ਹੈਦਰਾਬਾਦ : ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਅੰਕੜਿਆਂ 'ਤੇ ਝਾਤ ਮਾਰੋ, ਹਰ ਸਾਲ 50,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਰੇਬੀਜ਼ (Rabies) ਨਾਲ ਮਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਤੇ ਅਫਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਹੈ। ਰੇਬੀਜ਼ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸ ਭਿਆਨਕ ਬਿਮਾਰੀ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਪ੍ਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਲਈ ਹਰ ਸਾਲ 28 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਰੈਬੀਜ਼ ਦਿਵਸ (World Rabies Day )ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
28 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਲੁਈਸ ਪਾਸਚਰ ਦੀ ਬਰਸੀ ਵੀ ਹੈ।ਫ੍ਰੈਂਚ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਮਾਈਕਰੋਬਾਇਓਲੋਜਿਸਟ ਲੂਯਿਸ ਪਾਸਚਰ ਨੇ ਰੇਬੀਜ਼ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਟੀਕਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਅਗੇਂਸਟ ਰੈਬੀਜ਼ ਸਹਿਯੋਗ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਉਪਲਬਧ ਸਾਧਨਾਂ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਰੇਬੀਜ਼ ਨਿਯੰਤਰਣ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਖਾਤਮੇ ਲਈ ਇੱਕ ਸਿਹਤ ਰਣਨੀਤਕ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਅਤੇ ਤਿਆਰੀ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੈ।
OIE ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਅਤੇ ਡਬਲਯੂਐਚਓ (WHO) ਦੇ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿਹਤ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵੈਟਰਨਰੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। OIE ਰੇਬੀਜ਼ ਟੀਕਾ ਬੈਂਕ ਰਾਹੀਂ ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਰੇਬੀਜ਼ ਟੀਕੇ ਵੰਡਦਾ ਹੈ। ਮਾਹਰ ਟੈਸਟਿੰਗ ਅਤੇ ਸੰਗਠਨ ਵੱਲੋਂ ਰੇਬੀਜ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਜਾਂਚ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਿਕਸਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਦੂਜੀ ਆਲ-ਅਫਰੀਕਨ ਰੇਬੀਜ਼ ਕੰਟਰੋਲ ਨੈਟਵਰਕ ਮੀਟਿੰਗ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਨਾ ਜਿਸ ਨੇ 24 ਅਫਰੀਕੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਟੀਕਾਕਰਣ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੇ ਸਰਲਕਰਨ ਬਾਰੇ ਅਪਡੇਟਸ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਬਾਰੇ ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤਾ।
ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ 29 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿੱਤੀ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਜੁਟਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰੈਬੀਜ਼ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਹੈ।
ਰੇਬੀਜ਼ ਕੀ ਹੈ ?
ਰੇਬੀਜ਼ ਇੱਕ ਜ਼ੂਨੋਟਿਕ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ (ਇੱਕ ਬਿਮਾਰੀ ਜੋ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਦੀ ਹੈ) ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਇੱਕ ਵਾਇਰਸ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਘਰੇਲੂ ਤੇ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਛੂਤ ਵਾਲੀ ਸਮਗਰੀ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸੰਪਰਕ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਥੁੱਕ, ਚੱਕ ਜਾਂ ਖੁਰਚਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਫੈਲਦਾ ਹੈ। ਰੇਬੀਜ਼ ਵਾਲੇ ਕੁੱਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ 3 ਅਰਬ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੌਤਾਂ ਗਰੀਬ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਢੁਕਵੇਂ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਉਪਲਬਧ ਹੁੰਦੇ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਾਰੇ ਉਮਰ ਸਮੂਹ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਰੈਬੀਜ਼ 15 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਔਸਤਨ 40% ਪੋਸਟ-ਐਕਸਪੋਜਰ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲੈਕਸਿਸ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ 5-14 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਪੁਰਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਘਰੇਲੂ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੇ ਰੈਬੀਜ਼ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੁਆਰਾ ਮਨੁੱਖੀ ਰੈਬੀਜ਼ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਅਸਲ ਟੀਚਾ ਹੈ।
ਰੇਬੀਜ਼ ਦੇ ਲੱਛਣ
ਰੇਬੀਜ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਲੱਛਣ ਫਲੂ ਦੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਮ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਜਾਂ ਬੇਚੈਨੀ, ਬੁਖਾਰ ਜਾਂ ਸਿਰ ਦਰਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਲੱਛਣ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕੱਟੇ ਗਏ ਸਥਾਨ ਤੇ ਬੇਅਰਾਮੀ ਜਾਂ ਕੰਬਣੀ ਜਾਂ ਖੁਜਲੀ ਦੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰਥਾ ਘੱਟਣ, ਚਿੰਤਾ, ਉਲਝਣ ਵਰਗੇ ਗੰਭੀਰ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਉਂ ਜਿਉਂ ਬਿਮਾਰੀ ਵਧਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਵਿਅਕਤੀ ਭੁਲੇਖੇ, ਅਸਧਾਰਨ ਵਿਵਹਾਰ, ਭੁਲੇਖੇ, ਹਾਈਡ੍ਰੋਫੋਬੀਆ (ਪਾਣੀ ਦਾ ਡਰ) ਅਤੇ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਤੀਬਰ ਅਵਧੀ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ 2 ਤੋਂ 10 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਖਤਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਰੇਬੀਜ਼ ਤੋਂ ਬਚਾਅ
ਰੇਬੀਜ਼ ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੀਵਨ ਬਚਾਉਣ ਵਾਲੇ ਇਲਾਜ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾ ਕੇ 100% ਰੋਕਥਾਮਯੋਗ ਹੈ। ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਸਰੋਤ 'ਤੇ ਬਿਮਾਰੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਟੀਕਾ ਲਗਾ ਕੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਘਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਰੈਬੀਜ਼ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖੀ ਮੌਤਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਮਨੁੱਖੀ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਜਿੱਥੇ ਰੈਬੀਜ਼ ਇੱਕ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ 'ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸੰਚਾਰੀ ਬਿਮਾਰੀ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰੈਬੀਜ਼ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਅਤੇ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਸਿੱਧੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਕਹੋ, ਰੇਬੀਜ਼ ਜਾਨਲੇਵਾ ਹੈ ਪਰ ਰੋਕਥਾਮ ਰਾਹੀ ਕਈ ਜਾਨਾਂ ਬਚਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਕਿਸਾਨੀ ਅੰਦੋਲਨ ਤੋਂ ਆ ਰਹੇ ਨੋਜਵਾਨ 'ਤੇ ਹੋਇਆ ਜਾਨਲੇਵਾ ਹਮਲਾ
