हैदराबाद : केंब्रिज विद्यापीठातील प्रयोगशाळेत, भारतीय वंशाचे खगोलशास्त्रज्ञ डॉ. निक्कू मधुसूदन (dr nikku madhusudhan) यांनी विश्वातील सर्वात मोठ्या प्रश्नाचं उत्तर शोधण्याच्या दिशेनं एक पाऊल पुढं टाकलं आहे. त्यांच्या नेतृत्वाखालील आंतरराष्ट्रीय संशोधन पथकानं K2-18b या 120 प्रकाशवर्षे दूर असलेल्या परग्रहावर (k2 18b परग्रह) जीवनाचे संभाव्य संकेत शोधले आहेत. जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोपच्या साहाय्यानं, त्यांना या ग्रहाच्या वातावरणात डायमिथाइल सल्फाइड (DMS) आढळून आलंय, जे पृथ्वीवर केवळ सजीवांद्वारे तयार होतं. हा शोध खगोलशास्त्रातील एक मैलाचा दगड ठरू शकतो, कारण आपल्याला परग्रहावरील जीवनाच्या शक्यतेच्या शोध यावरून घेता येतोय.
K2 18b चा शोध
हा उप-नेपच्यून प्रकारचा ग्रह एका थंड ताऱ्याभोवती फिरतो. याला पाण्याचे विशाल सागर आणि हायड्रोजनयुक्त वातावरण असण्याची शक्यता आहे, ज्याला डॉ. मधुसूदन यांनी “हायसीन ग्रह” असं संबोधलं आहे.
DMS चं महत्त्व
DMS हे रसायन पृथ्वीवर सागरी सूक्ष्मजीवांद्वारे तयार होतं. K218b वर याच्या उपस्थितीमुळं जीवनाची शक्यता वाढली आहे. याशिवाय, मिथेन, कार्बन डायऑक्साइड आणि पाण्याची वाफही आढळलीय.
सांख्यिकीय विश्वासार्हता
DMS चा शोध “थ्री-सिग्मा” स्तरावर आहे, म्हणजेच DMS (Dimenethyal sulfide) खोटे असण्याची शक्यता केवळ 0.3% आहे. तरीही, पाच-सिग्मा स्तरावर पडताळणी आवश्यक आहे.
डॉ. मधुसूदन यांचं योगदान
भारतात जन्मलेले आणि आयआयटी-बीएचयूचे माजी विद्यार्थी असलेले डॉ. मधुसूदन (nikku madhusudhan) केंब्रिज विद्यापीठात प्राध्यापक आहेत. त्यांनी हायसीन ग्रहांचा सिद्धांत मांडला आणि परग्रहांच्या वातावरणाचा अभ्यास केला.
पुढील पावले
संशोधक DMS आणि DMDS चे जैविकेतर उत्पत्तीचे पर्याय तपासत आहेत. जेम्स वेब आणि इतर वेधशाळांच्या साहाय्याने पुढील निरीक्षणे केली जातील.
विश्वातील जीवनाचा प्रश्न
हा शोध विरोधाभासाला नवीन दृष्टिकोन देतो. जर K2-18b वर जीवन सिद्ध झालं, तर विश्वात जीवन सामान्य असू शकतं, परंतु कदाचित बुद्धिमान नसेल.
पुढील दृष्टीकोन
डॉ. मधुसूदन यांनी सावधगिरीचा सल्ला दिला आहे. “आम्हाला आमच्या निष्कर्षांबद्दल साशंक राहावं लागेल. वारंवार चाचण्या केल्याशिवाय खात्री होणार नाही,” असं ते म्हणाले. तरीही, हा शोध पुष्टी झाल्यास, मानवजातीसाठी हा सर्वात मोठा वैज्ञानिक शोध ठरू शकतो. आपण विश्वात एकटे नाही याचा पहिला हा ठोस पुरावा आहे.
हे वाचलंत का :
केटी पेरीसह सर्व-महिला क्रूचे ब्लू ओरिजिनद्वारे यशस्वी अंतराळ उड्डाण
