नवी दिल्ली: देवी दुर्गा आणि तिच्या नऊ अवतारांना समर्पित शारदीय नवरात्रोत्सवाचा 9 दिवसांचा उत्सव ( Sharadiya Navratri festival 9 days celebration ) सोमवारी उत्सवाच्या पहिल्या दिवशी कलश किंवा घटस्थापनेने सुरू झाला. हा सण देशभरातील हिंदू मोठ्या उत्साहात साजरा करतात. हा सण अश्विन महिन्यातील शुक्ल पक्ष (चंद्राचा मेणाचा टप्पा) दरम्यान येतो, म्हणून हे नाव. प्रतिपदा तिथी, नवरात्रीचा पहिला दिवस, देवीचे आगमन चिन्हांकित करते.
पहिल्या दिवशी माता शैलपुत्रीची पूजा केली जाते. तिला हेमवती आणि पार्वती या नावानेही ओळखले जाते.
असे म्हणतात की तिच्या आत्मदहनानंतर देवी सतीने हिमालयाच्या राजापासून शैलपुत्री म्हणून जन्म ( Born as Shailaputri ) घेतला. शैलपुत्री हा दोन शब्दांचा संयोग आहे: शैल, म्हणजे पर्वत आणि पुत्री, म्हणजे मुलगी, पर्वतांची मुलगी. त्याचे दोन हात, उजव्या हातात त्रिशूळ आणि डावीकडे कमळाचे फूल असे चित्र आहे. देवी शैलपुत्रीला वृषारुधा असेही म्हटले ( Goddess Shailputri is also known as Vrisharudha ) जाते. कारण ती पांढऱ्या बैलावर स्वार होते.
कलश किंवा घटस्थापना ( Kalash or Ghatsthapna ) : नवरात्री दरम्यान सर्वात महत्वाचा विधी, घटस्थापना 9 दिवसांच्या उत्सवाची सुरूवात म्हणून केली जाते. घटस्थापना अभिजीत मुहूर्त सकाळी 11:48 ते दुपारी 12:36 पर्यंत असेल. नवरात्री 2022 प्रतिपदा तिथी 26 सप्टेंबर 2022 रोजी पहाटे 03:23 वाजता सुरू होईल आणि 27 सप्टेंबर 2022 रोजी पहाटे 03:08 वाजता समाप्त होईल.
शैलपुत्री पूजा विधि ( Shailputri Puja Vidhi ) : उत्सवाची सुरुवात घटस्थापनेने होते आणि त्यानंतर पंचोपचार पूजा होते. तेलाचे दिवे, अगरबत्ती, फुले, फळे आणि देशी तुपापासून बनवलेल्या मिठाई शैलपुत्री देवीला भोग म्हणून अर्पण केल्या जातात.
महत्त्व: नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी, भक्त माँ शैलपुत्रीची पूजा करतात आणि कुटुंबाच्या कल्याणासाठी आशीर्वाद घेतात.
नवरात्रीचा अर्थ संस्कृतमध्ये 'नऊ रात्री' ( Navratri means nine nights in Sanskrit )असा होतो. तिचा उद्देश देवी दुर्गा आणि तिच्या नऊ अवतारांची पूजा करणे हा आहे, ज्यांना नवदुर्गा म्हणून ओळखले जाते. हिंदू एका वर्षात एकूण चार नवरात्र साजरे करतात. त्यापैकी फक्त दोनच, चैत्र नवरात्री आणि शारदीय नवरात्री, ऋतूंच्या सुरुवातीशी एकरूप झाल्यामुळे मोठ्या प्रमाणावर साजरे केले जातात.
भारतात नवरात्री अनेक प्रकारे साजरी केली जाते. रामलीला, एक उत्सव ज्यामध्ये रामायणातील देखावे सादर केले जातात, उत्तर भारतात, प्रामुख्याने उत्तर प्रदेश, उत्तराखंड, बिहार आणि मध्य प्रदेशात आयोजित केले जातात. राजा रावणाच्या पुतळ्याचे दहन विजयादशमीला कथेची समाप्ती दर्शवते.
हेही वाचा - Navratri 2022 : यंद्याच्या नवरात्रोत्सवात अजब योग; तारखांच्या बेरजेनुसार सण
