વોશિંગ્ટનઃ એક નવા અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે વિશ્વમાં વધતા પ્રદૂષણને (Global Pollution) કારણે દર વર્ષે 90 લાખ લોકો મૃત્યુ પામે છે. આ માટે, કાર, ટ્રક અને ઉદ્યોગોમાંથી પ્રદૂષિત હવા - તમામ પ્રકારના પ્રદૂષણને કારણે મૃત્યુઆંક 2000 થી 55 ટકા વધ્યો છે. 2019માં જૂના જમાનાના રસોઈ સ્ટવ અને માનવ અને પ્રાણીઓના મળથી દૂષિત પીવાના પાણીને કારણે મૃત્યુઆંક 2015માં થયેલા મૃત્યુની સંખ્યા જેટલો જ છે.
યુ.એસ. પ્રદૂષણના મૃત્યુના સંદર્ભમાં 7મા ક્રમે : યુ.એસ. કુલ પ્રદૂષણના મૃત્યુના સંદર્ભમાં પણ સાતમા ક્રમે છે, જે ટોચના 10 દેશોમાં એકમાત્ર ઔદ્યોગિક દેશ છે. ધ લેન્સેટ પ્લેનેટરી હેલ્થ જર્નલમાં (The Lancet Planetary Health Journal) એક નવા અભ્યાસ અનુસાર, 2019 માં પ્રદૂષણને કારણે 142,883 મૃત્યુ સાથે, બાંગ્લાદેશ અને ઇથોપિયા વચ્ચે છે. મંગળવારનો પૂર્વ રોગચાળો અભ્યાસ ગ્લોબલ બર્ડન ઑફ ડિસીઝ ડેટાબેઝ (Global Burden Of Disease Database)અને સિએટલમાં ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર હેલ્થ મેટ્રિક્સ એન્ડ એસેસમેન્ટની ગણતરીઓ પર આધારિત છે. ભારત અને ચીન પ્રદૂષણના મૃત્યુના સંદર્ભમાં પણ વિશ્વમાં સૌથી આગળ છે, અનુક્રમે વાર્ષિક આશરે 2.4 મિલિયન અને લગભગ 2.2 મિલિયન મૃત્યુ છે. જોકે બંને દેશો વિશ્વની સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવે છે.
આ પણ વાંચો: અંકલેશ્વરમાં પ્રદુષણની માત્રા રેડ ઝોનમાં પહોંચી
ગ્લોબલ પબ્લિક હેલ્થ પ્રોગ્રામ : જ્યારે વસ્તી દીઠ મૃત્યુ દર પર મૂકવામાં આવે છે, ત્યારે યુ.એસ. પ્રતિ 100,000 43.6 પ્રદૂષણ મૃત્યુ સાથે તળિયેથી 31મા ક્રમે છે. ચાડ અને સેન્ટ્રલ આફ્રિકન રિપબ્લિક દર 100,000 પર લગભગ 300 પ્રદૂષણ મૃત્યુના દર સાથે સૌથી વધુ ક્રમ ધરાવે છે, જેમાંથી અડધાથી વધુ દૂષિત પાણી પીવાના કારણે થાય છે, જ્યારે બ્રુનેઈ, કતાર અને આઇસલેન્ડમાં 15 પ્રદૂષણ મૃત્યુ થાય છે. 23માં સૌથી નીચો છે. વૈશ્વિક સરેરાશ પ્રતિ 100,000 લોકો દીઠ 117 પ્રદૂષણ મૃત્યુ છે. અભ્યાસ કહે છે કે પ્રદૂષણ એક વર્ષમાં વિશ્વભરમાં એટલી જ સંખ્યામાં લોકોને મારી નાખે છે જેટલો સિગારેટ પીવો અને સેકન્ડહેન્ડ સ્મોક સંયુક્ત રીતે થાય છે. બોસ્ટન કોલેજમાં ગ્લોબલ પબ્લિક હેલ્થ પ્રોગ્રામ (Global Public Health Program) અને ગ્લોબલ પોલ્યુશન ઓબ્ઝર્વેટરીના ડિરેક્ટર ફિલિપ લેન્ડ્રીગને જણાવ્યું હતું કે 9 મિલિયન મૃત્યુ એ ખૂબ જ ગંભીર બાબત છે.
કેન્સર અને હૃદય રોગથી થતા મૃત્યુનું કારણ પ્રદૂષણ : લેન્ડ્રીગને કહ્યું કે, તે આશ્ચર્યચકિત છે કે તે ઘટતું નથી. આપણે આસાનીથી નફો કમાઈ રહ્યા છીએ અને બદલામાં આપણને ખૂબ જ મુશ્કેલ વસ્તુઓ એટલે કે પ્રદૂષણ મળી રહ્યું છે. જે એમ્બિયન્ટ (આઉટડોર ઈન્ડસ્ટ્રીયલ) વાયુ પ્રદૂષણ અને રાસાયણિક પ્રદૂષણ છે, જે સતત વધી રહ્યું છે. આ મૃત્યુને અટકાવી શકાય છે. જ્યોર્જ વૉશિંગ્ટન યુનિવર્સિટી સ્કૂલ ઑફ પબ્લિક હેલ્થના ડીન ડૉ. લિન ગોલ્ડમૅને જણાવ્યું હતું કે, ગણતરીઓ અર્થપૂર્ણ છે અને જો પ્રદૂષણ આટલું રૂઢિચુસ્ત હોય તો વાસ્તવિક મૃત્યુ દર વધુ હશે. આ મૃત્યુ પ્રમાણપત્રોમાં મૃત્યુના કારણ તરીકે પ્રદૂષણનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો નથી. તેઓ હૃદય રોગ, સ્ટ્રોક, ફેફસાના કેન્સર, ફેફસાના અન્ય મુદ્દાઓ અને ડાયાબિટીસની યાદી આપે છે જે પ્રદૂષણથી સંબંધિત છે. સંશોધકો કારણો, પ્રદૂષણના સંપર્કમાં આવવાથી થતા મૃત્યુની સંખ્યાને વિવિધ પરિબળો માટે ભારાંક આપે છે. પછી દાયકાઓના અભ્યાસના હજારો લોકોના આધારે મોટા રોગચાળાના અભ્યાસોમાંથી મેળવેલા જટિલ જોખમ પ્રતિભાવની ગણતરી કરો. તે જ રીતે વૈજ્ઞાનિકો કહી શકે છે કે સિગારેટ, કેન્સર અને હૃદય રોગથી થતા મૃત્યુનું કારણ પ્રદૂષણ છે.
પ્રદૂષિત કણો હૃદયરોગ અને મૃત્યુ જેવા જોખમોનું કારણ : ગોલ્ડમેન સહિત જાહેર આરોગ્ય અને વાયુ પ્રદૂષણ પરના પાંચ બહારના નિષ્ણાતોએ એસોસિએટેડ પ્રેસને જણાવ્યું હતું કે, અભ્યાસ મુખ્ય પ્રવાહના વૈજ્ઞાનિક વિચારને અનુસરે છે. ડો. રેની સાલાસ, ઇમરજન્સી રૂમના ચિકિત્સક અને હાર્વર્ડના પ્રોફેસર કે જેઓ અભ્યાસનો ભાગ ન હતા, જણાવ્યું હતું કે, અમેરિકન હાર્ટ એસોસિએશને (American Heart Association) એક દાયકા પહેલા શોધ્યું હતું કે અશ્મિભૂત ઇંધણને બાળવાથી ઉત્પન્ન થતા હળવા પ્રદૂષિત કણો હૃદયરોગ અને મૃત્યુ જેવા જોખમોનું કારણ બને છે. ડૉ. સાલાસે કહ્યું કે લોકો તેમના બ્લડ પ્રેશર અને કોલેસ્ટ્રોલને નિયંત્રિત કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. જ્યારે વાયુ પ્રદૂષણ દૂર કરવું એ તેમના હૃદયના સ્વાસ્થ્યને સુધારવા માટે એક મહત્વપૂર્ણ રેસીપી છે.
આ પણ વાંચો: વાયુ પ્રદૂષણ, રોગચાળો અને મોત માટે જવાબદાર મોટી કંપનીઓ સામે સરકાર કોઈ પગલાં લેશે?
વિશ્વભરમાં ભયજનક પ્રદૂષણનું સ્તર : કુલ પ્રદૂષણ મૃત્યુના ત્રણ-ચતુર્થાંશ માટે હવા પ્રદૂષણ જવાબદાર છે. આનો મોટો ભાગ કોલસા આધારિત પાવર પ્લાન્ટ્સ અને સ્ટીલ ઉદ્યોગ અને એક તરફ કાર, ટ્રક અને બસો જેવા મોબાઇલ સ્ત્રોતો જેવા સ્થિર સ્ત્રોતોમાંથી પ્રદૂષણનું સંયોજન છે. આ માત્ર એક મોટી વૈશ્વિક સમસ્યા છે. આના કારણે વિશ્વભરમાં ભયજનક પ્રદૂષણનું સ્તર વધી રહ્યું છે કારણ કે દેશો વધે છે અને શહેરો વધે છે
