ਨਵਰਾਤਰੀ 2025 ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਰਦੀਆ ਨਵਰਾਤਰੀ ਅਤੇ ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ। ਹਰ ਸਾਲ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਸਾਲ ਵੀ ਚੈਤਰ ਸ਼ੁਕਲ ਪ੍ਰਤਿਪਦਾ ਤੋਂ ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ 30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2025 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਜੋ 6 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗੀ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਸ਼ੇਰ 'ਤੇ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਹਾਥੀ 'ਤੇ ਸਵਾਰ ਹੋ ਕੇ ਆਵੇਗੀ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ, ਚੰਗੀ ਕਿਸਮਤ ਅਤੇ ਧੀਰਜ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਅਸ਼ਟਮੀ ਅਤੇ ਨੌਮੀ ਵੀ ਇਕੱਠੇ ਹੀ ਪੈ ਰਹੇ ਹਨ।
9 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਤਿਉਹਾਰ 'ਚ ਲੋਕ ਦੇਵੀ ਮਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੰਦਿਰਾਂ 'ਚ ਜਾਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦੇਵੀ ਮਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੰਦਰ ਹਨ। ਜਿਸ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਬਹੁਤ ਉੱਚੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਅੱਜ ਇਸ ਖਬਰ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ 5 ਅਜਿਹੇ ਵੱਡੇ ਦੇਵੀ ਮੰਦਿਰਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਜਿੱਥੇ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤੋਂ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਜਾਣੋ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ਉਹ ਮੰਦਿਰ...
ਮਾਤਾ ਵੈਸ਼ਨੋ ਦੇਵੀ ਮੰਦਿਰ
ਜੰਮੂ ਦੇ ਕਟੜਾ 'ਚ ਸਥਿਤ ਮਾਤਾ ਵੈਸ਼ਨੋ ਦੇਵੀ ਦੇ ਦਰਬਾਰ 'ਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਭੀੜ ਲੱਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਤਿਕਾਰਤ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਰੁਮਾਲਾ ਵੈਂਕਟੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਖਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਧਾਰਮਿਕ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਲੱਖਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇੱਥੇ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ।
ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਹਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਦਾ, ਸਿਰਫ਼ ਉਹੀ ਲੋਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਵੀ ਵੈਸ਼ਨੋ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਹੀ ਮੰਦਿਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਪੂਰੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਥੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਰ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਦੀ ਮਨੋਕਾਮਨਾ ਪੂਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਚਾਮੁੰਡਾ ਮਾਤਾ ਦਾ ਮੰਦਿਰ
ਸ਼੍ਰੀ ਚਾਮੁੰਡਾ ਦੇਵੀ ਮੰਦਿਰ ਨੂੰ ਚਾਮੁੰਡਾ ਨੰਦੀਕੇਸ਼ਵਰ ਧਾਮ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਿਰ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਾਂਗੜਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਪਾਲਮਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ 19 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼੍ਰੀ ਚਾਮੁੰਡਾ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ। ਚਾਮੁੰਡਾ ਦੇਵੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਲਪੇਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਲਾਲ ਅਤੇ ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਦੇਵੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਕਮਲ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਹਾਰਾਂ ਅਤੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਖੋਪੜੀਆਂ ਦੀ ਮਾਲਾ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਨਿੰਬੂ ਦੀ ਮਾਲਾ ਨਾਲ ਸੁਸ਼ੋਭਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਾਵਨ ਅਸਥਾਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਦੁਆਰ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਹਨੂੰਮਾਨ ਅਤੇ ਭੈਰਵ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਸਥਾਪਿਤ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਵੀ ਚਾਮੁੰਡਾ ਦੇ ਦਰਬਾਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਦੁਰਗਾ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਤਾ ਹੈ। ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਾਮਾਖਿਆ ਮੰਦਿਰ
ਗੁਹਾਟੀ ਤੋਂ 7 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਮਾਖਿਆ ਮੰਦਿਰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸ਼ਕਤੀ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਨੀਲਾਚਲ ਪਹਾੜੀਆਂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ, ਇਹ ਮੰਦਰ ਤਾਂਤਰਿਕ ਉਪਾਸਕਾਂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਉਹ ਮੰਦਰ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਆਰੀਅਨ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸ ਗੈਰ-ਆਰੀਅਨ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਕਾਮਾਖਿਆ ਮੰਦਰ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਮੰਦਰ ਹਨ, ਜੋ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹਨ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੰਦਰ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿਚ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਤਿੰਨ ਮੰਦਿਰ ਵੀ ਹਨ, ਜੋ ਕੇਦਾਰ, ਗਦਾਧਰ ਅਤੇ ਪਾਂਡੂਨਾਥ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਮੰਦਿਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕਈ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮਿੱਥਾਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਤੀ ਦਾ ਜਣਨ ਅੰਗ ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਵਸਿਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਇਕ ਹੋਰ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਮਾਨਤਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਮੰਦਿਰ ਦੇਵੀ ਕਾਲੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਮੰਦਿਰ 'ਚ ਜਾ ਕੇ ਦੇਵੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸੰਤਾਨ ਹੋਣ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਦਕਸ਼ਨੇਸ਼ਵਰ ਕਾਲੀ ਮੰਦਿਰ
ਦਕਸ਼ੀਨੇਸ਼ਵਰ ਕਾਲੀ ਮੰਦਿਰ ਜਾਂ ਦਕਸ਼ੀਨੇਸ਼ਵਰ ਕਾਲੀਬਾੜੀ ਦਕਸ਼ੀਨੇਸ਼ਵਰ, ਕੋਲਕਾਤਾ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਨਵਰਤਨ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਹੁਗਲੀ ਨਦੀ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ, ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੀ ਮੁੱਖ ਦੇਵੀ ਭਵਤਾਰਿਣੀ ਹੈ, ਜੋ ਮਹਾਦੇਵੀ ਜਾਂ ਪਰਾਸ਼ਕਤੀ ਆਦਯ ਕਾਲੀ ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਦਿਸ਼ਕਤੀ ਕਾਲਿਕਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਤੋਂ ਲੱਖਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸਾਲ ਭਰ ਦਕਸ਼ੀਨੇਸ਼ਵਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਮੰਦਿਰ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੰਦਿਰ, ਵਿਹੜਾ ਨਵਰਤਨ ਮੰਦਿਰ, ਦਵਾਦਸਾ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਿਰ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਮੰਦਿਰ, ਇੱਕ ਨਟ ਮੰਦਿਰ, ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਵਿਹੜਾ ਹੈ।
ਕਮਰਹਾਟੀ ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਥਿਤ, ਇਹ ਮੰਦਿਰ ਪੂਰਬੀ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਸੀਲਦਾਹ-ਡਾਨਕੁਨੀ ਸੈਕਸ਼ਨ 'ਤੇ ਦਕਸ਼ੀਨੇਸ਼ਵਰ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸੜਕ ਦੁਆਰਾ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਹੈ। ਹੁਗਲੀ ਨਦੀ 'ਤੇ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਪੁਲ ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ਿਆਮਬਾਜ਼ਾਰ ਤੋਂ 4 ਤੋਂ 5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ, ਦਮਦਮ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੋਂ 8 ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਹਾਵੜਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਦੇਵੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਘਰ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।
ਅੰਬਾਜੀ ਮੰਦਿਰ
ਅੰਬਾਜੀ ਮੰਦਿਰ ਜਾਂ ਅਰਸੁਰੀ ਅੰਬਾਜੀ ਮੰਦਿਰ, ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ, ਇੱਕ ਦੇਵੀ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮੰਦਿਰ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਪੂਰਵ-ਵੈਦਿਕ ਕਾਲ ਤੋਂ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅੰਬਾਜੀ ਮਾਤਾ ਮੰਦਿਰ 51 ਸ਼ਕਤੀ ਪੀਠਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਕਤੀਪੀਠ ਹੈ। ਨਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਪੂਰੇ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਅੰਬਾਜੀ ਦੇ ਸਤਿਕਾਰ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਵਿੱਤਰ ਮਾਤਾ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਗਰਬਾ ਡਾਂਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਂ ਰਾਤਾਂ ਦੌਰਾਨ ਨਾਇਕ ਅਤੇ ਭੋਜੋਕ ਭਾਈਚਾਰਾ ਵੀ ਭਵੈ ਥੀਏਟਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਭਾਦਰਵੀ ਪੂਰਨਿਮਾ (ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਦੇ ਦਿਨ) ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਮੇਲਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਜੱਦੀ ਸਥਾਨਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਲ ਇੱਥੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਦੀਵਾਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦੌਰਾਨ ਪੂਰਾ ਅੰਬਾਜੀ ਸ਼ਹਿਰ ਗੂੰਜਦਾ ਹੈ।
(ਡਿਸਕਲੇਮਰ: ਇੱਥੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਿਰਫ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇਹ ਦੱਸਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ etvbharat.com ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਜਾਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ 'ਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਸਬੰਧਤ ਮਾਹਿਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰੋ।)
