नांदेड- गेल्या काही दिवसांपासून राज्यात पावसाचा लहरीपणा आणि बदलीय वातावरणामुळे शेतकऱ्यांच्या पारंपरिक पद्धतीनं करण्यात येणाऱ्या शेतीचं मोठ्या प्रमाणात नुकसान होत आहे. शेतकऱ्यांच्या मालाला योग्य हमीभावही मिळत नाही. त्यामुळेच आता शेतकऱ्यांनी पारंपरिक पिकं सोडून वेगळ्या पद्धतीची पिकं घेण्यास सुरुवात केलीय. पारंपरिक शेती करून उत्पन्नात वाढ होत नसल्याने नांदेड जिल्ह्यातील अर्धापूर तालुक्यातील शेतकरी प्रकाश घोडेकर यांनी आपल्या शेतात नवीन प्रयोग केलाय.
तीन लाखांहून अधिकचे उत्पन्न : शेतकऱ्यांनी पिवळी हळद नव्हे तर काळ्या हळदीची लागवड करीत तीन लाखांहून अधिकचे उत्पन्न काढले. शेतात काळ्या हळदीची सेंद्रिय पद्धतीने लागवड करून तीन क्विंटल उत्पन्न काढले असून, त्यांना तीन लाखांचं उत्पन्न मिळालंय, त्यांचा हा प्रयोग इतरांसाठी प्रेरणादायी ठरत आहे. नांदेड जिल्ह्यातील अर्धापूर येथील शेतकरी प्रकाश घोडेकर यांनी आपल्या शेतात केळी, सोयाबीन, गहू, पिवळी हळद आधी पिकांची लागवड करतात. काळ्या हळदी संदर्भात त्यांना माहिती मिळाली असता त्यांनी 7 हजार रुपये दोनशे ग्राम काळ्या हळदीचे बेणे खरेदी केलंय. सतत तीन वर्षे त्याची लागवड करीत त्याने अधिकाधिक बियाणे तयार केलेत. एक क्विंटल बेनाची लागवड केली असता त्यात शेणखत, गांडूळ खत, लिम्बोळी अर्क, गोमूत्र फवारणी करीत पिकांची जोपासना केली जाते.
औषधासाठी काळ्या हळदीला महत्त्व : आता एकूण तीन क्विंटल काळ्या हळदीचे उत्पादन घेण्यात आले असून, त्यांच्याकडून बियाणे घेऊन आजूबाजूचे शेतकरी हजार रुपये प्रति किलो हळदीची शेतात लागवड करीत आहेत. नवीन पद्धतीचे काळ्या हळदीची बियाणे उपलब्ध असल्याने जिल्ह्यातील तसेच इतर जिल्ह्यातून देखील शेतकरी प्रकाश घोडेकर यांच्याकडून लागवडीसाठी हळद खरेदी करीत आहेत आणि त्याबद्दल माहिती देखील घेत आहेत. औषधासाठी काळ्या हळदीला महत्त्व आहे, तर रक्तदाब, मधुमेह आणि कर्करोगावर गुणकारी काळ्या हळदीचा वापर प्रसाधन साधने, आयुर्वेद, औषध आणि इतर औषधांसाठी केला जातोय.
औषधी पिकांच्या लागवडीसाठी शासनाने प्रोत्साहन द्यावे : बाजारपेठेत काळ्या हळदीबद्दल पुरेशी माहिती उपलब्ध नाही. तसेच बाजारपेठ कुठे अन् भाव कुठे मिळतो आणि त्याचे बियाणे कुठे मिळते यासंदर्भात तेवढी माहिती उपलब्ध नाही. कृषी विभागाने यासंदर्भात जनजागृती करावी आणि शेतकऱ्यांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम करावे आणि औषधी पिकांच्या लागवडीसाठी शासनाने प्रोत्साहन द्यावे, अशी प्रमुख मागणी प्रकाश घोडेकर यांनी केलीय. काळी हळद (Curcuma caesia) ही हळदीची एक दुर्मीळ प्रजाती आहे, जी तिच्या औषधी गुणधर्मांसाठी ओळखली जाते. काळ्या हळदीचे काही फायदेसुद्धा आहेत.
काळी हळद मेंदूच्या आरोग्यासाठी फायदेशीर : काळ्या हळदीमध्ये कर्क्युमिन (curcumin) नावाचे शक्तिशाली अँटी-इंफ्लेमेटरी संयुग असते. जे शरीरातील सूज आणि दाह कमी करण्यास मदत करते. तसेच संधिवात (arthritis), आतड्यांसंबंधी दाह (inflammatory bowel disease) आणि श्वसनासंबंधी समस्यांमध्ये आराम देऊ शकते. काळ्या हळदीतील अँटीऑक्सिडंट्स (antioxidants) रोगप्रतिकारशक्ती मजबूत करतात. शरीराला संक्रमण, विषाणू आणि इतर रोगांपासून संरक्षण देतात. काळी हळद पाचक एन्झाईम्स (digestive enzymes) च्या उत्पादनास उत्तेजित करते. यामुळे अन्न पचनास मदत होते आणि पोट फुगणे, गॅस आणि अपचन यांसारख्या समस्या कमी होतात. हे गॅस्ट्रिक अल्सर (gastric ulcers) टाळण्यासदेखील मदत करू शकते. काळी हळद यकृतातील विषारी पदार्थ बाहेर टाकण्यास मदत करते. यकृत पेशींच्या पुनरुत्पादनास (regeneration) मदत करते, ज्यामुळे यकृताचे कार्य सुधारते. काळ्या हळदीतील कर्क्युमिन मेंदूच्या आरोग्यासाठी फायदेशीर आहे.
काळ्या हळदीमध्ये कर्करोगाचा प्रसार थांबवण्याची क्षमता : ते स्मरणशक्ती वाढवते, संज्ञानात्मक कार्य (cognitive function) सुधारते आणि अल्झायमर (Alzheimer's) आणि पार्किन्सन्स (Parkinson's) सारख्या न्यूरोडिजेनेरेटिव्ह रोगांचा धोका कमी करते. काळ्या हळदीमध्ये वेदनाशामक गुणधर्म (analgesic properties) असतात. ते वेदना आणि अस्वस्थता कमी करण्यास मदत करते. फायब्रोमायल्जिया (fibromyalgia) किंवा संधिवात यांसारख्या जुनाट वेदनांच्या परिस्थितीत आराम देऊ शकते. काळी हळद खराब कोलेस्ट्रॉलची पातळी (bad cholesterol levels) कमी करण्यास मदत करते. रक्तदाब (blood pressure) कमी करते आणि धमन्यांमध्ये प्लेक (plaque) जमा होण्यास प्रतिबंध करते, ज्यामुळे हृदयरोगाचा धोका कमी होतो. काळ्या हळदीतील कर्क्युमिनमध्ये कर्करोगाच्या पेशींची वाढ रोखण्याची आणि त्यांचा प्रसार थांबवण्याची क्षमता असते. हे विविध प्रकारच्या कर्करोगाच्या प्रतिबंध आणि उपचारात फायदेशीर ठरू शकते.
काळी हळद रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करू शकते : काळ्या हळदीतील अँटी-इंफ्लेमेटरी आणि अँटीऑक्सिडंट गुणधर्म त्वचा निरोगी आणि चमकदार ठेवण्यास मदत करतात. ते त्वचेची जळजळ, लालसरपणा आणि पुरळ कमी करते. अँटीऑक्सिडंट्स त्वचेला अकाली वृद्धत्वापासून वाचवतात. काळी हळद अपचन, पोटदुखी आणि गॅस यांसारख्या पोटाच्या समस्यांवर आराम देते. काळी हळद दमा (asthma), ब्राँकायटिस (bronchitis) आणि सर्दी-खोकल्यामध्ये आराम देऊ शकते. काही अभ्यासांनुसार, काळी हळद रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करण्यास मदत करू शकते. काळ्या हळदीमध्ये अँटीबॅक्टेरियल गुणधर्म असतात, जे जखमा लवकर बरे करण्यास मदत करतात. काळी हळद मासिक पाळीतील वेदना आणि पेटके कमी करण्यासाठी उपयुक्त ठरू शकते. काळी हळद हाडांच्या आरोग्यासाठी देखील फायदेशीर मानली जाते. * पारंपरिकरित्या, सर्दी आणि खोकल्याच्या उपचारासाठी काळ्या हळदीचा वापर केला जातो.
काळ्या हळदीचा वापर कसा करावा? : काळी हळद चूर्ण स्वरूपात किंवा ताजी किसून वापरली जाऊ शकते. ती सूप, भाज्या आणि करीमध्ये थोड्या प्रमाणात वापरली जाते. काळ्या हळदीचा चहा बनवून पिऊ शकता. मध किंवा दुधात मिसळून त्याचे सेवन केले जाऊ शकते. त्वचेसाठी मास्क म्हणून देखील वापरली जाते.
काळ्या हळदीचे महत्त्व काय?
1. दाह कमी करते (Anti-inflammatory properties)
2. रोगप्रतिकारशक्ती वाढवते (Boosts immune system)
3. पचनास मदत करते (Enhances digestion)
4. यकृताचे आरोग्य सुधारते (Supports liver health)
5. मेंदूचे आरोग्य सुधारते (Improved brain health)
6. नैसर्गिक वेदनाशामक (Natural pain relief):
7. हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आरोग्य सुधारते (Cardiovascular health)
8. कर्करोगाच्या प्रतिबंधात मदत करू शकते (Anti-cancer properties)
9. त्वचेसाठी फायदेशीर (Promotes healthy skin)
10. पोटाच्या समस्यांवर उपयुक्त (Deals with Digestive Disorders)
11. श्वसनासंबंधी समस्यांमध्ये आराम (Respiratory Health)
12. रक्तातील साखर नियंत्रित करते (May balance blood sugar)
13. जखमांवर उपयुक्त (Treats wounds)
14. मासिक पाळीतील वेदना कमी करते (Relief in Menstrual Cramps)
15. हाडांसाठी चांगली (Boon for Your Bones)
16. सर्दी आणि खोकल्यावर उपचार (Conquer Cold and Cough)
(टीप: गर्भवती महिला आणि स्तनपान करणारी मातांनी तसेच कोणत्याही गंभीर आजाराने त्रस्त असलेल्या व्यक्तींनी काळी हळद वापरण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.)
