દેહરાદૂનઃ ઉત્તરાખંડ સરકાર હવે કેદારનાથ ધામ (Uttarakhand Kedarnath Temple)ને યુનેસ્કો વર્લ્ડ હેરિટેજ (UNESCO world heritage site)માં સામેલ કરવાની તૈયારી કરી રહી છે. આ માટે ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ ટૂંક સમયમાં દહેરાદૂન વિભાગ વતી મંદિરના ઈતિહાસ (Kedarnath History Documents) સહિત પુરાતત્વનો અહેવાલ સરકારને આપશે. જે બાદ સરકાર દ્વારા આ પ્રસ્તાવ ભારત સરકાર અને યુનેસ્કોને મોકલવામાં આવશે.
રિપોર્ટ તૈયાર કરવાનું શરૂ: જો કેદારનાથ મંદિરને પણ યુનેસ્કો વર્લ્ડ હેરિટેજમાં સામેલ કરવામાં આવે, તો ઉત્તરાખંડમાં નંદા દેવી અભયારણ્ય (Nanda Devi Sanctuary) વેલી ઑફ ફ્લાવર્સ (Valley of flowers) પછી બીજી વારસો હશે. જે યુનેસ્કો વર્લ્ડ હેરિટેજમાં સામેલ થવાની પ્રતિષ્ઠા મેળવશે. આવી સ્થિતિમાં ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણે તેનો રિપોર્ટ તૈયાર કરવાનું શરૂ કરી દીધું છે.
આ પણ વાંચો: 29 એપ્રિલથી કેદારનાથ યાત્રા શરુ, યાત્રાના રુટ પરથી સાફ કરાઈ રહ્યો છે બરફ
કેદારનાથ મંદિરનો સર્વે: ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ દહેરાદૂન વિભાગના પ્રભારી અને વરિષ્ઠ પુરાતત્વવિદ્ મનોજ કુમાર સક્સેનાએ જણાવ્યું કે ઉત્તરાખંડ સરકાર દ્વારા કેદારનાથ મંદિરને યુનેસ્કોની વર્લ્ડ હેરિટેજની યાદીમાં સામેલ કરવાની તૈયારીઓ કરવામાં આવી રહી છે. આ માટે ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ ટૂંક સમયમાં કેદારનાથ મંદિરનો સર્વે (Kedarnath temple survey) કરીને રિપોર્ટ તૈયાર કરશે. આ સાથે રુદ્રપ્રયાગ જિલ્લા પ્રશાસન પાસેથી મંદિર સંબંધિત રેકોર્ડની માહિતી પણ લેવામાં આવશે.
યુનેસ્કોના હેરિટેજમાં સમાવેશના ધોરણોઃ મનોજ કુમાર સક્સેનાએ કહ્યું કે, યુનેસ્કોની વર્લ્ડ હેરિટેજની યાદીમાં સામેલ થવા માટે તે જગ્યાનો 100 વર્ષથી વધુનો ઈતિહાસ હોવો જોઈએ. આ સાથે, તેનું કુદરતી સહિત ધાર્મિક અથવા ઐતિહાસિક મહત્વ હોવું જોઈએ. કેદારનાથ આ તમામ મુદ્દાઓને પૂર્ણ કરે છે. તેમણે કહ્યું કે, કેદારનાથ મંદિરનો સર્વે કર્યા બાદ ટૂંક સમયમાં રિપોર્ટ તૈયાર કરીને સરકારને સોંપવામાં આવશે. જે બાદ સરકાર દ્વારા કેદારનાથ ધામને યુનેસ્કો વર્લ્ડ હેરિટેજની યાદીમાં સામેલ કરવા માટે પ્રસ્તાવ મોકલવામાં આવશે.
આ પણ વાંચો: કેદારનાથમાં બરફની ભેખડ ધસવાથી ગુજરાતની મહિલા તીર્થયાત્રીનું મોત
ભારતમાં યુનેસ્કોની 40 વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટ્સ છે: હાલમાં, ભારતમાં 40 યુનેસ્કો વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટ્સ છે. તેમાં 7 કુદરતી, 32 સાંસ્કૃતિક અને 1 મિશ્ર સાઇટનો સમાવેશ થાય છે. આ સાથે ઉત્તરાખંડનું નંદા દેવી અભયારણ્ય, વેલી ઑફ ફ્લાવર્સ પણ યુનેસ્કો વર્લ્ડ હેરિટેજમાં સામેલ છે. તે જ સમયે, સમગ્ર વિશ્વમાં યુનેસ્કોની 1,154 વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટ્સ છે. જેમાં 897 સાંસ્કૃતિક, 218 પ્રાકૃતિક અને 39 મિશ્ર સ્થળોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. અજંતા ઈલોરાની ગુફાઓને ભારતમાં પ્રથમ વખત યુનેસ્કો વર્લ્ડ હેરિટેજમાં સામેલ કરવામાં આવી હતી.
કેદારનાથ મંદિર: કેદારનાથ મંદિરની ઉંમર વિશે કોઈ ઐતિહાસિક પુરાવા નથી, પરંતુ કેદારનાથ એક હજાર વર્ષથી એક મહત્વપૂર્ણ યાત્રાધામ રહ્યું છે. રાહુલ સાંકૃત્યાયન અનુસાર તે 12મી થી 13મી સદીની છે. ગ્વાલિયરથી મળેલી રાજા ભોજ સ્તુતિ અનુસાર, આ મંદિરનું પુનઃનિર્માણ 1076 અને 1099 એડી વચ્ચે થયું હતું.
