जबलपुर - मध्य प्रदेशात उष्णतेने उच्चांक गाठला आहे. तापमानाचा पारा ४३ अंशांच्या पुढे पोहोचत असून, त्यामुळे उकाडा इतका वाढत आहे की, घर आणि बाहेर दमटपणा जाणवत आहे. घरातून बाहेर पडताच कातडे जळते आणि घरातील भट्टीसारख्या उष्णतेने लोकांचे जगणे कठीण झाले आहे. कडाक्याच्या उन्हाचा परिणाम आता पिकांवरही होऊ लागला असून, फळांचा राजा आंबाही कडाक्याच्या उन्हामुळे आजारी पडला आहे. त्यांना वाचवण्यासाठी शेतकरी आता विविध प्रकारचे प्रयोग करत आहेत. या कडक उन्हामुळे जनजीवन विस्कळीत झाले आहे.
तापमानासमोर सर्वच उपाययोजना फसल्या - कडाक्याच्या उन्हामुळे फळांचा राजा आंबा पिकाचे यावेळी मोठे नुकसान होत आहे. आकाशातून बरसणाऱ्या आगीमुळे एकीकडे माणसांच्या अडचणी वाढल्या आहेत, तर दुसरीकडे आंबा पिकवणाऱ्या शेतकऱ्यांनाही चिंतेत टाकले आहे. ( Experiments To Protect Mango Crop ) जबलपूरमध्ये ४३ अंशांपेक्षा जास्त तापमान असल्याने आंबा पिकाला मोठा फटका बसत आहे. अचानक पारा वाढल्याने आंब्याच्या झाडांवरील मोहोर झडला आहे. कच्चे आंबे झाडाच्या फांद्या तुटून जमिनीवर पडत आहेत. ज्या आंब्याच्या मोहोराने फळांचे रूप धारण केले होते, ती आंब्याची झाडे पिकण्यापूर्वीच वाळून गेली आहेत. त्यामुळे आंबा उत्पादकांच्या चेहऱ्यावरून आनंद दिसत नाही.
उत्पादनावर ५० टक्के परिणाम - जबलपूरच्या वातावरणात आंब्याच्या विदेशी जातींचे उत्पादन करणाऱ्या आंबा बागेचे मालक संकल्प परिहार सांगतात की, यावेळी उष्णतेचा आंबा पिकावर मोठा परिणाम झाला आहे. ( Damage to Mango Crop Due To Extreme Heat ) एप्रिल महिन्यात ४० अंशांपेक्षा जास्त तापमानामुळे आंब्याची झाडे सुकू लागली आहेत. फळांचा आकारही खूपच लहान झाला असून फळे वेळेपूर्वी पिवळी पडू लागली आहेत. आंबा पीक वाचवण्यासाठी सर्व प्रकारच्या उपाययोजना करण्यात आल्या, मात्र कडक उन्हामुळे सर्व उपाययोजना बिघडल्या. यावेळी आंब्याच्या उत्पादनावर ५० टक्के परिणाम दिसून येईल, असे संकल्प परिहार सांगतात. आंब्याच्या बागेत मल्लिका, आम्रपाली, काळा आंबा, अल्फोन्सो अशा आठ विदेशी आंब्यांच्या जाती आहेत. त्यापैकी मियाझाकी आंबा सर्वात प्रमुख आहे, ज्याची किंमत लाखांमध्ये आहे.
लखटाकिया 'मियाझाकी आंबा - जपानचा मियाझाकी आंबा हा जगातील सर्वात महागडा आंबा असल्याचे संकल्प सिंह सांगतात, तो फक्त जपानच्या मियाझाकी प्रांतात पिकवला जातो, त्याच नावावरून त्याला 'मियाझाकी' हे नाव देखील पडले आहे. लाखांमध्ये किंमत असल्याने, जपानमध्ये त्याची बोली लावली जाते, भारतीय रुपयांमध्ये त्याची किंमत 2 लाख 70 हजार रुपये आहे. आता देशात अनेक ठिकाणी लोक ते वाढवत आहेत.
हे 'मियाझाकी आंबा' सारखे होते - 'मियाझाकी आंबा'चे वजन 900 ग्रॅम पर्यंत असते, जेव्हा ते पिकते तेव्हा ते हलके लाल आणि पिवळे होते. त्याची खास गोष्ट म्हणजे यामध्ये फायबर आढळत नाही आणि ते खायला खूप गोड असते. जपानमध्ये हा आंबा संरक्षित वातावरणात पिकवला जातो, तर जपानच्या मीडियानुसार 'मियांझाकी आंबा' ही जगातील सर्वात महागडी प्रजाती मानली जाते. गेल्या वर्षी मियाझाकीची किंमत आंतरराष्ट्रीय बाजारात अडीच लाख रुपयांवर पोहोचली होती.
मियाझाकी आंबा' का खास आहे - जरी संपूर्ण जगात आंब्याच्या 3000 हून अधिक प्रजाती आहेत, ज्यामध्ये अनेक आंबे खूप खास आहेत, परंतु यातील सर्वात खास आहे 'मियाझाकी आंबा'. हा आंबा देखील खास आहे कारण आंब्याची किंमत लाखोंमध्ये आहे, जबलपूरच्या संकल्प सिंह परिहार यांची बाग नानाखेडा गावात आहे, तिथे जपानचा 'मियाझाकी आंबा' त्यांच्या बागेचे सौंदर्य वाढवत आहे.
काळ्या आंब्यामध्ये अनेक विशेष गुणधर्म- संकल्प सिंह यांनी यावर्षी त्यांच्या बागेत नवीन जातीच्या आंब्याची लागवड केली आहे. मँगिफेरा 'टॉमी अॅटकिन्स', ज्याला ब्लॅक मॅंगो देखील म्हणतात, त्याचा उगम फ्लोरिडा, यूएसए येथे झाला आहे. काळ्या आंब्यामध्ये अनेक विशेष गुणधर्म आहेत, त्यापैकी एक म्हणजे त्याच्या सेवनाने रक्तातील साखर वाढत नाही. हे विशेषतः मधुमेही रुग्णांसाठी उपयुक्त आहे, ज्यांना सहसा फळे खाणे टाळावे लागते आणि हा स्वादिष्ट आंबा खाऊ शकतो. या जातीला काळा आंबा देखील म्हणतात, गडद जांभळ्या रंगाचा असतो आणि त्याचा लगदा लाल रंगाचा असतो. या आंब्यामध्ये साखरेचे प्रमाणही खूप कमी आणि चवीला जास्त आम्लीय आहे, ज्यामुळे मधुमेहाच्या रुग्णांसाठी हा एक आदर्श प्रकार आहे.
पिकांचे लक्षणीय नुकसान - यावेळी संकल्प सिंग यांनी त्यांच्या बागेत आंब्याच्या नवीन जातीची लागवड केली आहे, ज्याला ब्लॅक मॅंगो, मॅंगिफेरा 'टॉमी अॅटकिन्स' या नावानेही ओळखले जाते. यासोबतच चीनमध्ये आढळणारा 'आयव्हरी', ज्याला हस्तिदंती आणि 2 किलो आंबा असेही म्हणतात, या आंब्याचे सरासरी वजन 2 ते 3 किलो असते. यासोबतच इतर पिकांचेही मोठ्या प्रमाणात नुकसान होत आहे. हवामानाची हीच स्थिती कायम राहिल्यास यंदा आंब्याच्या उत्पादनात मोठी घट होणार आहे.
या वेळी या आंब्यांच्या सुरक्षेसाठी संकल्पसिंह परिहार यांनी चोख व्यवस्था केली होती. मियाझाकीच्या सुरक्षेसाठी संपूर्ण बाग सीसीटीव्ही कॅमेऱ्यात कैद झाली. सुरक्षेत 9 नव्हे 12 विदेशी जातीचे आणि 3 देशी कुत्रे बसवण्यात आले आहेत. याशिवाय 4 सुरक्षा रक्षक देखील आहेत, जे मियाझाकीच्या सुरक्षेखाली 24 तास तैनात आणि देखरेख ठेवतात. संकल्प सिंह यांनी आंब्याच्या संरक्षणासाठी विदेशी आणि धोकादायक कुत्र्याचे पाल ठेवले आहेत, जे 'मियाजाकी' येथे येणाऱ्यांसाठी यमराजापेक्षा कमी नाहीत. मात्र या कडक उन्हामुळे त्यांची चिंता अधिकच वाढली आहे.
सेल्फी घ्या पण हात लावू नका - संकल्प सिंह परिहार यांनी सांगितले की, ही आंब्याची फळे त्यांच्यासाठी मुलांसारखी आहेत, म्हणूनच त्यांनी बागेत येणाऱ्या लोकांना आंबे पाहण्याचे आणि त्यांच्यासोबत सेल्फी घेण्याचे आवाहन केले आहे, परंतु त्याला हात लावू नका. आंबे अतिशय नाजूक असून थोडय़ाशा धक्क्याने तुटतात, असे त्यांचे म्हणणे आहे. त्यामुळे संकल्प सिंह यांनी लोकांना स्पर्श न करण्याची विनंती केली आहे.
हेही वाचा - वाराणसीतील ज्ञानवापी मशीद प्रकरणाचा निकाल आज; काल झाली सुनावणी
