ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਭਾਵੇਂ ਪਿਛਲੇ 2 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਫੜਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਗੈਰ-ਅਧਿਕਾਰੀ ਰੈਂਕ ਵਿੱਚ ਫੌਜ, ਜਲ ਸੈਨਾ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਲਈ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰੀ ਅਗਨੀਪਥ ਭਰਤੀ ਯੋਜਨਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਅਚਾਨਕ ਨਹੀਂ ਆਈ। ਜਦੋਂ ਕਿ 1999 ਵਿੱਚ ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜੀ ਭਰਤੀ ਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਵਿਚਾਰ ਉਭਰਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਨੂੰ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕਮੇਟੀਆਂ ਅਤੇ ਕਮਿਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਾਰਗਿਲ ਕਮੇਟੀ, ਅਰੁਣ ਸਿੰਘ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਸ਼ੇਕਤਕਰ ਕਮੇਟੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਜਦੋਂ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ 14 ਜੂਨ ਨੂੰ ਤਿੰਨਾਂ ਸੈਨਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁਖੀਆਂ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਇਸ 'ਤੇ 2 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਕੁੱਲ 254 ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 750 ਘੰਟੇ ਲੱਗੀਆਂ ਸਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਤਿੰਨ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਈਆਂ ਜਿੱਥੇ 150 ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 500 ਘੰਟੇ ਲੱਗੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ 60 ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਬੁਲਾਈਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 150 ਘੰਟੇ ਲੱਗ ਗਏ ਜਦਕਿ ‘ਪੂਰੀ ਸਰਕਾਰ’ ਵਿੱਚ 100 ਘੰਟਿਆਂ ਵਿੱਚ 44 ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਹੋਈਆਂ।
ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਅਮਰੀਕਾ, ਚੀਨ, ਰੂਸ, ਯੂਕੇ, ਫਰਾਂਸ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਬਾਅਦ ਫੌਜੀ ਭਰਤੀ ਦੇ ਮਾਡਲਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਿਖਲਾਈ ਮੌਡਿਊਲਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਅਜੇ ਵੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਵਿੱਚ ਹਨ, ਅਗਨੀਪਥ ਸਕੀਮ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਲਗਭਗ 50,000 'ਅਗਨੀਵੀਰਾਂ' ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਤਹਿਤ ਭਰਤੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸਿਖਲਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੰਘਣਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਫੌਜੀ ਅਦਾਰੇ ਦੇ ਇੱਕ ਸੂਤਰ ਨੇ ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ, "ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਬਲਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਨੂੰ ਗੁਪਤ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਸਿਖਲਾਈ ਮਾਡਿਊਲਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਅਤੇ ਬਾਰੀਕ ਵੇਰਵਿਆਂ 'ਤੇ ਅਜੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।" ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਸਿਪਾਹੀ ਨੂੰ 9 ਮਹੀਨਿਆਂ ਲਈ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇੱਕ ‘ਅਗਨੀਵੀਰ’ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਲਈ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਜਲ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਲਾਹ ਨੂੰ 22 ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਲਈ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਜੋ ਹੁਣ ਘਟਾ ਕੇ 18 ਹਫ਼ਤੇ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਦੋ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਲਈ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਇਹ 22 ਹਫ਼ਤੇ ਐਬ-ਇਨੀਸ਼ੀਓ ਸਿਖਲਾਈ ਹਨ। ਨੇਵੀ ਦੇ ਇੱਕ ਸਰੋਤ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਮੁਢਲੀ ਸਿਖਲਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਵਪਾਰ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਖਾਸ ਵਪਾਰ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਮਿਆਦ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਦਲਾਅ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।”
ਆਈਏਐਫ ਦੇ ਇੱਕ ਸੂਤਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਆਈਏਐਫ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ ਏਅਰਮੈਨ ਦੇ ਖਾਸ ਵਪਾਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੀ ਇਹ ਤਕਨੀਕੀ ਹੈ ਜਾਂ ਗੈਰ-ਤਕਨੀਕੀ ਵਪਾਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਤੱਕ ਵੱਖਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿਖਲਾਈ ਮਾਡਿਊਲ ਗੁਪਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਇੱਕ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ ਪਾਇਲਟ ਦੇ ਸਿਖਲਾਈ ਮਾਡਿਊਲ ਨੂੰ ਵਰਗੀਕ੍ਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।" ਪਰ, ਭਾਰਤੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੈਨਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨਾਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ-ਸਮਝਦਾਰ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਧੇਰੇ ਅਮੀਰ, ਵਿਭਿੰਨ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ-ਸਮਝਦਾਰ ਹੋਵੇਗੀ।
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੇ ਉਪ-ਐਡਮਿਰਲ ਦਿਨੇਸ਼ ਕੇ ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ ਨੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, "ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਸੰਕੁਚਿਤ ਸਮਾਂ-ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।" ਵਾਈਸ-ਐਡਮਿਰਲ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨਵੀਨਤਮ ਵਿਧੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ, "ਸਿਮੂਲੇਟਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਮੇਤ ਅਸੀਂ ਟੈਬਲੇਟ ਅਤੇ ਈ-ਰੀਡਰ ਦੇਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ (ਮਲਾਹ) ਸਮਾਂ ਹੋਣ 'ਤੇ ਪੜ੍ਹ ਸਕਣ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਲਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਪੈਂਦਾ।"
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਫੌਜ ਦੇ ਉੱਚ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ- ਕਸ਼ਮੀਰ 'ਚ ਅਜਿਹੇ ਰਸਤੇ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਤਸਕਰੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ'
