আৰ্যভট্ট উপগ্ৰহৰ 50 সংখ্যক বৰ্ষপূৰ্তি: ভাৰতৰ মহাকাশ অভিযানৰ এক গৌৰৱময় যাত্ৰা

আজিৰ পৰা 50 বছৰ পূৰ্বে ভাৰতে উৎক্ষেপণ কৰিছিল প্ৰথমটো উপগ্ৰহ ৷ এই উৎক্ষেপণ আছিল এক কৌশলগত সহযোগিতাৰ ফল ৷ এই অভিযান সন্দৰ্ভত জানো আহক বিতংকৈ---

হায়দৰাবাদ: আজি ভাৰতৰ বাবে এটা বিশেষ দিন ৷ কিয়নো আজি ভাৰতৰ প্ৰথমটো ছেটেলাইট আৰ্যভট্টৰ 50 সংখ্যক বৰ্ষপূৰ্তি ৷ এই ছেটেলাইটো 1975 চনৰ 19 এপ্ৰিলৰ দিনা উৎক্ষেপণ কৰা হৈছিল ৷ এই বিশেষ দিনটো উদযাপন তথা স্মৰণ কৰাৰ উদ্দেশ্যৰেই আজিৰ দিনটো দেশজুৰি পালন কৰা হয় ছেটেলাইট টেকন’ল’জী ডে হিচাপে ৷ উল্লেখ কৰা প্ৰয়োজন যে, এই মাইলৰ খুঁটিটোৱে ভাৰতৰ মহাকাশ অভিযানকাৰী ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ তালিকাত প্ৰৱেশ কৰাই নহয়, বিশ্বৰ অন্যতম সন্মানীয় আৰু অভিলাষী মহাকাশ কাৰ্যসূচী — ভাৰতীয় মহাকাশ গৱেষণা সংস্থা (ISRO)ৰ ভেঁটিও স্থাপন কৰিছিল ।

আজিৰ এই বিশেষ দিনটোক স্মৰণ কৰি তথ্য আৰু প্ৰচাৰ মন্ত্ৰণালয়ে X যোগে কয়," 1975 চনৰ আজিৰ দিনটোতেই ভাৰতৰ প্ৰথমটো উপগ্ৰহ আৰ্যভট্ট উৎক্ষেপণ কৰা হৈছিল ৷ আজিৰ দিনটোতেই মহাকাশ অভিযানকাৰী দেশৰ তালিকাত নিজৰ নাম অন্তৰ্ভুক্ত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল ভাৰত ৷"

ৰকেটটোৰ বৈশিষ্ট্য

• মুকলিৰ তাৰিখ : 19 এপ্ৰিল, 1975
• অভিযান: বিজ্ঞান সম্বন্ধীয়/পৰীক্ষামূলক
• ওজন: 360 কি.গ্ৰা.
• ব’ৰ্ড পাৱাৰ: 46 ৱাট
• যোগাযোগ: ভি এইচ এফ বেণ্ড
• ষ্টেবিলাইজেচন: স্পিনষ্টেবিলাইজ
• পেলোড: এক্স-ৰে জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান বায়ুবিজ্ঞান আৰু সৌৰ পদাৰ্থ বিজ্ঞান
• লঞ্চ ছাইট : ভলগোগ্ৰাড লঞ্চ ষ্টেচন (বৰ্তমান ৰাছিয়াত)
• লঞ্চ বাহন: C-1 ইন্টাৰকছমছ
• কক্ষপথ: 563 x 619 কিলোমিটাৰ
• হেলনীয়া অৱস্থা: 50.7 ডিগ্ৰী
• মিছন জীৱন: 6 মাহ (নামমাত্ৰ), মহাকাশযানৰ মেইনফ্ৰেম মাৰ্চ 1981 লৈকে সক্ৰিয়
• কক্ষপথৰ জীৱন: প্ৰায় সোতৰ বছৰ (10 ফেব্ৰুৱাৰী,1992 তাৰিখে পুনৰ প্ৰৱেশ)

ভাৰতৰ প্ৰথমটো উপগ্ৰহ - আৰ্যভট্ট

On this day in 1975, India launched its first satellite, Aryabhata, laying the foundation of India’s satellite programme.

Today, India stands among the world’s leading spacefaring nations.#Aryabhata #IndianSpaceProgramme #ISRO@IndiaDST @isro @DrJitendraSingh @AshwiniVaishnaw… pic.twitter.com/YZMRazZfpD

— Ministry of Information and Broadcasting (@MIB_India) April 19, 2025

ভাৰতৰ এই প্ৰথমটো উপগ্ৰহক আৰ্যভট্ট নাম দিয়া হৈছিল ভাৰতৰ এগৰাকী বিখ্যাত কিংবদন্তিৰ নামেৰে ৷ আৰ্যভট্ট আছিল পঞ্চম শতিকাৰ কিংবদন্তি ভাৰতীয় গণিতজ্ঞ আৰু জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানী ৷ এই উপগ্ৰহটো 1975 চনৰ 19 এপ্ৰিলৰ দিনা উৎক্ষেপণ কৰা হৈছিল ৰাছিয়াৰ কাপুষ্টিন য়াৰ নামৰ এক স্থানৰ পৰা ৷ ছ’ভিয়েট ক’ছম’ছ-3M নামৰ ৰকেটৰ জৰিয়তে উৎক্ষেপণ কৰা হৈছিল ৷ ভাৰতীয় মহাকাশ অনুসন্ধান সংস্থা (ISRO) ই নিৰ্মাণ কৰিছিল এই আৰ্যভট্ট নামৰ ছেটেলাইটো আৰু ছ’ভিয়েট ইউনিয়নৰ সৈতে যুক্ত হৈ ইণ্টাৰ ক’ছম’ছ প্ৰ’গেমৰ অধীনত এই ৰকেটটো উৎক্ষেপণ কৰা হৈছিল ৷

এই উপগ্ৰহটো মূলতঃ এক্স-ৰে জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান, সৌৰ পদাৰ্থবিজ্ঞান আৰু বায়ুবিজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰত বৈজ্ঞানিক আৰু প্ৰযুক্তিগত পৰীক্ষা-নিৰীক্ষা চলোৱাৰ বাবে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল । যদিও বিদ্যুৎ বিকল হোৱাৰ বাবে উৎক্ষেপণৰ মাত্ৰ পাঁচ দিনৰ পিছতে উপগ্ৰহটোৰ সৈতে সংযোগ বিচ্ছিন্ন হৈ পৰিছিল, তথাপিও এই অভিযানক সফল বুলি বহুলভাৱে প্ৰশংসা কৰা হৈছিল । ই ভাৰতৰ উপগ্ৰহৰ ডিজাইন, বিকাশ আৰু পৰিচালনাৰ ক্ষমতা প্ৰদৰ্শন কৰিছিল ৷ সেই সময়ৰ উন্নয়নশীল ৰাষ্ট্ৰৰ বাবে এক উল্লেখযোগ্য কৃতিত্ব।

আৰ্যভট্ট ভাৰতৰ বৈজ্ঞানিক আকাংক্ষা আৰু আত্মনিৰ্ভৰশীলতাৰ প্ৰতীক হৈ পৰিল । ইয়াৰ সফলতাই ভাৰতীয় বিজ্ঞানী আৰু নীতি নিৰ্ধাৰকসকলৰ মাজত আস্থা জগাই তুলিছিল, আৰু উপগ্ৰহ যোগাযোগ, ৰিম’ট চেন্সিং আৰু মহাকাশ অন্বেষণৰ ক্ষেত্ৰত ভৱিষ্যতৰ উন্নতিৰ পথ মুকলি কৰিছিল । ভাৰতৰ মহাকাশ অভিযানৰ পিতৃ ড০ বিক্ৰম সাৰাভাইৰ দূৰদৰ্শী নেতৃত্বত বছৰ বছৰ ধৰি চলি অহা দৃঢ়তাৰে উৎক্ষেপণ কৰা হৈছিল এই উৎক্ষেপণ ।

🗓 On this day, 50 years ago (19 Apr 1975), India's first satellite " aryabhata" launched to orbit on board ussr's kosmos-3m rocket! 🇮🇳

weighting in at 360 kg, aryabhata carried scientific instruments to conduct experiments in x-ray astronomy, aeronomics, and solar physics. 🛰… pic.twitter.com/oZVdtjlOEo

— ISRO Spaceflight (@ISROSpaceflight) April 19, 2025

আৰ্যভট্ট কেৱল এটা উপগ্ৰহ নাছিল — ই আছিল সেই স্ফুলিংগ যিয়ে ভাৰতৰ বাবে উৎকৃষ্টতা, উচ্চাকাংক্ষা আৰু বিশ্বব্যাপী স্বীকৃতিৰ যাত্ৰাক উৎসাহিত কৰি তুলিছিল । গগনযান আৰু চন্দ্ৰযান-3 ৰ দৰে অধিক অভিলাষী অভিযানৰ বাবে জাতিটোৱে আগ্ৰহেৰে বাট চাই থকাৰ সময়তে আৰ্যভট্টৰ উত্তৰাধিকাৰে বিজ্ঞানী আৰু সপোন দেখা প্ৰজন্মক একেদৰেই অনুপ্ৰাণিত কৰি আহিছে ।

থিতাতে আৰ্যভট্ট সম্পৰ্কে জানিবলগীয়া

• পঞ্চম শতিকাৰ এজন গণিতজ্ঞ আৰু জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানীৰ নামেৰে নামাকৰণ কৰা আৰ্যভট্ট মহাকাশযান ভাৰতৰ প্ৰথমটো উপগ্ৰহ
• ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে ভাৰতত ডিজাইন আৰু নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল আৰু 1975 চনৰ 19 ​​এপ্ৰিলত কাপুষ্টিন য়াৰ (বৰ্তমান ৰাছিয়াত)ৰ পৰা উৎক্ষেপণ কৰা হৈছিল
• সেইদিনা মহাকাশলৈ উপগ্ৰহ প্ৰেৰণ কৰা ভাৰত বিশ্বৰ ভিতৰত একাদশতম দেশ হিচাপে পৰিগণিত হয়
• ভাৰতীয় মহাকাশ গৱেষণা সংস্থাই (ISRO) আৰ্যভট্ট নিৰ্মাণ কৰিছিল

ভাৰতৰ 'চেটেলাইট মেন'ৰ চমু পৰিচয়

চেটেলাইট মেন উডুপি ৰামচন্দ্ৰ ৰাও (Wikipedia)

ইউ আৰ ৰাও নামেৰেও পৰিচিত উডুপি ৰামচন্দ্ৰ ৰাও আছিল এগৰাকী প্ৰখ্যাত ভাৰতীয় মহাকাশ বিজ্ঞানী আৰু ভাৰতীয় মহাকাশ গৱেষণা সংস্থা (ISRO)ৰ প্ৰাক্তন অধ্যক্ষ । ভাৰতৰ মহাকাশ কাৰ্যসূচীৰ বিকাশত ৰাৱে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল, আৰ্যভট, ভাস্কৰ, এপলকে ধৰি কেইবাটাও উপগ্ৰহ উৎক্ষেপণৰ তদাৰক কৰিছিল । 1984 চনৰ পৰা 1994 চনলৈকে তেওঁ ইছৰোৰ অধ্যক্ষ হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল আৰু সংস্থাটোৰ উল্লেখযোগ্য বিকাশ আৰু সাফল্যৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ নেতৃত্ব আগবঢ়াইছিল ।

যোগাযোগ উপগ্ৰহ, ৰিম’ট চেন্সিং উপগ্ৰহ, বৈজ্ঞানিক উপগ্ৰহকে ধৰি ভাৰতৰ উপগ্ৰহ প্ৰযুক্তিৰ বিকাশত ৰাওৰ ভূমিকা আছিল যথেষ্ট । মহাকাশ গৱেষণাত আগবঢ়োৱা অৱদানৰ বাবে তেওঁ ক্ৰমে পদ্মভূষণ আৰু ভাৰতৰ তৃতীয় আৰু দ্বিতীয় সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মান পদ্ম বিভূষণকে ধৰি অসংখ্য বঁটা আৰু সন্মান লাভ কৰে । ৰাওৰ নেতৃত্ব আৰু দৃষ্টিভংগীয়ে ভাৰতক বিশ্ব মহাকাশ ক্ষেত্ৰত অগ্ৰণী হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰাত সহায় কৰিছিল ৷ যি সহায়ক হৈছিল ভৱিষ্যত প্ৰজন্মৰ বিজ্ঞানী আৰু অভিযন্তাৰ বাবে ।

লগতে পঢ়ক