সাধাৰণতে মানুহৰ প্ৰতিবন্ধীসকলৰ প্ৰতি কৰুণা বা হীনমন্যতা থাকে(World Disabled Day 2022) । মানুহেভাৱে যে যদি এজন ব্যক্তি প্ৰতিবন্ধী হয় তেন্তে তাৰ অৰ্থ হ’ল তেওঁ নিশ্চয় আনৰ ওপৰত বোজা । যিটো ভবাটো উচিত নহয় । অলপ কষ্ট কৰিলেও এজন প্ৰতিবন্ধী ব্যক্তিয়েও স্বাভাৱিক জীৱন-যাপন কৰিব পাৰে । প্ৰতি বছৰে ৩ ডিচেম্বৰত জনসাধাৰণৰ মাজত বিশ্বৰ ভিন্ন প্ৰান্তৰ প্ৰতিবন্ধী বা ভিন্নভাবে বিশেষভাৱে(3rd December is World Disabled Day) সক্ষম লোকৰ অক্ষমতা সম্পৰ্কীয় বিষয়সমূহৰ প্ৰতি জনসাধাৰণৰ দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰাৰ লগতে তেওঁলোকৰ সঠিক অৰ্থনৈতিক আৰু সামাজিক বিকাশৰ বাবে সজাগতা সৃষ্টি কৰাৰ উদ্দেশ্যে বিশ্ব প্ৰতিবন্ধী দিৱস পালন কৰা হয়(international day of persons with disabilities) ।
সাধাৰণতে মানুহে অনুভৱ কৰে যে, যিহেতু প্ৰতিবন্ধীসকল কোনোবা নহয় কোনোবা প্ৰকাৰে শাৰীৰিক আৰু মানসিক অক্ষমতাৰ ভুক্তভোগী হয়, সেয়েহে তেওঁলোক আজীৱন আনৰ ওপৰত বোজা হৈয়েই থাকে(world disabled day celebrated on) । যদিও সত্যটো হ’ল যে বহু ধৰণৰ অক্ষমতাত সঠিক প্ৰশিক্ষণ, সঠিক সুযোগ আৰু সঠিক প্ৰচেষ্টাৰ সহায়ত তেওঁলোকক কেৱল স্বাৱলম্বী কৰাই নহয়, তেওঁলোকে সমাজত সম জীৱন যাপন কৰিব পাৰে । শাৰীৰিকভাৱে অক্ষম লোকসকলক দেশৰ মূলসুঁতিলৈ অনাৰ লক্ষ্যৰে প্ৰতি বছৰে বিশ্ব মঞ্চত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতিবন্ধী দিৱস পালন কৰা হয় ।
উদ্দেশ্য আৰু বিষয়বস্তু
প্ৰতিবন্ধীসকলক লৈ সমাজত প্ৰচলিত পক্ষপাতিত্ব আৰু বৈষম্য দূৰ কৰা, তেওঁলোকৰ সৈতে জড়িত বিষয়সমূহৰ প্ৰতি মানুহক সজাগ কৰা আৰু বিশেষভাৱে সক্ষম লোকসকলক সমাজত সমতাৰ স্তৰলৈ অনা, অৰ্থনৈতিক আৰু সামাজিকভাৱে তেওঁলোকক শক্তিশালী কৰা । বিশ্ব প্ৰতিবন্ধী দিৱস হৈছে সৃষ্টিৰ প্ৰচেষ্টা চলোৱাৰ লক্ষ্যৰে সমগ্ৰ বিশ্বতে প্ৰতি বছৰে ৩ ডিচেম্বৰত উদযাপন কৰা হয়
এইবাৰ বিশ্ব প্ৰতিবন্ধী দিৱসৰ বিষয়বস্তু হৈছে "আমি বিচৰা ভৱিষ্যতৰ বাবে ১৭টা লক্ষ্যত উপনীত হোৱা"।
উল্লেখযোগ্য যে, ২০১৬ চনতো বিশ্ব অক্ষমতা দিৱস একে বিষয়বস্তুৰে উদযাপন কৰা হৈছিল যাৰ লক্ষ্য আছিল বিশেষভাৱে সক্ষম ব্যক্তিসকলৰ বাবে ১৭টা বহনক্ষম উন্নয়ন লক্ষ্য (SDGS) গ্ৰহণ কৰা আৰু এই লক্ষ্যসমূহৰ ভূমিকাই বিশ্বক অধিক অন্তৰ্ভুক্ত আৰু সমতাপূৰ্ণ কৰি তোলা ৷
পৰিসংখ্যাই কি কয়
ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ প্ৰতিবেদনত দিয়া এক হিচাপ অনুসৰি বিশ্বৰ প্ৰায় ১৫% জনসংখ্যা অৰ্থাৎ এক বিলিয়নতকৈ অধিক লোক কোনো ধৰণৰ অক্ষমতাত ভুগি আছে । ইয়াৰে ৮০% উন্নয়নশীল দেশত বাস কৰে ।
আনহাতে, ২০২১ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ শিশু পুঁজিয়ে প্ৰকাশ কৰা এক প্ৰতিবেদন অনুসৰি সমগ্ৰ বিশ্বতে প্ৰায় ২৪ কোটি বিশেষভাৱে সক্ষম শিশু আছে । অৰ্থাৎ প্ৰতি দহটাৰ ভিতৰত এটা শিশু অক্ষমতাৰ বলি হয় । প্ৰতিবেদন অনুসৰি ১৮ বছৰ আৰু তাৰ ওপৰৰ মহিলাৰ মাজত অক্ষমতাৰ গড় হাৰ ১৯% (প্ৰায় পাঁচগৰাকী মহিলাৰ ভিতৰত এগৰাকী) আনহাতে পুৰুষৰ ক্ষেত্ৰত ১২%। একে সময়তে বিশ্বৰ প্ৰায় ৮০ কোটি প্ৰতিবন্ধী লোক কৰ্মবয়সত আছে ৷
প্ৰতিবেদন অনুসৰি, পুৰুষ, মহিলা আৰু বিশেষভাৱে সক্ষম শিশুসকলে সাধাৰণতে ব্যৱস্থাগত আৰু সামাজিক বাধাৰ সন্মুখীন হয়, যিয়ে তেওঁলোকৰ সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক অৱস্থাত প্ৰভাৱ পেলায় । বিভিন্ন কাৰণত প্রয়োজনীয় স্বাস্থ্যসেৱাৰ সুবিধা ল’ব নোৱাৰা, আকাংক্ষিত শিক্ষা লাভ কৰিব নোৱাৰা আৰু আনকি তেওঁলোকে সমাজত নিয়োগৰ সুবিধা খুব কম পোৱাটো এক চিন্তনীয় বিষয় ৷ এনে পৰিস্থিতিত বিশ্ব প্ৰতিবন্ধী দিৱস হৈছে এনে এক সুযোগ যিয়ে বিভিন্ন সম্প্ৰদায়ক প্ৰতিবন্ধীসকলৰ সন্দৰ্ভত সমাজত প্ৰচলিত পক্ষপাতিত্ব আৰু বৈষম্য দূৰ কৰাৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ত প্ৰচেষ্টা চলাবলৈ এক মঞ্চ প্ৰদান কৰে, যাৰ ফলত প্ৰতিবন্ধীসকলৰ আশে-পাশে থকা প্ৰতিবন্ধীসকলৰ অধিকাৰ সুৰক্ষিত হয় আৰু তেওঁলোকৰ বাবে বাধামুক্ত সমাজ স্থাপন কৰা । অৱশ্যে ই বহু পৰিমাণে সফলতাও লাভ কৰিছে । কিন্তু তথাপিও নিয়োগ, শিক্ষা আৰু চিকিৎসাৰ ক্ষেত্ৰত বিশেষভাৱে সক্ষম লোকে সম্পূৰ্ণ অধিকাৰ নাপায় ।
বিশেষভাৱে সক্ষম মানে কি জানক ইয়াৰ কাৰণ
তাৎপৰ্যপূৰ্ণভাৱে বিশেষভাৱে সক্ষম শব্দটোৱে শাৰীৰিক আৰু মানসিক দুয়োটা অক্ষমতাকে সামৰি লয় । সাধাৰণতে তলত উল্লেখ কৰা সমস্যাত ভুগি থকা লোকসকলক বিশেষভাৱে সক্ষম শ্ৰেণীত ৰখা হয়-
- যিসকল লোক দৃষ্টিহীন অৰ্থাৎ দৃষ্টিশক্তি হেৰুৱাইছে
- যিসকল লোকৰ কথা ক’বলৈ বা শুনাত অসুবিধা হয় বা যিসকলে একেবাৰেই কথা ক’ব নোৱাৰে বা শুনিব নোৱাৰে
- যিসকল লোকে যিকোনো ৰোগ, জিনীয় কাৰণ বা দুৰ্ঘটনাৰ বাবে শাৰীৰিক অক্ষমতাত ভুগি আছে আৰু খোজ কাঢ়িব নোৱাৰে বা স্বাভাৱিক জীৱন যাপন কৰিব নোৱাৰে বা অসুবিধা অনুভৱ কৰে ।
- এনে লোক যিসকল মানসিক বিকলাংগতা অৰ্থাৎ মানসিক অক্ষমতা আৰু মানসিক ৰোগৰ বলি হয় আৰু যাৰ বাবে তেওঁলোকে আনৰ লগত শিকিবলৈ, লিখিব, পঢ়িবলৈ, আচৰণ কৰিবলৈ বা সংস্পৰ্শ বা সমন্বয় স্থাপন কৰিবলৈ অক্ষম ।
- যিসকল লোকৰ একাধিক অক্ষমতা আছে অৰ্থাৎ এনে অক্ষমতা য’ত শৰীৰৰ বহু অংশ আক্ৰান্ত হয় বা শৰীৰৰ এটা বা ততোধিক অংশই কোনো কাম সম্পূৰ্ণ বা আংশিকভাৱে কৰিব নোৱাৰে ।
- ডাউন চিণ্ড্ৰম, মাল্টিপল স্ক্লেৰচিছ আৰু চেৰিব্ৰেল পালচি আদি ৰোগত আক্ৰান্ত লোক
ইতিহাস
ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ উদ্যোগত ১৯৯২ চনৰ পৰা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতিবন্ধী দিৱস আৰম্ভ কৰা হৈছিল । তাৎপৰ্যপূৰ্ণভাৱে ১৯৮৩ চনৰ পৰা ১৯৯২ চনলৈকে এই দশকটো ৰাষ্ট্ৰসংঘই প্ৰতিবন্ধী ব্যক্তিৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ দশক হিচাপে ঘোষণা কৰিছিল । ইয়াৰ পিছত প্ৰতিবন্ধীসকলক এক সুস্থ জীৱন প্ৰদান, তেওঁলোকৰ আত্মসন্মান বজাই ৰখা, তেওঁলোকক নিজৰ অধিকাৰৰ প্ৰতি সচেতন কৰা আৰু সেই অধিকাৰ লাভৰ পথ সৰল কৰাৰ লক্ষ্যৰে ১৯৯২ চনত ৪৭ সংখ্যক ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ পৰিষদত প্ৰতিবছৰে ৩ ডিচেম্বৰত বিশ্ব অক্ষমসকলক দিন হিচাপে নিৰ্ধাৰণ কৰিবলৈ এটা প্ৰস্তাৱ গৃহীত কৰা হয়(why we celebrate world disabled day) । তেতিয়াৰ পৰাই প্ৰতি বছৰে ৩ ডিচেম্বৰত এই বিশেষ দিনটো সমগ্ৰ বিশ্বতে পালন কৰা হয়(World Disabled Day history) ।
লগতে পঢ়ক: Dyslexia: ডিছলেক্সিয়াত ভুগিছিল অভিনেতা বোমান ইৰাণী, এই ৰোগৰ সন্দৰ্ভত জানি লওক এইকেইটা কথা
