NASA Dart Mission: पृथ्वीला वाचवण्याचा प्रयोग यशस्वी.. नासाचे अंतराळयान धडकले लघुग्रहाला.. अन् झालं 'असं'

ह्यूस्टन : NASA Dart Mission भारतीय वेळेनुसार मंगळवारी पहाटे ४.४६ वाजता ह्युस्टनमधील नासाच्या कार्यालयात साय-फाय चित्रपटासारखे दृश्य होते. नासाच्या शास्त्रज्ञांना पृथ्वी वाचवण्याच्या त्यांच्या मोहिमेत यश आले Planetary Defense Test आहे. जर एखादा लघुग्रह पृथ्वीवर आदळला तर त्यात संपूर्ण मानवी संस्कृती नष्ट होऊ शकते. आता मात्र त्याची कक्षा बदलण्यात नासाच्या शास्त्रज्ञांना यश आले आहे. तथापि, हा एक प्रयोग होता आणि पृथ्वीपासून 11 दशलक्ष किमी अंतरावर सूर्याभोवती प्रदक्षिणा घालणार्‍या एका लहान लघुग्रहावर चाचणी घेण्यात आली.

नासाला पहिल्यांदाच लघुग्रहाची कक्षा बदलण्यात यश आले आहे. लघुग्रहाची कक्षा बदलण्यासाठी, नासाने या योजनेसाठी तयार केलेल्या अवकाशयानाचा सहारा घेतला. नासाने या अंतराळयानाला डिमॉर्फोस नावाच्या लघुग्रहाशी टक्कर दिली. ताशी 22,530 किलोमीटर वेगाने डिमॉर्फोस यानाची dart spacecraft टक्कर झाली. लघुग्रह म्हणजे अंतराळातील असे दगड जे पृथ्वीला आदळून हानी पोहोचवू शकतात.

• IMPACT SUCCESS! Watch from #DARTMIssion’s DRACO Camera, as the vending machine-sized spacecraft successfully collides with asteroid Dimorphos, which is the size of a football stadium and poses no threat to Earth. pic.twitter.com/7bXipPkjWD

  — NASA (@NASA) September 26, 2022 " class="align-text-top noRightClick twitterSection" data="

  IMPACT SUCCESS! Watch from #DARTMIssion’s DRACO Camera, as the vending machine-sized spacecraft successfully collides with asteroid Dimorphos, which is the size of a football stadium and poses no threat to Earth. pic.twitter.com/7bXipPkjWD

  — NASA (@NASA) September 26, 2022

  ">

  IMPACT SUCCESS! Watch from #DARTMIssion’s DRACO Camera, as the vending machine-sized spacecraft successfully collides with asteroid Dimorphos, which is the size of a football stadium and poses no threat to Earth. pic.twitter.com/7bXipPkjWD

  — NASA (@NASA) September 26, 2022

टक्कर होण्यापूर्वी, नासाने वातावरण, माती, दगड आणि डिमॉर्फोस आणि डिडिमॉस लघुग्रहाच्या संरचनेचा देखील अभ्यास केला. या मोहिमेत कायनेटिक इम्पॅक्टर तंत्राचा वापर करण्यात आला. या धडकेमुळे डिमॉर्फोसवर खड्डा निर्माण झाला असण्याची शक्यता आहे. या टक्करमुळे कक्षेत काही महत्त्वपूर्ण बदल झाले आहेत की नाही आणि ते झाले असल्यास, हा बदल किती मोठा आणि व्यापक आहे याची माहिती अंतराळातून येणाऱ्या डेटाचे विश्लेषण केल्यानंतरच कळेल.

मंगळवारच्या मोहिमेला डबल एस्टेरॉइड रीडायरेक्ट टेस्ट किंवा DART म्हटले गेले. लक्ष्यित लघुग्रह डिमॉर्फोस हा प्रत्यक्षात डिडिमॉस नावाच्या लघुग्रहाचा उपग्रह होता. डिडिमॉसची रुंदी ७८० मीटर आहे तर डिमॉर्फोसची रुंदी १६० मीटर आहे. Dimorphos Didymos भोवती प्रदक्षिणा घालते आणि ते दोन्ही सूर्याभोवती फिरतात. शास्त्रज्ञांनी डिमॉर्फोसला लक्ष्य करण्याचे निवडण्याचे एक कारण म्हणजे डिडिमॉसभोवतीची तुलनेने लहान असलेली कक्षा. गेल्या वर्षी नोव्हेंबरमध्ये DART मिशन लाँच करण्यात आले होते.

पण, पृथ्वीपासून 11 दशलक्ष किमी अंतरावर केलेल्या या प्रयोगामुळे भविष्यात अशा 'मॅन्युव्हरिंग'ची क्षमता आणखी मजबूत होईल. नासाचे म्हणणे आहे की किमान पुढील 100 वर्षे लघुग्रहांपासून पृथ्वीला कोणताही धोका नाही, परंतु लघुग्रह ग्रहांशी टक्कर घेतात आणि ते शक्य आहे. असे मानले जाते की सुमारे लाखो वर्षांपूर्वी सापडलेले डायनासोर आणि इतर प्राणी लघुग्रहाच्या टक्करानंतरच नामशेष झाले. अलीकडे 2013 मध्ये, एक लघुग्रह पृथ्वीच्या वातावरणात घुसला आणि रशियावर स्फोट झाला, शेकडो लोक जखमी झाले आणि मोठ्या प्रमाणावर नुकसान झाले.

लाखोच्या संख्येने सूर्याभोवती प्रदक्षिणा करणारे छोटे लघुग्रह आहेत. ते अनेकदा पृथ्वीच्या वातावरणात प्रवेश करतात, परंतु पृष्ठभागावर पोहोचण्यापूर्वी घर्षणामुळे जळतात. त्यांपैकी काही पृष्ठभागावर पडतात परंतु नुकसान होण्याइतपत मोठे नाहीत. धोका मोठ्या लघुग्रहांपासून आहे. ज्याने डायनासोर नष्ट केला त्याची रुंदी सुमारे 10 किमी होती. नासाच्या म्हणण्यानुसार, एवढा मोठा लघुग्रह पृथ्वीच्या दिशेने केवळ 100 ते 200 दशलक्ष वर्षांतच येतो. यातील काही इतके मोठे आहेत की पृथ्वीवर एक दगड पडला तर ते अमेरिकेचे राज्य उद्ध्वस्त करू शकते. 2011 मध्ये जपानमध्ये आलेल्या त्सुनामीपेक्षाही भयंकर आपत्ती समुद्रात पडल्यास हे घडू शकते.

पण छोटे लघुग्रह अधिक येतात. 25 मीटर आकाराचा लघुग्रह दर 100 वर्षांनी एकदा येण्याची शक्यता आहे. 2013 मध्ये रशियात झालेला स्फोट यापेक्षा लहान होता. त्याचा आकार सुमारे 18 मीटर होता. चिंतेची गोष्ट म्हणजे, ही गणना आपल्याला माहित असलेल्या लघुग्रहांवर आधारित आहे आणि त्यांची एकूण संख्या सुमारे 26,000 आहे. असे अनेक लघुग्रह देखील आहेत ज्यांचा आपण अद्याप शोध लावला नाही आणि ते पृथ्वीसाठी धोकादायक ठरू शकतात.