਰਤਨ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਸਾਫ਼ ਥਾਂ 'ਤੇ ਮਿੱਟੀ ਪਾ ਕੇ ਉਸ 'ਚ ਜੌਂ ਦੇ ਬੀਜ ਪਾ ਦਿਓ। ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਭਾਂਡੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕਲਸ਼ ਰੱਖਣ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਕਲਸ਼ ਨੂੰ ਵਿਚਕਾਰ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੌਲੀ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹੋ ਅਤੇ ਇਸ 'ਤੇ ਸਵਾਸਤਿਕ ਬਣਾਓ। ਕਲਸ਼ 'ਤੇ ਕੁਮਕੁਮ ਨਾਲ ਤਿਲਕ ਲਗਾਓ ਅਤੇ ਗੰਗਾਜਲ ਨਾਲ ਭਰੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਲਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀ ਸੁਪਾਰੀ, ਫੁੱਲ, ਅਤਰ, ਪੰਜ ਰਤਨ, ਸਿੱਕੇ ਅਤੇ ਪੰਜਾਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਰੱਖ ਦਿਓ। ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੱਖੋ ਕਿ ਉਹ ਥੋੜ੍ਹਾ ਬਾਹਰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਢੱਕਣ ਲਗਾ ਦਿਓ। ਢੱਕਣ ਨੂੰ ਅਕਸ਼ਤ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿਓ ਅਤੇ ਹੁਣ ਨਾਰੀਅਲ ਨੂੰ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਵਿੱਚ ਲਪੇਟੋ ਅਤੇ ਰੱਖਸੂਤਰ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹੋ। ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਨਾਰੀਅਲ ਦਾ ਮੂੰਹ ਤੁਹਾਡੇ ਵੱਲ ਹੋਵੇ। ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਕਲਸ਼ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰੋ। ਕਲਸ਼ ਦਾ ਟਿੱਕਾ, ਅਕਸ਼ਤ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ, ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਮਾਲਾ, ਅਤਰ ਅਤੇ ਨਵੇਦਿਆ ਭਾਵ ਫਲ-ਮਠਿਆਈ ਆਦਿ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ। ਜੌਂ 'ਤੇ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਪਾਉਂਦੇ ਰਹੋ। ਇਕ ਜਾਂ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਤੁਸੀਂ ਜੌਂ ਦੇ ਬੂਟੇ ਵਧਦੇ ਹੋਏ ਦੇਖੋਗੇ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ :- Daily Rashifal In Punjabi : ਜਾਣੋ ਕੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਤੁਹਾਡੀ ਰਾਸ਼ੀ, ਕਿਵੇਂ ਰਹੇਗਾ ਅੱਜ ਦਾ ਦਿਨ

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.