নতুন দিল্লী : বাংলাদেশৰ পৰিকল্পনা উপদেষ্টা ৱাহিদুদ্দিন মাহমুদে শনিবাৰে নিশ্চিত কৰিছে যে কাম সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ পূৰ্বে অন্তৱৰ্তীকালীন চৰকাৰ ভংগ হ'ব নোৱাৰে । তথাপিও সঁচা কথাটো হ'ল ৰাজনৈতিক আঘাত আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় হেঁচাই বাংলাদেশক গভীৰ অনিশ্চয়তাৰ দিশে ঠেলি দিছে । মন্ত্ৰীসভাৰ বিশেষ অধিৱেশনৰ পিছত ডেইলী ষ্টাৰৰ সন্মুখত মাহমুদে কয়, "আমাৰ কাম শেষ নোহোৱালৈকে আমি ক'লৈকো নাযাওঁ ৷"
সাংবাদিকে মাহমুদক মুখ্য উপদেষ্টা মহম্মদ ইউনুছে পদত্যাগ কৰাৰ চিন্তা-চৰ্চাৰ কথা সোধাত তেওঁ কয়, "কিন্তু তেওঁ আঁতৰিব বুলি কোৱা নাই । তেওঁ কৈছিল যে আমি যি কাম কৰি আছো আৰু আমাক যি দায়িত্ব দিয়া হৈছে তাত বহু বাধা আছে । কিন্তু আমি সকলো বাধা অতিক্ৰম কৰিম ।"
সংবাদ মাধ্যমৰ বাতৰি অনুসৰি ইউনুছে নতুন নিৰ্বাচনৰ ৰোডমেপক লৈ ডাঙৰ দলসমূহৰ মাজত অচলাৱস্থাৰ মাজতে পদত্যাগ কৰাৰ চিন্তা কৰিছে । মূল বিৰোধী বাংলাদেশ নেশ্যনেলিষ্ট পাৰ্টীয়ে ২০২৫ চনৰ ডিচেম্বৰৰ ভিতৰত নিৰ্বাচনৰ বাবে জোৰ দিয়াৰ লগতে অন্তৱৰ্তীকালীন চৰকাৰখন স্থবিৰ হৈ পৰাৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰাৰ সময়তে দেশখনে মানৱীয় কৰিড'ৰৰ জৰিয়তে ৰোহিংগীয়াসকলক ঘূৰাই পঠোৱাৰ সুবিধা প্ৰদানৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ পৰিকল্পনাক লৈও ক্ৰমাৎ বৃদ্ধি পোৱা বিতৰ্কৰ সৈতে যুঁজি আছে - যিয়ে ঘৰুৱা অস্থিৰতাই অতি সোনকালে স্পৰ্শকাতৰ ভূ-ৰাজনৈতিক গতিশীলতাৰ সৈতে সংঘৰ্ষ কৰিব পাৰে বুলি উদ্বেগ প্ৰকাশ কৰিছে ।
খবৰ অনুসৰি ইউনুছে দেশৰ সাম্প্ৰতিক পৰিস্থিতিক লৈ হতাশা আৰু ক্ষোভ প্ৰকাশ কৰিছে । তেওঁ নিজৰ কৰ্তব্য ফলপ্ৰসূভাৱে পালন কৰিব নোৱাৰিলে কাৰ্যভাৰত থকাৰ উদ্দেশ্যক লৈ প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰাৰ পিছতে চলিত সপ্তাহৰ আৰম্ভণিতে বৰ্তমানৰ বিতৰ্কৰ সৃষ্টি হয় ।
ঢাকা ট্ৰিবিউনত প্ৰকাশিত এক প্ৰতিবেদন অনুসৰি বৃহস্পতিবাৰে পৰামৰ্শদাতা পৰিষদৰ নিয়মীয়া বৈঠকৰ পিছত এক নিৰ্ধাৰিত আলোচনাৰ সময়ত ইউনুছে অন্যান্য উপদেষ্টাসকলৰ সৈতে দেশৰ সামগ্ৰিক পৰিস্থিতিৰ বিষয়ে কথা পাতে । বৈঠকৰ সময়ত তেওঁ তাত নিজৰ হতাশা আৰু উদ্বিগ্নতাৰ কথা কয় ।
বৈঠকৰ অন্তত নৱগঠিত নেশ্যনেল চিটিজেন পাৰ্টীৰ আহ্বায়ক নাহিদ ইছলামে বৃহস্পতিবাৰে সন্ধিয়া চৰকাৰী বাসগৃহ যমুনাত ইউনুছক সাক্ষাৎ কৰে । বৈঠকৰ অন্তত ব্ৰিটিছ সংবাদ মাধ্যমৰ সৈতে হোৱা এক সাক্ষাৎকাৰত নাহিদে কয় যে "মুখ্য উপদেষ্টাগৰাকীয়ে পদত্যাগ কৰাৰ কথা বিবেচনা কৰিছে"।
সংবাদ মাধ্যমৰ বাতৰি অনুসৰি ইউনুছে ঢাকাত দৈনিক পথ অৱৰোধ, সংস্কাৰ সন্দৰ্ভত ৰাজনৈতিক দলসমূহৰ মাজত একমতৰ অভাৱ আৰু ৰাজ্যৰ কাম-কাজত বিভিন্ন দলৰ সহযোগিতা নকৰাক লৈ হতাশা প্ৰকাশ কৰা বুলি জানিব পৰা গৈছে ।
খবৰ অনুসৰি ইউনুছে উপদেষ্টা পৰিষদৰ বৈঠকৰ সময়ত নিজৰ ভূমিকা পালন কৰিব নোৱাৰাৰ কথা উল্লেখ কৰে আৰু সংস্কাৰ কাৰ্যকৰী নহ'লে কাৰ্যভাৰত থকাৰ কথাটোক লৈ প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰে ।
চৰকাৰী নিযুক্তিত সংৰক্ষণ নীতিৰ বিৰুদ্ধে ছাত্ৰ আন্দোলনৰ ফলত হোৱা গণ বিদ্ৰোহৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত যোৱা বছৰৰ আগষ্ট মাহত প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্বেখ হাছিনাৰ নেতৃত্বত আৱামী লীগ চৰকাৰৰ পতন হৈছিল । তাৰ পিছত বাংলাদেশত ৰাজনৈতিক অস্থিৰতা দেখা গৈছিল । যোৱা বছৰৰ ৫ আগষ্টত হাছিনাই বাংলাদেশ এৰি ভাৰতত আশ্ৰয় লোৱাৰ পিছত মুখ্য উপদেষ্টা হিচাপে ইউনুছৰ নেতৃত্বত অন্তৱৰ্তীকালীন চৰকাৰখন গঠন কৰা হয় ।
কিন্তু হাছিনাক উৎখাত কৰাৰ লগে লগে বাংলাদেশৰ ৰাজনৈতিক পৰিৱেশত উগ্ৰ ইছলামিক উপাদানৰ উত্থান ঘটিছিল, যাৰ ফলত ধৰ্মীয় সংখ্যালঘু বিশেষকৈ হিন্দুৰ বিৰুদ্ধে বৃহৎ পৰিসৰৰ হিংসা আৰম্ভ হৈছিল ।
দেশখনত মুক্ত আৰু নিকা নিৰ্বাচনৰ দিশত পৰিচালিত কৰাৰ দায়িত্ব দিয়া ইউনুছৰ প্ৰশাসনে নিৰ্বাচন আয়োগে নতুন ব্যৱস্থা প্ৰৱৰ্তনকে ধৰি ব্যাপক নিৰ্বাচনী সংস্কাৰৰ প্ৰস্তাৱ আগবঢ়ায় । কিন্তু এই প্ৰস্তাৱসমূহ অতি সোনকালে বিশেষকৈ মূল বিৰোধী বাংলাদেশ নেশ্যনেলিষ্ট পাৰ্টী (বিএনপি)ৰ সৈতে বিতৰ্কৰ উৎস হৈ পৰিল ।
বৃহস্পতিবাৰে বিএনপিয়ে চৰকাৰক পৰামৰ্শদাতা পৰিষদৰ আকাৰ হ্ৰাস কৰি নিয়মীয়া কামত নিজকে সীমাবদ্ধ কৰি ডিচেম্বৰৰ ভিতৰত নিৰ্বাচনৰ পৰিকল্পনা প্ৰকাশ কৰিবলৈ কয় । ডেইলী ষ্টাৰৰ বাতৰি অনুসৰি দলটোৱে চৰকাৰৰ নিৰপেক্ষতা আৰু ভাবমূৰ্তি বুলি কোৱা কথাটোক সুৰক্ষিত কৰাৰ উদ্দেশ্যে উপদেষ্টা মাহফুজ আলম আৰু আছিফ মাহমুদ শ্বোজিব ভূঞা আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা উপদেষ্টা খলিলুৰ ৰহমানক শীঘ্ৰে অপসাৰণ কৰাৰ দাবী জনায় ।
বিএনপিৰ স্থায়ী সমিতিৰ সদস্য খাণ্ডাকৰ মোশ্বাৰফ হুছেইনৰ উদ্ধৃতিৰে কোৱা হৈছে, "যিহেতু এই উপদেষ্টাসকলক নতুন ৰাজনৈতিক দলৰ সৈতে প্ৰত্যক্ষ বা পৰোক্ষভাৱে জড়িত বুলি সকলোৱে জানে, সেয়েহে পৰামৰ্শদাতা পৰিষদত তেওঁলোকৰ উপস্থিতিয়ে অন্তৱৰ্তীকালীন চৰকাৰৰ নিৰপেক্ষ পৰিচয়ক লৈ প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰে ।"
ইফালে বুধবাৰে বাংলাদেশৰ সেনাধ্যক্ষ জেনেৰেল ৱাকাৰ-উজ-জামানে কয় যে চলিত বৰ্ষৰ ডিচেম্বৰৰ ভিতৰত ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হ'ব লাগে ।
ডেইলী ষ্টাৰে সেনা প্ৰধানগৰাকীৰ উদ্ধৃতিৰে কয়, "বাংলাদেশত ৰাজনৈতিক স্থিতিশীলতাৰ প্ৰয়োজন । এয়া কেৱল নিৰ্বাচিত চৰকাৰৰ জৰিয়তেহে সম্ভৱ, নিৰ্বাচিত নোহোৱা সিদ্ধান্ত গ্ৰহণকাৰীৰ দ্বাৰা নহয় ।"
বাংলাদেশৰ প্ৰাক্তন ভাৰতীয় উচ্চায়ুক্ত বীনা ছিক্ৰিৰ মতে ইউনুছে মুখ্য উপদেষ্টা পদৰ পৰা পদত্যাগ কৰাৰ ভাবুকি সম্পূৰ্ণ নাটক । ইটিভি ভাৰতৰ সৈতে হোৱা এক সাক্ষাৎকাৰত ছিক্ৰিয়ে কয়, "ইউনুছ একেবাৰে জনপ্ৰিয় নহয় । কিন্তু তেওঁ এই তথ্য মানি লোৱা নাই ।"
এই সকলোবোৰ পৰিস্থিতিৰ মাজতে খবৰ আহিল যে ৰাষ্ট্ৰসংঘই দক্ষিণ-পূব বাংলাদেশৰ চিাটাগং আৰু পশ্চিম ম্যানমাৰৰ ৰাখাইন ৰাজ্যৰ মাজত মানৱীয় কৰিড'ৰ স্থাপনৰ প্ৰস্তাৱ উত্থাপন কৰিছে – যিটো পদক্ষেপৰ লক্ষ্য হৈছে ৰোহিংগীয়া শৰণাৰ্থীসকলক নিৰাপদ, স্বেচ্ছামূলক আৰু মৰ্যাদাপূৰ্ণভাৱে প্ৰত্যাৱৰ্তন সম্ভৱ কৰা । এতিয়াও প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত থকা আৰু অতি বিতৰ্কিত এই পৰিকল্পনাই বিশ্বৰ অন্যতম দীৰ্ঘদিনীয়া শৰণাৰ্থী সংকটৰ সৈতে মোকাবিলা কৰাৰ বাবে আটাইতকৈ অভিলাষী আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰচেষ্টাক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে ।
ইয়াৰ পিছতে বাংলাদেশৰ ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা উপদেষ্টা খলিলুৰ ৰহমানে কয় যে তেওঁৰ দেশে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ এই অনুৰোধ বিবেচনা কৰিব পাৰে । বুধবাৰে বৈদেশিক সেৱা একাডেমীত সংবাদ মাধ্যমৰ সন্মুখত ৰহমানৰ উদ্ধৃতিৰে কোৱা হৈছে, "ৰাষ্ট্ৰসংঘই কেৱল সুধিছিল যে বাংলাদেশে সীমান্তৰ ওচৰলৈ মানৱীয় সাহায্য প্ৰেৰণ কৰাত সহায় কৰিব পাৰে নেকি, যিটো ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ অংশীদাৰসকলে ৰাখাইন ৰাজ্যলৈ প্ৰেৰণ কৰিব পাৰে । আমি কৈছিলো যে আমি বিবেচনা কৰিব পাৰো ।"
কিন্তু বাংলাদেশৰ বিশেষজ্ঞসকলৰ মতে এনে প্ৰস্তাৱে বাংলাদেশৰ মানুহৰ বাবে অসুবিধাৰ সৃষ্টি কৰিছে ।
বাংলাদেশ ইনষ্টিটিউট অৱ পিচ এণ্ড ছিকিউৰিটি ষ্টাডিজৰ সভাপতি মেজৰ জেনেৰেল (অৱসৰপ্ৰাপ্ত) এ এন এম মুনিৰুজ্জামানে প্ৰথম আলোকক কয় যে আমি ইয়াক মানৱীয় কৰিড'ৰ বুলি কওঁ বা সকাহ প্ৰদান কৰা বুলি কওঁ, বিষয়টো মূলতঃ একেই । এই ক্ষেত্ৰত ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা উপদেষ্টাজনে কেৱল অৰ্থবিজ্ঞানৰ আশ্ৰয় লৈছে । সকাহ প্ৰদান কৰাৰ অৰ্থ হ'ল কৰিড'ৰ স্থাপন কৰা । যিহেতু শেহতীয়াকৈ 'কৰিড'ৰ' শব্দটোৱে নেতিবাচক অৰ্থ গ্ৰহণ কৰিছে, সেয়েহে তেওঁ ইয়াক এৰাই চলিবলৈ বাছি লৈছে আৰু তাৰ পৰিৱৰ্তে ৰাখাইন ৰাজ্যলৈ সকাহ প্ৰেৰণ কৰাৰ কথা কৈছিল ।"
মুনিৰুজ্জামানে কয় যে ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা উপদেষ্টাজনে হয়তো ধৰি লৈছে যে বাংলাদেশৰ জনসাধাৰণে বুজি নাপাব, "কিন্তু জনসাধাৰণক মূৰ্খ বুলি লোৱাটো সঠিক নহয় "।
তেওঁ লগতে কয়, "মই স্পষ্টকৈ কওঁ যে ইয়াক কৰিড'ৰ বুলি কোৱা হওঁক বা সাহায্য প্ৰদান কৰা হওঁক, দুয়োটা কাৰ্য্যই মূলতঃ একে । কেৱল নামটো বেলেগ । যেনেকৈ কৰিড'ৰে আমাৰ বাবে বিপদৰ সৃষ্টি কৰে, তেনেকৈয়ে সকাহ প্ৰেৰণ কৰাটোও বেলেগ ।"
বাংলাদেশী শিক্ষাবিদ তথা ৰাজনৈতিক পৰ্যৱেক্ষক শ্বাৰিন ছাজাহান নাওমিৰ মতেও এনে কৰিড'ৰ মুকলি কৰিলে বাংলাদেশৰ বাবে নিৰাপত্তাজনিত বিপদৰ সৃষ্টি হ'ব ।
ইটিভি ভাৰতৰ সৈতে হোৱা এক সাক্ষাৎকাৰত নাওমিয়ে কয়, "যদি এনে কৰিড'ৰ মুকলি কৰা হয় তেন্তে ম্যানমাৰৰ বিদ্ৰোহী আৰাকান সেনাবাহিনী বাংলাদেশত প্ৰৱেশ কৰিব । এই কথাই বাংলাদেশৰ সেনাকো চিন্তিত কৰিব ।"
ইফালে বাংলাদেশৰ প্ৰাক্তন ভাৰতীয় উচ্চায়ুক্ত বীনা ছিক্ৰিয়ে কয়, "সেনাবাহিনীয়ে যি কৈছে সেয়া হ'ল তেওঁলোকক নিৰাপত্তা পৰিস্থিতিৰ ছবিত ৰখা হোৱা নাই । খলিলুৰে কোৱাৰ পিছত সকলোৱে অসন্তুষ্ট ।"
মুঠতে ক'বলৈ গ'লে বাংলাদেশত ৰাজনৈতিক আৰু মানৱীয় ত্ৰুটি বহল হৈ আহিছে ৷ ডিচেম্বৰৰ ভিতৰত ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হ'ব বুলি বিএনপিয়ে দাবী জনোৱা আৰু অচলাৱস্থাত থকা ৰাজনৈতিক আলোচনাৰ মাজতে এতিয়া দেশখনে এক অতিৰিক্ত প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হৈছে:ৰোহিংগীয়া শৰণাৰ্থীসকলৰ বাবে মানৱীয় কৰিড'ৰ সৃষ্টিৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মেৰুকৰণৰ প্ৰস্তাৱ । ঘৰুৱা অচলাৱস্থা হিচাপে আৰম্ভ হোৱা কথাটো দ্ৰুতগতিত আঞ্চলিক সমস্যালৈ পৰিণত হৈছে ।
