12ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಶೈವ ಭಕ್ತಿ ಚಳವಳಿಯ ಮೂಲಕ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾದ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ರಾಜಕಾರಣಿ, ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕ ಮತ್ತು ಸಂತರಾಗಿದ್ದ ಮಹಾತ್ಮ ಬಸವೇಶ್ವರರ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಬಸವ ಜಯಂತಿಯನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ವೈಶಾಖ ಮಾಸದ ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷದ ಮೂರನೇ ದಿನದಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಜಗತ್ ಜ್ಯೋತಿ ಬಸವೇಶ್ವರರು ತಮ್ಮ ಕಾವ್ಯ ಮತ್ತು ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೂಲಕ ಜನರಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಗೃತಿಯನ್ನು ಹರಡಲು ಅವಿಶ್ರಾಂತವಾಗಿ ಶ್ರಮಿಸಿದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಂತರು.
ಅವರ ಮುಖ್ಯ ಬೋಧನೆಗಳಲ್ಲಿ ಲಿಂಗ ಸಮಾನತೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳು, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯದ ನಿರ್ಮೂಲನೆ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆ ಹಾಗೂ ಅನಗತ್ಯ ಆಚರಣೆಗಳು ಸೇರಿವೆ. 12ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಈ ಸಾಮಾಜಿಕ ವಿಷಯಗಳ ಕುರಿತು ಬಸವೇಶ್ವರರ ಹೊಸ ಬೋಧನೆಗಳು ಅವರನ್ನು ಹಲವಾರು ಜನರಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿದವು. ನಂತರ ಹಲವರು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಅನುಯಾಯಿಗಳಾದರು.
ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಲಿಂಗಾಯತರು ಮತ್ತು ಇತರ ಸಮುದಾಯಗಳು ಬಸವ ಜಯಂತಿಯನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ರಾಜ್ಯ ರಜಾದಿನವಾಗಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ ಮತ್ತು ಕವಿ ಬಸವೇಶ್ವರರ ಜನ್ಮ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವವನ್ನು ಸಂಭ್ರಮಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಬಸವ ಜಯಂತಿಯ ಇತಿಹಾಸ : ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಲಿಂಗಾಯತರು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಆಚರಿಸುವ ಬಸವ ಜಯಂತಿಯು 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಕವಿ-ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ ಮತ್ತು ಲಿಂಗಾಯತ ಪಂಥದ ಸ್ಥಾಪಕ ಸಂತ ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜನ್ಮ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಲಿಂಗಾಯತರು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕ ಅನುಯಾಯಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹಿಂದೂ ಪಂಥವಾಗಿದ್ದು, ಅವರು ಶಿವನನ್ನು ಏಕೈಕ ದೇವರಾಗಿ ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಷಟ್-ಸ್ಥಳ, ವಚನ, ಕಾಲ-ಜ್ಞಾನ-ವಚನ, ಮಂತ್ರ-ಗೋಪ್ಯ, ಘಟಚಕ್ರ-ವಚನ ಮತ್ತು ರಾಜ-ಯೋಗ-ವಚನಗಳಂತಹ ವಚನ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಪ್ರಮುಖ ಲಿಂಗಾಯತ ಕೃತಿಗಳು ಬಸವಣ್ಣನವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತವೆ. ಬಸವಣ್ಣನವರು ಜಾತಿ-ಭೇದವಿಲ್ಲದೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಮನುಷ್ಯರೂ ಸಮಾನರು ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ದೈಹಿಕ ಶ್ರಮ ಸಮಾನವೆಂದು ನಂಬಿದ್ದರು.
ಬಸವಣ್ಣನು ಶಿವನನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುವ ಲಿಂಗ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸಣ್ಣ ಪೆಂಡೆಂಟ್ ಹೊಂದಿರುವ ಹಾರವನ್ನು ಧರಿಸುವುದನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. ಇದರಿಂದಲೇ ಲಿಂಗಾಯತರು ತಮ್ಮ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದರು.
ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ (ಅಕ್ಷರಶಃ, ಭಕ್ತಿಯ ಖಜಾಂಚಿ) ಅಥವಾ ಬಸವೇಶ್ವರ (ಭಗವಾನ್ ಬಸವ) ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
ನವೆಂಬರ್ 14, 2015 ರಂದು, ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಅವರು ಲಂಡನ್‌ನ ಲ್ಯಾಂಬೆತ್‌ನಲ್ಲಿ ಥೇಮ್ಸ್ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರ ಪ್ರತಿಮೆಯನ್ನು ಉದ್ಘಾಟಿಸಿದರು. ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಮುದ್ರಿಸಲಾದ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ನಾಣ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮೊದಲ ಕನ್ನಡಿಗ ಎಂಬ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆಗೆ ಪಾತ್ರರಾಗಿದ್ದಾರೆ.
ಬಸವ ಜಯಂತಿಯ ಮಹತ್ವ :
• ಬಸವೇಶ್ವರರ ಜನ್ಮ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವ : ಬಸವ ಜಯಂತಿಯು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಣೆಯಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾದ ಬಸವೇಶ್ವರರ ಜನ್ಮ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವವನ್ನು ಗೌರವಿಸುತ್ತದೆ.
• ಲಿಂಗಾಯತ ಧರ್ಮದ ಸ್ಥಾಪನೆ: ಬಸವೇಶ್ವರರನ್ನು ಶೈವ ಧರ್ಮದ ಒಂದು ಶಾಖೆಯಾದ ಲಿಂಗಾಯತ ಪಂಥದ ಸ್ಥಾಪಕರೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಶಿವನಿಗೆ ನೇರ ಭಕ್ತಿಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡುತ್ತದೆ.
• ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳು: ಬಸವೇಶ್ವರರು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಮಾನತೆಯ ಕಟ್ಟಾ ಪ್ರತಿಪಾದಕರಾಗಿದ್ದರು. ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು ಮತ್ತು ತಾರತಮ್ಯ ಮುಕ್ತ ಸಮಾಜವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಿದರು.
• ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಸಹೋದರತ್ವದ ಸಂಕೇತ: ಬಸವೇಶ್ವರರ ಬೋಧನೆಗಳ ಮೂಲ ತತ್ವವಾದ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಸಹೋದರತ್ವ ಮತ್ತು ಸಮಾನತೆಯ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಈ ಹಬ್ಬ ಹೊಂದಿದೆ.
ಬಸವ ಜಯಂತಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶಗಳು :
• ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯ : ಬಸವೇಶ್ವರರ ವಚನಗಳು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ರೂಪವಾಗಿದ್ದು, ಶಿವ ಭಕ್ತಿಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಜಾತಿ ತಾರತಮ್ಯಗಳನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುತ್ತವೆ.
• ಅನುಭವ ಮಂಟಪ : ಬಸವೇಶ್ವರರು ಅನುಭವ ಮಂಟಪವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಇದು ಎಲ್ಲಾ ಹಂತದ ಜನರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಚರ್ಚಿಸಬಹುದಾದ ಒಂದು ವೇದಿಕೆಯಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಆಧುನಿಕ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಆದರ್ಶಗಳಿಗೆ ಪೂರ್ವಗಾಮಿಯಾಗಿ ನೋಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಲಿಂಗಾಯತ ನಂಬಿಕೆಗಳು: ಬಸವೇಶ್ವರರ ಅನುಯಾಯಿಗಳಾದ ಲಿಂಗಾಯತರು ತಮ್ಮ ಭಕ್ತಿಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ಎಂಬ ಸಣ್ಣ ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಬಸವಣ್ಣನ ಬಗ್ಗೆ : ಬಸವಣ್ಣನವರು 12 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಹುನುಗುಂದದಿಂದ 20 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಬಾಗೇವಾಡಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಕೆಲವು ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಅವರು ಇಂಗಳೇಶ್ವರದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ತಂದೆಯ ಹೆಸರು ಮಾದರಸ ಮತ್ತು ತಾಯಿಯ ಹೆಸರು ಮಾದಲಾಂಬಿಕೆ. ಅವರು ತಮ್ಮ ಬಾಲ್ಯವನ್ನು ಕೂಡಲಸಂಗಮದಲ್ಲಿ ಕಳೆದರು ಮತ್ತು ಗಂಗಾಂಬಿಕೆಯನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರ ಪತ್ನಿ ಗಂಗಾಂಬಿಕೆ ಕಲಚೂರಿ ರಾಜ ಬಿಜ್ಜಳನ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯ ಮಗಳು. ನಂತರ ಬಸವಣ್ಣನವರು ರಾಜ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧಕರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ನಂತರ, ಬಿಜ್ಜಳರು ಅವರನ್ನು ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಲು ಆಹ್ವಾನಿಸಿದರು.
ಬಸವಣ್ಣನವರು ಒಬ್ಬ ಮಹಾನ್ ಕವಿ, ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕ ಮತ್ತು ತತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದರು. ಕಾವ್ಯದ ಮೂಲಕ ಅವರು ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಗೃತಿಯನ್ನು ಹರಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಲಿಂಗಭೇದ ಅಥವಾ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪೂರ್ವಾಗ್ರಹವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದರು ಹಾಗೂ ಅವರು ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ಹಾರವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು.
ಬಿಜ್ಜಳನ ರಾಜ್ಯದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಅನುಭವ ಮಂಟಪವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಇದು ನಂತರ ಎಲ್ಲಾ ವರ್ಗದ ಜನರು ಜೀವನದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸಾಮಾನ್ಯ ಕೇಂದ್ರವಾಯಿತು. ಬಸವೇಶ್ವರರ ಸಾಕ್ಷರತಾ ಕೃತಿಗಳು ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ.
ಬಸವಣ್ಣನವರ ಕೊಡುಗೆಗಳು : ಬಸವಣ್ಣನವರು ದೇಶದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಮಾಜ ಸೇವಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಎಂದು ನಾವು ಹೇಳಬಹುದು. ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ವರ್ಗಗಳಿದ್ದವು. ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯ ಮೊದಲ ರೂಪವನ್ನು ಮದರ್ ಚೆನ್ನಯ್ಯ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ನಂತರ, ಬಸವಣ್ಣ ಅದನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿದರು.
ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯ ಎರಡನೇ ರೂಪವು ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ. ಈ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಮೂಲಕ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ತರಲಾಯಿತು. "ಜಾತಿ, ಬಣ್ಣ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಾನಮಾನದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಎಲ್ಲರೂ ಸಮಾನರು" ಎಂದು ಹೇಳಿದ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಭಕ್ತಿ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು.
ಶರಣ ಸಮುದಾಯದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಗಮನಾರ್ಹ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಇದು ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು ಅವರಂತಹ ಮಹಾನ್ ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕರು ಮತ್ತು ಕವಿಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು.
ಅವರ ನಂಬಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಬೋಧನೆಗಳು ಅದ್ಭುತವಾಗಿದ್ದವು. ಕೆಲವರು ಅವರ ಬೋಧನೆಗಳನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅನುಸರಿಸಿದರು. ಇತರರು ಅನುಸರಿಸಲಿಲ್ಲ. ಅವರು ಸಮಾಜದ ಕೆಟ್ಟ ಅಭ್ಯಾಸಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಿದರು. ಹಾಗೂ ತಮ್ಮ ಆಳವಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯದ ಮೂಲಕ ಸಮಾಜವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು.
ಬಸವಣ್ಣ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ : ಬಸವಣ್ಣನವರ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದುವೆಂದರೆ ಒಬ್ಬರ ದೇಹ ಮತ್ತು ಆತ್ಮವನ್ನು ದೇವಾಲಯದಂತೆ ಪರಿಗಣಿಸುವುದು. ಬಾಹ್ಯ ಆಚರಣೆಗಳಿಗಿಂತ ಆಂತರಿಕ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡುವುದು. ಅವರು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಜ್ಞಾನೋದಯದ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪ್ರವಚನದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡವನ್ನು ಬಳಸಬೇಕೆಂದು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು. ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಪ್ರವಚನದ ವೇಳೆ ಪ್ರವೇಶಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳ ಮೇಲಿನ ಅವಲಂಬನೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವುದನ್ನು ಅವರು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು.
• ಭಕ್ತಿಗಾಗಿ ಸಂಕೇತಗಳ ಬಳಕೆ : ಬಸವಣ್ಣನವರು ಆಚರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ದ್ವಂದ್ವತೆಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದರು. ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ನಂಬಿಕೆಯ ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನೆಗಳಾಗಿ ಇಷ್ಟಲಿಂಗ, ರುದ್ರಾಕ್ಷಿ ಮಣಿಗಳು ಮತ್ತು ವಿಭೂತಿಯಂತಹ ಸಂಕೇತಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿದರು.
• ಲಿಂಗಾಯತ ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರ : ಬಸವಣ್ಣನವರ ಲಿಂಗಾಯತ ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರವು ಅರ್ಹವಾದ ಅದ್ವೈತವಾದದ ಒಂದು ರೂಪವಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆತ್ಮವನ್ನು (ಆತ್ಮ) ದೇವರ ದೇಹವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಶಿವ ಮತ್ತು ಆತ್ಮದ ನಡುವೆ ಯಾವುದೇ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲ. ಶಿವನು ಒಬ್ಬರ ಆತ್ಮ ಮತ್ತು ಒಬ್ಬರ ಆತ್ಮವು ಶಿವ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
• ಮಂತ್ರದ ಪ್ರಚಾರ ಮತ್ತು ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಒತ್ತು: ಅವರು ಆರು ಅಕ್ಷರಗಳ ಮಂತ್ರವಾದ "ಓಂ ನಮಃ ಶಿವಾಯ'' ವನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಗುರು, ಲಿಂಗ ಮತ್ತು ಜಂಗಮ ಎಂಬ ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ದೃಷ್ಟಿಯ ಆಧಾರಸ್ತಂಭಗಳಾಗಿ ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿದರು.
• ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ತತ್ವಗಳು: ಬಸವಣ್ಣನವರು ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದರು:
• ಕಾಯಕ (ದೈವಿಕ ಕೆಲಸ): ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ತಮ್ಮ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುವ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಆರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಪಣೆಯಿಂದ ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ.
• ದಾಸೋಹ (ಸಮಾನ ವಿತರಣೆ): ದಾಸೋಹ ಎಂದರೆ "ಸೇವೆ", ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಜಂಗಮ ಸೇರಿದಂತೆ ಸಹ ಲಿಂಗಾಯತರಿಗೆ ಮಾಡುವ ಸೇವೆ. ಇದು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ, ತಮ್ಮ ಸಮಯ, ಶ್ರಮ ಮತ್ತು ಆದಾಯದ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ತಮ್ಮ ಸಮುದಾಯ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಭಿಕ್ಷುಗಳಿಗೆ ಮೀಸಲಿಡಲು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತದೆ.
ಬಸವಣ್ಣ ಅನುಭವ ಮಂಟಪ : 12ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಮಹಾಮನೆ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಅನುಭವ ಮಂಟಪವು ಕರ್ನಾಟಕದ ಬಸವಕಲ್ಯಾಣದಲ್ಲಿರುವ ತಿಪ್ರಾಂಥದಲ್ಲಿ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧಿಕ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿತ್ತು. ಇದು ವಿಶ್ವದ ಮೊದಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಸತ್ತು ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಲಿಂಗಾಯತ ನಂಬಿಕೆಯ ಅನುಭಾವಿಗಳು, ಸಂತರು ಮತ್ತು ತತ್ವಜ್ಞಾನಿಗಳು ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಚರ್ಚಿಸಲು ಮತ್ತು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಒಟ್ಟುಗೂಡುತ್ತಿದ್ದರು.
ವೀರಶೈವ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆ : ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುಗಳ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆಯಲ್ಲಿ, ಇದು ವೀರಶೈವ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಡಿಪಾಯವಾಯಿತು. ಅಕ್ಕ ಮಹಾದೇವಿ, ಚನ್ನಬಸವಣ್ಣ ಮತ್ತು ಬಸವಣ್ಣನಂತಹ ಗಮನಾರ್ಹ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಅದರ ಬೋಧನೆಗಳಿಗೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದರು.
ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಉಗಮ : ಅನುಭವ ಮಂಟಪವು ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೂ ತೊಟ್ಟಿಲು ಆಗಿದ್ದು, ವೀರಶೈವ ಧರ್ಮದ ಧಾರ್ಮಿಕ ಹಾಗೂ ತಾತ್ವಿಕ ಚಿಂತನೆಗಳನ್ನು ಪಸರಿಸುವಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರಿಯಾಯಿತು.
ಬಸವಣ್ಣ ಮತ್ತು ಶರಣ ಚಳವಳಿ : ಬಸವಣ್ಣನವರ ನೇತೃತ್ವದ ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯು ಎಲ್ಲಾ ಜಾತಿಗಳ ಅನುಯಾಯಿಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಿತು ಹಾಗೂ ವೀರಶೈವ ಸಂತರ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಜಗತ್ತನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವ ವಚನಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಮೂಲಭೂತ ಸಮಾನತಾ ತತ್ವಗಳು ಅನುಭವ ಮಂಟಪದ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಅಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಸಮುದಾಯಗಳ ಶರಣರು ಕಲಿಯಲು ಮತ್ತು ಚರ್ಚೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಒಟ್ಟುಗೂಡುತ್ತಿದ್ದರು.
ಶರಣ ಚಳವಳಿಯ ಪ್ರಸರಣ: ಶರಣರು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ರೂಢಿಗಳನ್ನು ಧಿಕ್ಕರಿಸಿ, ಕೆಳಜಾತಿಯ ವರ ಮತ್ತು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ವಧುವಿನ ನಡುವೆ ವಿವಾಹವನ್ನು ಆಯೋಜಿಸುವ ಮೂಲಕ ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು.
ಇದರಿಂದಾಗಿ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿಗಳು ಮತ್ತು ತೀವ್ರಗಾಮಿಗಳ ನಡುವಿನ ಉದ್ವಿಗ್ನತೆ ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಅರಮನೆ ಮತ್ತು ನಗರವನ್ನು ತೊರೆಯುವಂತಾಯಿತು. ನಂತರ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಹಿಂಸಾಚಾರ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದ್ದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಶರಣ ಚಳವಳಿ ಚದುರಿಹೋಯಿತು.
ಬಸವ ಜಯಂತಿ ಆಚರಣೆಗಳು : ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ನಗರಗಳು ಮತ್ತು ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿನ ಜನರು ಬಸವ ಜಯಂತಿಯನ್ನು ಅದ್ಧೂರಿಯಾಗಿ ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ದಿನದಂದು ಜನರು ಬಸವೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ರೈತರಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ದಿನವಾಗಿದೆ. ಲಿಂಗಾಯತ ಸಮಿತಿಗಳು ವಿವಿಧ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಆಯೋಜಿಸುತ್ತವೆ.
ಬಸವ ಜಯಂತಿಯಂದು ಜನರು ಸಿಹಿತಿಂಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಶುಭಾಶಯಗಳನ್ನು ವಿನಿಮಯ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಬೋಧನೆಗಳನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಲು ಉಪನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. 6-7 ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಬಸವ ಜಯಂತಿಯನ್ನು ಆಚರಿಸುವ ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಕೂಡಲಸಂಗಮಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಅನೇಕ ಜನರು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ.
ಬಸವಣ್ಣ ಪರಂಪರೆ :
• ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಬೋಧನೆಗಳು ಭಾರತದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪರಿವರ್ತನಾ ಅವಧಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ, ಸಮಾನತೆ ಮತ್ತು ದೈವಿಕತೆಯೊಂದಿಗಿನ ನೇರ ಸಂಪರ್ಕಕ್ಕೆ ಅಚಲವಾದ ಬದ್ಧತೆಯಿಂದ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.
• ಈ ಆದರ್ಶಗಳನ್ನು ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥ ಅವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಅವರ ಜೀವನ ಮತ್ತು ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಅವರ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಗೌರವಿಸಲು, ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಗೌರವಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಲಾಗಿದೆ.
• 2003 ರಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗೆ ಬಸವಣ್ಣನವರ ಅಪಾರ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಅವರ ಪ್ರತಿಮೆಯನ್ನು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು.
• ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ಬಸವಕಲ್ಯಾಣದಲ್ಲಿರುವ 108 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಪ್ರತಿಮೆ ಮತ್ತು ಗದಗದಲ್ಲಿರುವ 111 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ವಿಶ್ವ ಗುರು ಬಸವೇಶ್ವರ ಪ್ರತಿಮೆಯಂತಹ ಸ್ಮಾರಕ ಪ್ರತಿಮೆಗಳು ಅವರ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಮತ್ತು ಆದರ್ಶಗಳ ಶಾಶ್ವತ ಸಂಕೇತಗಳಾಗಿ ನಿಂತಿವೆ.
• 2023 ರಲ್ಲಿ ಉದ್ಘಾಟನೆಗೊಂಡ ‘ಭಾರತ ಮಂಟಪ’ವು ಭಗವಾನ್ ಬಸವೇಶ್ವರರ ‘ಅನುಭವ ಮಂಟಪ’ದಿಂದ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಪಡೆದಿದೆ.
