- આયુર્વેદમાં પંચકર્મની વિવિધ ક્રિયાઓમાં જાણીતા છે તેલના કોગળા
- મોંના બેક્ટેરિયા દૂર કરી સમગ્ર મોંનું સ્વાસ્થ્ય જાળવે છે Oil Pulling
- ETV Bharat Sukhibhav નિષ્ણાત પાસે જાણો તેની સાચી રીત અને સાવધાનીઓ
આયુર્વેદ ચિકિત્સાની એક એવી શાખા છે જ્યાં દવાઓ સિવાય, અન્ય ઘણી પદ્ધતિઓ શરીરના રોગોને દૂર કરવા ઉપરાંત શરીરની તંદુરસ્તી પણ જાળવી રાખે છે. આ શાખાઓમાં પંચકર્મ જેવી વિવિધ ક્રિયાઓ દ્વારા શરીરને શુદ્ધ કરવાનું કામ પણ કરવામાં આવે છે, જેથી શરીરમાં રહેલા હાનિકારક અને ઝેરી તત્વોને શરીરમાંથી બહાર કાઢી શકાય. તેલના કોગળા કરવા ( Oil Pulling ) એ પણ એવી જ એક શુદ્ધિકરણ પ્રક્રિયા છે. જેના દ્વારા મોંના હાનિકારક બેક્ટેરિયાને દૂર કરીને દાંત અને પેઢાં સહિત સમગ્ર મોંની એકંદર આરોગ્ય જાળવવાના પ્રયાસો કરવામાં આવે છે.
ETV Bharat Sukhibhav ને તેલના કોગળા કરવા ( Oil Pulling ) વિશે વધુ માહિતી આપતા ભોપાલના BAMS (આયુર્વેદિક) ડૉક્ટર ડૉ. રાકેશ રાય જણાવે છે કે તે મોં અને પેટની તંદુરસ્તી જાળવવા માટે પ્રાચીન સમયમાં ઋષિમુનિઓ દ્વારા ઉપયોગમાં લેવામાં આવતી સૌથી જૂની આયુર્વેદિક પદ્ધતિઓમાંની એક છે.
સ્વસ્થ શરીર માટે મોં અને પેટનું સ્વાસ્થ્ય મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે કારણ કે પેટનું સ્વાસ્થ્ય આપણા આખા શરીરની યોગ્ય કામગીરી માટે જરૂરી છે. આપણે જે પણ ખોરાક લઈએ છીએ, તે આપણા મોં દ્વારા જ શરીરમાં પ્રવેશ કરે છે. ડૉ.રાકેશ જણાવે છે કે તેલના કોગળા કરવા ( Oil Pulling ) માત્ર મોંના સ્વાસ્થ્ય માટે જ નહીં, પરંતુ આખા શરીર માટે પણ ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. તેને આયુર્વેદમાં કવાલા અથવા ગંદુશા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
તેલના કોગળા કરવાના ફાયદા
આપણા મોંમાં સારા અને ખરાબ એમ બંને ઘણા બેક્ટેરિયા હોય છે. આ હાનિકારક બેક્ટેરિયાના કારણે દાંતમાં સડો, પેઢામાં દુખાવો, મોઢામાં દુર્ગંધ અને લાળની સમસ્યા જેવી બીમારીઓ થવાની સંભાવના રહે છે. બીજી તરફ આપણો ખોરાક સૌથી પહેલાં આપણા મોં દ્વારા આપણા શરીરમાં પ્રવેશે છે, આવી સ્થિતિમાં જ્યારે મોઢામાં ફેલાયેલા રોગના કણો ખોરાક દ્વારા આપણા શરીરમાં પહોંચે છે, ત્યારે આપણા પાચનતંત્ર પર પણ અસર થાય છે.
ઓઈલ પુલિંગ ( Oil Pulling ) મોંની સમસ્યાઓને દૂર કરવામાં ખૂબ જ અસરકારક સાબિત થાય છે કારણ કે જ્યારે આપણે તેલથી કોગળા કરીએ છીએ ત્યારે હાનિકારક બેક્ટેરિયા મોંમાં તેલ સાથે ચોંટી જાય છે અને ગાર્ગલ કર્યા પછી મોંમાંથી બહાર નીકળી જાય છે.
ડો.રાકેશ જણાવે છે કે ઓઈલ પુલિંગ ( Oil Pulling ) કરવાથી માત્ર દાંત જ નહીં પણ મોં, જીભ અને ગળું પણ સ્વસ્થ રહે છે. તે પેઢાની બળતરામાં રાહત આપે છે, મોંની દુર્ગંધ દૂર કરે છે અને દાંતમાં પોલાણથી રાહત આપે છે.
તેલના કોગળા કરવાની સાચી રીત
તેલના કોગળા ( Oil Pulling ) કરવાની પદ્ધતિ ખૂબ જ સરળ છે. આ માટે 15 થી 20 મિનિટ સુધી એક ટેબલસ્પૂન તેલથી ગાર્ગલ કરો. જે રીતે પાણીથી કરવામાં આવે છે તે રીતે કરો. પરંતુ ધ્યાન રાખો કે આ તેલ બિલકુલ પીવું કે ગળવું નહીં. કારણ કે તે સ્વાસ્થ્ય માટે હાનિકારક બની શકે છે. જ્યારે ગાર્ગલિંગ કરતી વખતે મોંમાંનું તેલ પાતળું અને દૂધિયું સફેદ જેવું થઈ જાય, ત્યારે થૂંકી દેવું જોઈએ અને તે પછી મોંને હુંફાળા પાણીથી કોગળો કરી સારી રીતે સ્વચ્છ કરી નાખવું જોઈએ.
આમ તો દિવસના કોઈપણ સમયે તેલના કોગળા ( Oil Pulling ) કરી શકાય છે. પરંતુ આ કરવા માટે શ્રેષ્ઠ સમય સવારનો માનવામાં આવે છે. આયુર્વેદમાં પણ સવારે ઉઠીને કંઈપણ ખાધા વિના કરવું શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે.
કોગળા કરવા માટે કયું તેલ યોગ્ય છે
ડો. રાકેશ જણાવે છે કે નાળિયેર તેલ, સૂર્યમુખી તેલ, તલનું તેલ અથવા કોઈપણ ખાદ્ય તેલનો ઉપયોગ તેલના કોગળા કરવા માટે કરી શકાય છે, નાળિયેર તેલ અને તલનું તેલ આ માટે આદર્શ માનવામાં આવે છે.
પરંતુ સાથે જ તેઓ એમ પણ કહે છે કે જો દાંતમાં કોઈ પ્રકારની સમસ્યા હોય અથવા તેલના કોગળા કરતા ( Oil Pulling ) વખતે કે પછી જીભ પર સફેદ રેખાઓ કે લેયર દેખાય તો ન કરવા જોઈએ.
તેલના કોગળા કરતી વખતે રાખવાની સાવધાની
ડો.રાકેશ જણાવે છે કે Oil Pulling- તેલના કોગળા કરતી વખતે ભૂલથી પણ તેલ ગળી ન જવું જોઈએ. કારણ કે આના કારણે મોંના ખરાબ બેક્ટેરિયા અને તેલના હાનિકારક તત્વો શરીરમાં જઈને નુકસાન કરી શકે છે. ધ્યાન રાખો કે તેલ ખેંચવા માટે હંમેશા શુદ્ધ તેલનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ. તેમ જ નાના બાળકો અને જે લોકોને તેલની એલર્જી હોય અથવા મોંમાં કોઈ રોગ હોય તો તેલના કોગળા ન કરવા જોઈએ.
આ પણ વાંચોઃ ફળો અને શાકભાજીને છાલ સાથે ખાવાથી થાય છે મોટો ફાયદો, જાણો કારણ...
આ પણ વાંચોઃ વહેલી સવારે નાસ્તો કરવાની આદત ટાઇપ 2 ડાયાબિટીસનું જોખમ ઘટાડી શકે છે
