Blackbuck population in Odisha ଭୁବନେଶ୍ବର: ରାଜ୍ୟରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର କୁହାଯାଉଥିବା କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି । ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲା ଜଗନ୍ନାଥ ପ୍ରସାଦ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଉଛନ୍ତି ଶହ ଶହ କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗ । ଯାହା ଭାରତରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ସର୍ବବୃହତ କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗଙ୍କ ବାସସ୍ଥାନ । ଏପରିକି ସାରା ରାଜ୍ୟରେ କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଆହୁରି ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି । ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ବନ ବିଭାଗ ପକ୍ଷରୁ ଅନେକ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଉଛି ।
କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗର ସୁରକ୍ଷା:
ଏନେଇ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ପିସିସିଏଫ ପ୍ରେମ କୁମାର ଝା କହିଛନ୍ତି, "ପ୍ରାକୃତିକ ଭାବରେ କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗ ଓଡିଶାରେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାରେ ଦେଖାଯାଇଥାନ୍ତି । ସେଠାକାର ଗ୍ରାମବାସୀମାନେ କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗଙ୍କୁ ରକ୍ଷା କରିଥାନ୍ତି । ବିଭାଗ ପକ୍ଷରୁ କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗଙ୍କ ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ମୁଗ ଏବଂ ଡାଲି ଆଦି ଜାତୀୟ ଶସ୍ୟ ଚାଷ କରାଯାଇଥାଏ । ଦେଖାଯାଉଛି ଯେ, ରାଜ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବଢିଯାଇଛି । ଏପରିକି ନୂଆ ନୂଆ ସ୍ଥାନମାନଙ୍କରେ ମଧ୍ୟ ଏହି କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି । କେବଳ ଗଞ୍ଜାମର ଜଗନ୍ନାଥ ପ୍ରସାଦ ନୁହେଁ ଏପରିକି ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଆଦି ସ୍ଥାନରେ ମଧ୍ୟ କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବଢିଛି । ରାଜ୍ୟରେ କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗର ଶିକାର ବହୁତ କମ ଶୁଣିବାକୁ ମିଳୁଥିବା ବେଳେ ବିଶେଷ ଭାବରେ କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗମାନେ ଦୁର୍ଘଟଣା ଜନିତ ଅଧିକ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥାନ୍ତି । ବିଭାଗ ପକ୍ଷରୁ ଯେଉଁ ସ୍ଥାନମାନଙ୍କରେ ଖାଲି ଜଙ୍ଗଲ ରହିଛି ସେଠାରେ ଚାଷ କରାଯାଉଛି । ଯାହା ଫଳରେ ମୃଗମାନେ ବାହାରକୁ ବା ଜନବସତି ଆଡକୁ ନଯାଇ ଜଙ୍ଗଲ ମଧ୍ୟରେ ଚାଷ କରାଯାଉଥିବା ଶସ୍ୟ ଆଦିକୁ ଖାଇଥାଆନ୍ତି ।"
ଲୋକଙ୍କ ଫସଲ ନଷ୍ଟ ହେଲେ ସେମାନଙ୍କୁ କ୍ଷତିପୂରଣ ଆବଶ୍ୟକ:
ଏନେଇ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ବିଶେଷଜ୍ଞ ବିଶ୍ଵଜିତ ମହାନ୍ତି କହିଛନ୍ତି, "ରାଜ୍ୟରେ କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବଢିବାରେ ଲାଗିଛି । ଏହାର କାରଣ ସେମାନଙ୍କୁ ଶିକାର କରିବା ପାଇଁ ରାଜ୍ୟରେ ସେହି ତୁଳନାରେ ବାଘ ନାହାନ୍ତି । ଯାହା ଫଳରେ ସେମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ରାଜ୍ୟରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି । କେବଳ ଗଞ୍ଜାମରେ ନୁହେଁ ଏପରିକି ରାଜ୍ୟରେ ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ସେମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି । ସେମାନଙ୍କର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଲୋକଙ୍କର ସହଯୋଗ ଓ ସୁରକ୍ଷା ଆବଶ୍ୟକ । ଅନେକ ସମୟରେ ଦେଖାଯାଉଛି ଜଙ୍ଗଲ ନିକଟରେ ଥିବା ଚାଷ ଜମିରୁ କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗମାନେ ଆସି ଖାଦ୍ୟ ନଷ୍ଟ କରିଦିଅନ୍ତି । ଏନେଇ ଚାଷୀମାନଙ୍କୁ ବିଭାଗ ପକ୍ଷରୁ କ୍ଷତି ପୂରଣ ଦିଆଯାଉନାହିଁ । ଆସ୍କା ସହର ଧୀରେ ଧୀରେ ଜଙ୍ଗଲ ଆଡକୁ ମାଡି ଚାଲିଛି । ଯାହା ଫଳରେ କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ବିପଦ ରହିଛି । ଯାହା ବିଭାଗ ଆଗ୍ରହ ଦେଖାଯାଉ ନାହିଁ । କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗ ଫସଲ ଖାଇବା ପରେ ଅଭିଯୋଗ ମୁତବକ ଲୋକଙ୍କୁ ତୁରନ୍ତ କ୍ଷତିପୂରଣ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଫଳରେ ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଭଲ ପାଇବା ଆଗ୍ରହ ବଢାଇବେ । ଏମିତିରେ ରାଜ୍ୟରେ ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବଢିଛି ।"
ଜଗନ୍ନାଥ ପ୍ରସାଦ କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗ ସଂରକ୍ଷଣରେ ଦ୍ୱିତୀୟ:
ଏନେଇ ପିସିସିଏଫ୍ ପ୍ରେମ କୁମାର ଝା କହିଥିଲେ ଯେ, ଓଡ଼ିଶାର ସଂରକ୍ଷଣ ଯାଦୁ ଗଞ୍ଜାମର ଜଗନ୍ନାଥ ପ୍ରସାଦ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି । ଯାହା ସାରା ଭାରତରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗ ବାସସ୍ଥାନ ଭାବରେ ପରିଚିତ ଲାଭ କରିଛି । ଜଗନ୍ନାଥ ପ୍ରସାଦରେ ପାଖାପାଖି ୪୦୦ରୁ ଅଧିକ କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗ ରହିଛନ୍ତି । ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ସଂରକ୍ଷଣର ଏକ ପ୍ରମାଣ । କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗକୁ ନେଇ କିଭଳି ସଂରକ୍ଷଣ ସୁରକ୍ଷା କରାଯିବ ସେନେଇ ସମସ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଉଛି । ତେବେ କୃଷ୍ଣମୃଗଙ୍କ ପାଇଁ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ବୃହତ୍ତମ ଅଭୟାରଣ୍ୟ ହେଉଛି ଗୁଜୁରାଟର ବଳଭଦ୍ର ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ ।
କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା:
- ୨୦୧୭-୧୮ ମସିହାରେ ୪୦୮୨ଟି କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗ ରହିଥିବା ବେଳେ ୨୦୧୮-୧୯ ମସିହାରେ ଏହାର ଗଣନା କରାଯାଇନଥିଲା ।
- ୨୦୧୯-୨୦ ମସିହାରେ ଏହି ସଂଖ୍ୟା ଥିଲା ୬୮୭୫ ।
- ୨୦୨୦-୨୧ ମସିହାରେ ୭୩୫୮ ଟି କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇଥିଲା ।
- ସେହିପରି ଭାବରେ କୋଣାର୍କ ପୁରୀ ବାଲୁଖଣ୍ଡ ୨୦୨୧-୨୨ ମସିହାରେ ଦେଖାଯାଉଥିଲା ୧୫୧ ଟି କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗ । ପୁରୀଠୁ କୋଣାର୍କ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲମ୍ବିଛି ବାଲୁଖଣ୍ଡ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ ।
କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗ କାହିଁକି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର:
କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗ ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପ୍ରଜାତିର ମୃଗ ଅଟନ୍ତି । ଏହା ବିଶେଷ ଭାବରେ ଭାରତ ଓ ନେପାଳରେ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି । ଅବାଧ ଶିକାର, ଜଙ୍ଗଲ କ୍ଷୟ ଓ ପାଣିପାଗ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଯୋଗୁଁ ଏହା ବିଲୁପ୍ତ ହେବାରେ ଲାଗିଛନ୍ତି । ଏହାର ବଂଶବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ସରକାର ଅନେକ ଯୋଜନା ଜାରି ରଖିଛନ୍ତି । ଦେଶର ଅନେକ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନ, ଅଭୟାରଣ୍ୟରେ ଏମାନଙ୍କୁ ରଖାଯାଇ ବଂଶବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରାଯାଉଛି । ଏହା ଏକ ଶାକାହାରୀ ପ୍ରାଣୀ । ବିଶେଷ ଭାବରେ ଏମାନଙ୍କର ଜୀବନ କାଳ ୧୦ରୁ ୧୫ ବର୍ଷ । ଏମାନେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଖୋଲା ଘାସ ଥିବା ଅଞ୍ଚଳ ଓ କମ ଜଙ୍ଗଲ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଚରଣ କରିଥାନ୍ତି ।
ଏହା ମଧ୍ୟ ପଢ଼ନ୍ତୁ.. ଭାରତର ଦ୍ଵିତୀୟ ସର୍ବବୃହତ କୃଷ୍ଣସାରଙ୍କ ବାସସ୍ଥାନ ଜଗନ୍ନାଥ ପ୍ରସାଦ ! ୨ ମାସରେ ଗଲାଣି ୯ କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗଙ୍କ ଜୀବନ, ଆଶା-ଆଶଙ୍କାରେ ବଂଶବୃଦ୍ଧି ଯୋଜନା ? |
ଦେଶରେ ଅନ୍ୟ କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ଅଧିକ ଦେଖାଯାଇଥାନ୍ତି:
କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗ ଅତ୍ୟଧିକ ଥଣ୍ଡା ସହ୍ୟ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ଯାହା ଫଳରେ ଏମାନେ ରାଜସ୍ଥାନର ମରୁଭୂମି ଓ ଉପକୂଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି । ବିଶେଷ ଭାବରେ ଭାରତର ଗୁଜୁରାଟ, ରାଜସ୍ଥାନ, ପଞ୍ଜାବ, ହରିୟାଣା ଏବଂ ଓଡ଼ିଶାର କିଛି ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି । ବିରଳ କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗ ବଂଶବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ପୁରୀ ବନ ବିଭାଗ ପକ୍ଷରୁ କୋଣାର୍କ ବନଖଣ୍ଡ ଅଭୟାରଣ୍ୟରେ ୨ଟି ଏନକ୍ଲୋଜର ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଛି ।
ଇଟିଭି ଭାରତ, ଭୁବନେଶ୍ବର
