ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଆଜି ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସାମ୍ନା କରୁଥିବା ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହେଉଛି, ଟ୍ରାନ୍ସଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ସୁରକ୍ଷାର ପ୍ରକୃତି। ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କେବଳ ଅତୀତର ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏହାର ମୂଳ ଭୂମିକା ଯୋଗୁଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ନୁହେଁ ବରଂ ଏହାର ସମ୍ଭାବ୍ୟ ବିଚ୍ଛିନ୍ନତାରୁ ସୃଷ୍ଟି ହେବାକୁ ଥିବା ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଫାଟ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ଟ୍ରାନ୍ସଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ସୁରକ୍ଷା ସ୍ଥାପତ୍ୟର ସର୍ବଦା ଏକ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଅର୍ଥନୈତିକ ଦିଗ ରହିଛି, ଯାହା ବର୍ତ୍ତମାନ ଶାନ୍ତି, ସ୍ଥିରତା ଏବଂ ସୁରକ୍ଷାର ଗ୍ୟାରେଣ୍ଟିର କ୍ଷୟରେ ଯୋଗଦାନ କରୁଥିବା ପରି ମନେହୁଏ। ଆଜି ଟ୍ରାନ୍ସଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ସୁରକ୍ଷା ଏକ ଦୋଛକିରେ ଠିଆ ହୋଇଛି।
କ’ଣ ନାଟୋ ଏବଂ ବିକଶିତ EU-US ସମ୍ପର୍କ ବଢ଼ୁଥିବା ବିଭେଦକୁ ଦୂର କରିପାରିବ?
ଦଶନ୍ଧି ଧରି ନାଟୋ ଏବଂ ବ୍ୟାପକ ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ସହଭାଗୀତା ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସୁରକ୍ଷାର ମେରୁଦଣ୍ଡ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଆସିଛି, ଯେଉଁଥିରେ ଆମେରିକାର ପ୍ରଭାବ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ରହିଆସିଛି। ଏକ ଲମ୍ବା ଛାୟା ପକାଇଛି। ତଥାପି ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ଭୂରାଜନୀତି, ଉଦୀୟମାନ ବିପଦ ଏବଂ ୱାଶିଂଟନରେ ଭିନ୍ନ ପ୍ରାଥମିକତା ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ର ଦୁଇ ପାର୍ଶ୍ୱ ମଧ୍ୟରେ ଦିବାଲୋକ ପ୍ରକାଶ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଛି। କେବଳେ ଏତିକି ନୁହେଁ, ହୁଏତ ସେମାନଙ୍କର ଏକୀକୃତ ସୁରକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟିକୋଣର କବଚରେ କିଛି ଫାଟ ଦେଖାଦେଇଛି।
ଆଜି ବିଶ୍ୱ ସୁରକ୍ଷା ସହଭାଗୀତାର ବ୍ୟାପକ ପରିଦୃଶ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଟ୍ରାନ୍ସଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ସୁରକ୍ଷା ଏକ ମୌଳିକ ପୁନଃନିର୍ମାଣ ମଧ୍ୟରେ ଗତି କରୁଛି। ଏହାର ଚେର ଗଭୀର, ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଶେଷ ହେବା ପରଠାରୁ 75 ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ଇତିହାସ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ। ଟ୍ରାନ୍ସଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ଅର୍ଥାତ୍ ଆନ୍ତଃଆଟଲାଣ୍ଟିକ ସୁରକ୍ଷାର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ପୁନରାବୃତ୍ତିକୁ ରୋକିବା ଏବଂ ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ଶକ୍ତିର ପ୍ରାଧାନ୍ୟକୁ ଏଡାଇବା। ସେହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ, ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବିଶ୍ୱକୁ ପରିଚାଳନା କରିବା ପାଇଁ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏକ ନିୟମଭିତ୍ତିକ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା। ସେବେଠାରୁ ସ୍ଥିରତା ଏବଂ ଆଶ୍ୱାସନା ଟ୍ରାନ୍ସଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ସୁରକ୍ଷା ଢାଞ୍ଚାର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ହୋଇଆସିଛି।
ତଥାପି ଏହି ଉଦାରବାଦୀ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସହିତ ଆସିଥିବା ଶାସନ ଢାଞ୍ଚାଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାୟତଃ ବିଶ୍ୱ ଦକ୍ଷିଣ ଏବଂ ବ୍ୟାପକ ବିକାଶଶୀଳ ବିଶ୍ୱ ପାଇଁ କ୍ଷତିକାରକ ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଛି। ଯେତେବେଳେ ଏସିଆର ବିକାଶ ଆରମ୍ଭ ହେଲା- ବିଶେଷକରି ଚୀନ୍ ଏବଂ ଭାରତର ଆର୍ଥିକ ଏବଂ ସାମରିକ ଉତ୍ଥାନ ମାଧ୍ୟମରେ- ବିଶ୍ୱ ଶକ୍ତି ସନ୍ତୁଳନ ବଦଳିଗଲା, ଯାହା ଫଳରେ ପୁରୁଣା ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ପୁନରାବୃତ୍ତିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରୁଛି।
ଟ୍ରାନ୍ସଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ସୁରକ୍ଷାର ଧାରଣା ଭୁଶୁଡ଼ି ପଡ଼ିଥିବା ପରି ମନେହୁଏ, କିନ୍ତୁ ମୂଳତଳେ ୟୁରୋପ ଏବଂ ଆମେରିକା ମୌଳିକ ଭାବେ ପରସ୍ପର ସହିତ ଜଡ଼ିତ- ସାମରିକ ସହଯୋଗ ଜାରି ରହିଛି ଏବଂ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଯୋଗାଣ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି। ଏହି ସମ୍ପର୍କ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ତା’ର ୟୁରୋପୀୟ ଅଂଶୀଦାରମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା ବୈଷୟିକ ଏବଂ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସହାୟତାଠାରୁ ବହୁତ ଅଧିକ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଆମେରିକା ଦ୍ୱାରା ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଥିବା ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଏରିଏଲ ଡିଫେନ୍ସ ସିଷ୍ଟମ ଯୋଗୁଁ ୟୁକ୍ରେନ, ରୁଷର ବାଲିଷ୍ଟିକ୍ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଆକ୍ରମଣକୁ ପ୍ରତିହତ କରିପାରିବ।
ତଥାପି ୟୁକ୍ରେନକୁ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ଯୋଗାଇବା ଜାରି ରଖିବା ସମ୍ପର୍କରେ ଆମେରିକାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏକ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଛି। ବିଶେଷକରି ଡୋନାଲ୍ଡ ଟ୍ରମ୍ପଙ୍କ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିତ୍ୱ ପରଠାରୁ, ଯିଏ ଯୁକ୍ତି ଦିଅନ୍ତି ଯେ, ୟୁରୋପୀୟ ସୁରକ୍ଷା ଏବେ ୟୁରୋପର ଦାୟିତ୍ୱ ହେବା ଉଚିତ। ୱାଶିଂଟନର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସଙ୍କେତ ସମର୍ଥନ ହ୍ରାସର ସମ୍ଭାବନାକୁ ଇଙ୍ଗିତ କରୁଛି। ଏହି ବାର୍ତ୍ତା ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ଉପାୟରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି। ପ୍ରଥମତଃ, ୟୁରୋପର କିଛି ଲୋକ ଆମେରିକାକୁ ଏକ ଅବିଶ୍ୱସନୀୟ ସହଯୋଗୀ ଭାବେ ଦେଖନ୍ତି। ଦ୍ୱିତୀୟତଃ, ଅନ୍ୟମାନେ ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଚେତାବନୀ ଭାବେ ଦେଖନ୍ତି। ୟୁରୋପୀୟ ଅଂଶୀଦାରମାନଙ୍କଠାରୁ ଟ୍ରମ୍ପଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ଦାବି ହେଉଛି ଯେ, ସେମାନେ ସେମାନଙ୍କର ନ୍ୟାଯ୍ୟ ଅଂଶ ପ୍ରଦାନ କରିବା ଉଚିତ, ବିଶେଷକରି GDPର ପ୍ରତିଶତ ଭାବେ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଖର୍ଚ୍ଚ ବୃଦ୍ଧି କରି।
ଇଣ୍ଡୋ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗର ଏବଂ ଚୀନ୍ ସହ ବଢୁଥିବା ପ୍ରତିଯୋଗିତା
ଟ୍ରାନ୍ସଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିରୁ ଓହରିବାରେ ଆମେରିକାର ଯୁକ୍ତି ଏହି ଧାରଣା ଉପରେ ଆଧାରିତ ଯେ ଯଦି ୟୁରୋପ ଅଧିକ ଦାୟିତ୍ୱ ଗ୍ରହଣ କରେ, ତେବେ ଆମେରିକା ଅନ୍ୟ ରଣନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇପାରିବ। ବିଶେଷକରି ଇଣ୍ଡୋ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗର ଏବଂ ଚୀନ୍ ସହିତ ବଢ଼ୁଥିବା ପ୍ରତିଯୋଗିତା। ପ୍ରମାଣ ସ୍ୱରୂପ, ଜାତୀୟ ଗୁଇନ୍ଦା ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ତୁଳସୀ ଗବାର୍ଡ ଏବଂ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସଚିବ ପିଟ୍ ହେଗସେଥ୍ ସମେତ ଶୀର୍ଷ ଆମେରିକୀୟ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଇଣ୍ଡୋ-ପାସିଫିକ୍ କମାଣ୍ଡ (INDOPACOM)ର ଗସ୍ତ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଚୀନ୍ର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ଟ୍ରମ୍ପ ପ୍ରଶାସନର ନିରନ୍ତର ଏବଂ ଅଟଳ ଧ୍ୟାନକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରୁଛି।
ଏହି ପୁନଃସନ୍ତୁଳନ ଆମେରିକୀୟ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ପ୍ରାଥମିକତା ଦେବା ପାଇଁ ଟ୍ରମ୍ପଙ୍କୁ କ୍ଷମତାକୁ ଆଣିଥିବା ଘରୋଇ ଦର୍ଶକଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଟାର୍ଗେଟ କରେ। ଚୀନ୍ ଏବଂ ଆମେରିକା ମଧ୍ୟରେ ଚାଲିଥିବା ବାଣିଜ୍ୟ ଯୁଦ୍ଧ 21 ଶତାବ୍ଦୀର ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସୁପରପାୱାର ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତାର ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିଣାମକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିଥାଏ। ଏହି ମୁକାବିଲାର କୌଣସି ରଣନୈତିକ ସମାଧାନ ନାହିଁ ବୋଲି ମନେହୁଏ। ବିଶେଷକରି ଯେହେତୁ ଚୀନ୍ ପ୍ରତିଶୋଧ ନ ନେବା ପାଇଁ ଆମେରିକାର ଚେତାବନୀକୁ ଅଣଦେଖା କରିଛି।
ଶୁଳ୍କ ଏବଂ ପ୍ରତି-ଶୁଳ୍କ
ଶୁଳ୍କ ଏବଂ ପ୍ରତିଶୁଳ୍କ ୧୨୫ ପ୍ରତିଶତ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପହଞ୍ଚିବା ସହିତ, ବର୍ତ୍ତମାନର ବାଣିଜ୍ୟ ଗତିଶୀଳତା ବିଶେଷକରି ଚୀନ୍ ପାଇଁ, କ୍ରମଶଃ ଅସ୍ଥିର ହେବାରେ ଲାଗିଛି। କାରଣ ଆମେରିକା ଉପରେ ଏହାର ରପ୍ତାନି ନିର୍ଭରଶୀଳତା ଅଧିକ। ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ, ବିଶ୍ୱ ସଂଯୋଗୀକରଣ ଏବଂ ଯୋଗାଣ ଶୃଙ୍ଖଳର ମୌଳିକ ପୁନର୍ଗଠନ, ଉତ୍ପାଦନ ଭିତ୍ତିଭୂମିର ସ୍ଥାନାନ୍ତର ଏବଂ ପ୍ରମୁଖ ଭୌଗୋଳିକ କ୍ଷେତ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ ରଣନୈତିକ ପ୍ରଭାବ ହାସଲ କରିବା ଉଦୀୟମାନ ବିଶ୍ୱ କ୍ରମର ରୂପରେଖକୁ ପରିଭାଷିତ କରିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି।
ୟୁରୋପୀୟ ଅଂଶୀଦାରମାନଙ୍କଠାରୁ ଆର୍ଥିକ ବିଚ୍ଛିନ୍ନତା ପାଇଁ ୱାଶିଂଟନରେ ବଢ଼ୁଥିବା ଆହ୍ବାନ ଦ୍ୱାରା ପୂର୍ବ ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏବେ ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଉଛି। ତଥାପି ଏହାର ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଭାବର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିଣାମ ଏବେ ବି ଦେଖିବାକୁ ବାକି ଅଛି। ଶେଷରେ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଭାବେ ୟୁରୋପ କେଉଁ ଦିଗକୁ ନେବ ତାହା ଭବିଷ୍ୟତର ଆକୃତି ଏବଂ ଟ୍ରାନ୍ସଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ସୁରକ୍ଷାର ସ୍ଥିରତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବ।
ଆମେରିକୀୟ ଚାପ ପ୍ରତି ୟୁରୋପର ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଆମେରିକା ଉପରେ ଏହାର ଆର୍ଥିକ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ନିର୍ଭରଶୀଳତାର ଧୀରେ ଧୀରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରେ। ତଥାପି ଆମେରିକାର ବର୍ଦ୍ଧିତ ବିଚ୍ଛିନ୍ନତାବାଦୀ ମନୋଭାବ ଜବାବରେ ୟୁରୋପ ହଠାତ୍ କୌଣସି ପଦକ୍ଷେପ ନେବାର ସମ୍ଭାବନା କମ୍। ତଥାପି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବ ଯେ, ୟୁରୋପ ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଂଶ ସହିତ, ବିଶେଷକରି ଚୀନ୍ ଏବଂ ଭାରତ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗର ସହିତ ଏହାର ରଣନୈତିକ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ସମ୍ପର୍କକୁ କିପରି ପୁନଃନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ କରିବ। ଏହି ପୁନଃସଜ୍ଜା ଭବିଷ୍ୟତ ଟ୍ରାନ୍ସଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ସୁରକ୍ଷା ପଥକୁ ଆକାର ଦେବାରେ ଏକ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବ।
ଏହା ମଧ୍ୟ ପଢ଼ନ୍ତୁ- OPINION: ପ୍ୟାରିସ ଚୁକ୍ତିନାମାରୁ ଟ୍ରମ୍ପ ଓହରିବା: ଜଳବାୟୁ ବୁଝାମଣାକୁ ଅନିଚ୍ଛାକୃତ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ମିଳୁଛି କି?
ଯଦି ଆମେରିକାର ଚାପ ପ୍ରତି ୟୁରୋପର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ହେଉଛି ଚୀନ୍ ସହିତ ସମ୍ପର୍କକୁ ଗଭୀର କରିବା ଏବଂ/କିମ୍ବା ରୁଷ ସହିତ ବିପଦ ହ୍ରାସ କରିବା, ତେବେ ସାମୂହିକ ସୁରକ୍ଷାର ଧାରଣା ଗଭୀର ଭାବେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବ। ଶେଷରେ ଟ୍ରାନ୍ସଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ସୁରକ୍ଷାକୁ ପୁନଃଆକୃତି ଦେଇପାରୁଥିବା ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବାହ୍ୟ କାରଣ ହେଉଛି, ୱାଶିଂଟନ୍ ଏବଂ ମସ୍କୋ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ମହାନ ଚୁକ୍ତିର ଉଦୟ - ଯାହାର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଲକ୍ଷଣ ପୂର୍ବରୁ ଦେଖାଯାଉଛି।
(ଅସ୍ୱୀକାର: ଏହି ଲେଖାରେ ପ୍ରକାଶିତ ମତାମତ ଲେଖକଙ୍କ ନିଜସ୍ୱ। ଏଠାରେ ପ୍ରକାଶିତ ତଥ୍ୟ ଏବଂ ମତାମତ ଇଟିଭି ଭାରତର ମତାମତକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ ନାହିଁ।)
