ETV Bharat / health

ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਮਿਲਾਵਟੀ ਦੁੱਧ ਪੀ ਰਹੇ ਹੋ? ਘਰ ਵਿੱਚ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਅਸਲੀ ਜਾਂ ਨਕਲੀ ਦੁੱਧ ਦੀ ਕਰੋ ਪਛਾਣ - Adulterated Milk Identification

Adulterated Milk Identification: ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਿਲਾਵਟੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਣੇ ਉਤਪਾਦ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਮਿਲਾਵਟੀ ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਨਾਲ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਲੋਕ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਖੁਦ ਦਾ ਬਚਾਅ ਕਰਨ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਛਾਣ ਸਕਦੇ ਹੋ।

author img

By ETV Bharat Punjabi Team

Published : Jul 24, 2024, 7:27 PM IST

Adulterated Milk Identification
Adulterated Milk Identification (Getty Images)

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਸਾਡੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਦੇ ਕਈ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਹਰ ਘਰ 'ਚ ਦੁੱਧ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਮਨ 'ਚ ਕਈ ਸਵਾਲ ਉੱਠ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜੋ ਦੁੱਧ ਖਰੀਦ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਉਹ ਸ਼ੁੱਧ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਵੀ ਇਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ। ਦੁੱਧ ਸਾਡੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵਰਤੋਂ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਕਈ ਮਿਲਾਵਟਖੋਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਕਰਕੇ ਨਕਲੀ ਦੁੱਧ ਬਣਾ ਕੇ ਆਮ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨਾਲ ਖਿਲਵਾੜ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਆਮ ਲੋਕ ਵੀ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਅਤੇ ਮਿਲਾਵਟ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ?: ਆਮ ਖਪਤਕਾਰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ 'ਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਘਰ ਬੈਠੇ ਹੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਫੂਡ ਐਂਡ ਡਰੱਗ ਅਫਸਰ ਕਮਲੇਸ਼ ਜਾਮਰੇ ਅਨੁਸਾਰ, "ਦੁੱਧ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਦੇ ਰੰਗ, ਗੰਧ ਅਤੇ ਸਵਾਦ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਦੁੱਧ ਦੇ ਰੰਗ ਅਤੇ ਸਵਾਦ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਵੀ ਬਦਲਾਅ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।" ਜੇਕਰ ਦੁੱਧ ਦਾ ਸੁਆਦ ਨਮਕੀਨ ਜਾਂ ਮਿੱਠਾ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਬਦਬੂ ਆ ਰਹੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਵੀ ਦੁੱਧ ਮਿਲਾਵਟੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਮਿਲਾਵਟੀ ਦੁੱਧ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ: ਫੂਡ ਐਂਡ ਡਰੱਗ ਅਫਸਰ ਕਮਲੇਸ਼ ਜਾਮਰੇ ਅਨੁਸਾਰ, "ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਦੁੱਧ ਦੀ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਮਾਤਰਾ ਲੈ ਕੇ ਕੱਚ ਜਾਂ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਪੋਲੀਥੀਨ 'ਤੇ ਕੁਝ ਬੂੰਦਾਂ ਸੁੱਟਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਸਫੈਦ ਲਕੀਰ ਛੱਡਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਦੁੱਧ ਮਿਲਾਵਟ ਰਹਿਤ ਹੈ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਬੂੰਦ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦੀ ਜਾਂ ਇੱਕ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਲਾਈਨ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਭਾਂਡੇ 'ਚ ਪਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਝੱਗ ਬਣ ਰਹੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਜੇਕਰ ਦੁੱਧ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਿਪਚਿਪਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਵੀ ਇਸ 'ਚ ਮਿਲਾਵਟ ਪਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਪਨੀਰ ਅਤੇ ਮਾਵਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ?: ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਨੀਰ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੇ ਮਾਵੇ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਟੈਸਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੇ ਗਏ ਟਿੰਚਰ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਪਨੀਰ ਜਾਂ ਮਾਵਾ 'ਤੇ ਟਿੰਚਰ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀਆਂ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੋ ਬੂੰਦਾਂ ਸੁੱਟੀਆਂ ਜਾਣ, ਤਾਂ ਟਿੰਚਰ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਕੁਝ ਸਕਿੰਟਾਂ ਬਾਅਦ ਨੀਲੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਪਨੀਰ ਅਤੇ ਮਾਵਾ ਮਿਲਾਵਟੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਬੂੰਦ ਦਾ ਰੰਗ ਨਹੀਂ ਬਦਲਦਾ, ਤਾਂ ਪਨੀਰ ਅਤੇ ਮਾਵਾ ਸ਼ੁੱਧ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਸਾਡੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਦੇ ਕਈ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਹਰ ਘਰ 'ਚ ਦੁੱਧ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਮਨ 'ਚ ਕਈ ਸਵਾਲ ਉੱਠ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜੋ ਦੁੱਧ ਖਰੀਦ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਉਹ ਸ਼ੁੱਧ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਵੀ ਇਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ। ਦੁੱਧ ਸਾਡੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵਰਤੋਂ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਕਈ ਮਿਲਾਵਟਖੋਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਕਰਕੇ ਨਕਲੀ ਦੁੱਧ ਬਣਾ ਕੇ ਆਮ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨਾਲ ਖਿਲਵਾੜ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਆਮ ਲੋਕ ਵੀ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਅਤੇ ਮਿਲਾਵਟ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ?: ਆਮ ਖਪਤਕਾਰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ 'ਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਘਰ ਬੈਠੇ ਹੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਫੂਡ ਐਂਡ ਡਰੱਗ ਅਫਸਰ ਕਮਲੇਸ਼ ਜਾਮਰੇ ਅਨੁਸਾਰ, "ਦੁੱਧ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਦੇ ਰੰਗ, ਗੰਧ ਅਤੇ ਸਵਾਦ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਦੁੱਧ ਦੇ ਰੰਗ ਅਤੇ ਸਵਾਦ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਵੀ ਬਦਲਾਅ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।" ਜੇਕਰ ਦੁੱਧ ਦਾ ਸੁਆਦ ਨਮਕੀਨ ਜਾਂ ਮਿੱਠਾ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਬਦਬੂ ਆ ਰਹੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਵੀ ਦੁੱਧ ਮਿਲਾਵਟੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਮਿਲਾਵਟੀ ਦੁੱਧ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ: ਫੂਡ ਐਂਡ ਡਰੱਗ ਅਫਸਰ ਕਮਲੇਸ਼ ਜਾਮਰੇ ਅਨੁਸਾਰ, "ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਦੁੱਧ ਦੀ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਮਾਤਰਾ ਲੈ ਕੇ ਕੱਚ ਜਾਂ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਪੋਲੀਥੀਨ 'ਤੇ ਕੁਝ ਬੂੰਦਾਂ ਸੁੱਟਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਸਫੈਦ ਲਕੀਰ ਛੱਡਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਦੁੱਧ ਮਿਲਾਵਟ ਰਹਿਤ ਹੈ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਬੂੰਦ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦੀ ਜਾਂ ਇੱਕ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਲਾਈਨ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਭਾਂਡੇ 'ਚ ਪਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਝੱਗ ਬਣ ਰਹੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਜੇਕਰ ਦੁੱਧ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਿਪਚਿਪਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਵੀ ਇਸ 'ਚ ਮਿਲਾਵਟ ਪਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਪਨੀਰ ਅਤੇ ਮਾਵਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ?: ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਨੀਰ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੇ ਮਾਵੇ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਟੈਸਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੇ ਗਏ ਟਿੰਚਰ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਪਨੀਰ ਜਾਂ ਮਾਵਾ 'ਤੇ ਟਿੰਚਰ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀਆਂ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੋ ਬੂੰਦਾਂ ਸੁੱਟੀਆਂ ਜਾਣ, ਤਾਂ ਟਿੰਚਰ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਕੁਝ ਸਕਿੰਟਾਂ ਬਾਅਦ ਨੀਲੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਪਨੀਰ ਅਤੇ ਮਾਵਾ ਮਿਲਾਵਟੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਬੂੰਦ ਦਾ ਰੰਗ ਨਹੀਂ ਬਦਲਦਾ, ਤਾਂ ਪਨੀਰ ਅਤੇ ਮਾਵਾ ਸ਼ੁੱਧ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.