কাঠমাণ্ডু: নেপালৰ বিখ্যাত ‘এভাৰেষ্ট মেন’ কামি ৰীতা শ্বেৰ্পাই ২৭ মে’ত মঙলবাৰে মাউণ্ট এভাৰেষ্টত অভিলেখসংখ্যক ৩১ বাৰকৈ আৰোহণ কৰি নিজৰ অভিলেখ ভংগ কৰে । দুদিন পিছত তেওঁ পুনৰ নেপালৰ ৰাজধানীত উপস্থিত হয় – কিন্তু হিমালয়ৰ ভৱিষ্যতৰ লগতে অঞ্চলটোত বাস কৰা সম্প্ৰদায়সমূহৰ বাবে তেওঁ চিন্তিত ।
কাৰণ ? বৃদ্ধি পোৱা উষ্ণতাই হিমালয়ৰ ওপৰত ক্ষতিসাধন কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছে ।
“তাত থকা বৰফ আৰু বৰফৰ আৱৰণ দ্ৰুতগতিত গলিছে আৰু আমাৰ পাহাৰবোৰ ক্ৰমান্বয়ে ক’লা হৈ পৰিছে,” কামি ৰীতাই মোক ক’লে, অন্যথা বৰফৰ দৰে হিমালয়ৰ শৃংগবোৰৰ কথা উল্লেখ কৰি যিবোৰে শেহতীয়াকৈ বৰফ আৰু বৰফৰ আৱৰণ পাতল হোৱাৰ বাবে ক’লা দেখিবলৈ আৰম্ভ কৰিছে । “চৰকাৰে (আমাৰ পাহাৰবোৰক সুৰক্ষা দিবলৈ) কিবা এটা কৰিব লাগে ।”
হিমালয়ত জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰভাৱৰ ওপৰত ৫৫ বছৰীয়া পৰ্বতাৰোহীৰ উদ্বেগ প্ৰকাশ পাইছে যেতিয়া নেপালী বিষয়া আৰু পৰ্বতাৰোহীয়ে বৃহস্পতিবাৰে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সাগৰমথা দিৱস পালন কৰিছিল । সাগৰমথা হৈছে পৰ্ব্বত এভাৰেষ্টৰ নেপালী নাম । ইয়াৰ দ্বাৰা নিউজীলেণ্ডৰ ছাৰ এডমাণ্ড হিলাৰী আৰু টেনজিং নৰ্গে শ্বেৰ্পা ৭২ বছৰ আগৰ ১৯৫৩ চনৰ ২৯ মে'ৰ প্ৰথমটো আৰোহণক স্মৰণ কৰা হয় ।
শেহতীয়া জলবায়ু গৱেষণাৰ পৰা দেখা গৈছে যে হিমালয়ৰ গড় উষ্ণতা ০.৩চেলছিয়াছৰ পৰা ০.৭ চেলছিয়াছৰ হাৰত বৃদ্ধি পাইছে – যিটো বিশ্বৰ গড়তকৈ অধিক । ইয়াৰ ফলত হিমবাহৰ দ্ৰুত গলি যোৱা আৰু আনকি হিমবাহৰ হ্ৰদবোৰো ফাটি যোৱাৰ ফলত যোৱা গ্ৰীষ্মকালত মাউণ্ট এভাৰেষ্টৰ ওচৰৰ কামি ৰীতাৰ থলুৱা গাঁও থামি ধ্বংস কৰি পেলোৱাৰ দৰেও হিমবাহৰ হ্ৰদবোৰ ফাটি গৈছে ।
ব্যাপক হাৰত পৰ্বতাৰোহীৰ আগমণ
তথাপিও এনে পৰিৱৰ্তনে বিশ্বৰ বিভিন্ন প্ৰান্তৰ পৰ্বতাৰোহীক বাধা দিব পৰা নাই, যিসকলে উচ্চতম পৰ্বতত আৰোহণ কৰিবলৈ ব্যাপক হাৰত নেপালত উপনীত হৈয়েই আছে । হিলাৰী আৰু টেনজিং নৰ্গেই ৭২ বছৰ আগতে কৰা দৰে তেওঁলোকে বসন্ত কালত যাত্ৰা আৰম্ভ কৰে, যাতে তেওঁলোকে মে’ মাহত প্ৰদান কৰা আদৰ্শ পৰ্বতাৰোহণৰ স্থিতিৰ সুবিধা ল’ব পাৰে ।
এই বছৰ নেপালী চৰকাৰে প্ৰায় ৫০০টা এভাৰেষ্ট আৰোহণৰ অনুমতি পত্ৰ প্ৰদান কৰে, ইয়াৰে বেছিভাগ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্বতাৰোহী আছিল । ইয়াৰে ৫০ শতাংশতকৈ অধিক লোকে ৯ মে’ৰ পৰা ২৭ মে’ৰ ভিতৰত পৰ্বতমালাত আৰোহণ কৰাত সফল হোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে ।
কামি ৰীতাই ২২ জন ভাৰতীয় পৰ্বতাৰোহীৰ এটা দলৰ নেতৃত্ব দিছিল, যিসকলক দুইডজনতকৈ অধিক শ্বেৰ্পাই সহায় কৰিছিল । তেওঁৰ দলৰ সদস্যসকলে ক্ৰমান্বয়ে বিশ্বৰ শীৰ্ষস্থানলৈ যোৱাৰ সময়ত, কেইবাটাও আকৰ্ষণীয় – আৰু অদ্ভুত - নতুন ৰেকৰ্ড নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছিল :
তথাপিও এনে পৰিৱৰ্তনে বিশ্বৰ বিভিন্ন প্ৰান্তৰ পৰ্বতাৰোহীক বাধা দিব পৰা নাই, যিসকলে উচ্চতম পৰ্বতত আৰোহণ কৰিবলৈ ব্যাপক হাৰত নেপালত উপনীত হৈয়েই আছে । হিলাৰী আৰু টেনজিং নৰ্গেই ৭২ বছৰ আগতে কৰা দৰে তেওঁলোকে বসন্ত কালত যাত্ৰা আৰম্ভ কৰে, যাতে তেওঁলোকে মে’ মাহত প্ৰদান কৰা আদৰ্শ পৰ্বতাৰোহণৰ অৱস্থাৰ সুবিধা ল’ব পাৰে ।
এই বছৰ নেপালী চৰকাৰে প্ৰায় ৫০০টা এভাৰেষ্ট ছামিটৰ অনুমতি পত্ৰ প্ৰদান কৰে, ইয়াৰে বেছিভাগ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্বতাৰোহী আছিল । ইয়াৰে ৫০ শতাংশতকৈ অধিক লোকে ৯ মে’ৰ পৰা ২৭ মে’ৰ ভিতৰত পৰ্বতমালাত আৰোহণ কৰাত সফল হোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে ।
কামি ৰীতাই ২২ জন ভাৰতীয় পৰ্বতাৰোহীৰ এটা দলৰ নেতৃত্ব দিছিল, যিসকলক দুইডজনতকৈ অধিক শ্বেৰ্পাই সহায় কৰিছিল । তেওঁৰ দলৰ সদস্যসকলে ক্ৰমান্বয়ে বিশ্বৰ শীৰ্ষস্থানলৈ যোৱাৰ সময়ত, কেইবাটাও আকৰ্ষণীয় – আৰু অদ্ভুত - নতুন ৰেকৰ্ড নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছিল :
- মাউণ্ট এভাৰেষ্টৰ দাঁতিকাষৰীয়া ফৰ্টছে গাঁৱৰ ২৯ বছৰীয়া তাছি গিয়ালজেন শ্বেৰ্পাই দুসপ্তাহৰ অলপ বেছি সময়ৰ ভিতৰত মাউণ্ট এভাৰেষ্টত অভিলেখ সংখ্যক চাৰিবাৰ আৰোহণ কৰে । তেওঁ তেনে কৰা প্ৰথমজন পৰ্বতাৰোহী হৈ পৰিছিল ।
- বাংলাদেশী পৰ্বতাৰোহী ইক্ৰামুল হাছান শ্বাকিল (৩১) নামৰ এজন লোকে আন এটা ডাঙৰ অভিলেখ গঢ়িলে । তেওঁ ৮৪ দিনত প্ৰায় ১৪০০ কিলোমিটাৰ দূৰত্ব অতিক্ৰম কৰি কক্সৰ বজাৰ বীচ্চৰ পৰা মাউণ্ট এভাৰেষ্টৰ শীৰ্ষলৈকে ট্ৰেকিং কৰিছিল । তেওঁ এই সাগৰৰ পৰা ছাৰ্মিট অভিযানৰ সময়ছোৱাত বাংলাদেশৰ জামুনা নদীও সাঁতুৰি পাৰ হৈছিল ।
- ব্ৰিটিছ পৰ্বতাৰোহী কেণ্টন কুলে (৫১) ১৯ সংখ্যক বাৰৰ বাবে এভাৰেষ্টত সফলতাৰে আৰোহণ কৰি অনেপালীৰ দ্বাৰা সৰ্বাধিক শিখৰত উপনীত হোৱাৰ নিজৰ অভিলেখ বৃদ্ধি কৰিছিল ।
দ্ৰুত আৰোহণৰ বিতৰ্ক
আৰু এভাৰেষ্টৰ আন আন কৃতিত্বও আছিল যিয়ে পৰ্বতাৰোহী সমাজখনক কেৱল স্তম্ভিত কৰি পেলাইছে
- যোৱা সপ্তাহত মাত্ৰ পাঁচ দিনৰ ভিতৰতে ব্ৰিটিছ-বিশেষ বাহিনীৰ চাৰিটা বিশেষ বাহিনীৰ সৈনিকৰ এটা দলে এভাৰেষ্টৰ বিস্তৃতি লাভ কৰিছিল। লণ্ডনৰ পৰা জেট বিমানেৰে আহি পোৱাৰ কিছু সময়ৰ পাছতেই তেওঁলোকে হেলিকপ্টাৰ এখন লৈ এভাৰেষ্ট বেছ কেম্পলৈ লৈ গৈছিল । প্ৰায় একে সময়তে আমেৰিকা-ইউক্ৰেইনৰ এজন পৰ্বতাৰোহী এণ্ড্ৰু উশ্বাকভে ঘোষণা কৰে যে নিউয়ৰ্ক এৰি যোৱাৰ চাৰিদিন নৌহওঁতেই তেওঁ সৰ্বোচ্চ পৰ্বতৰ শিখৰত উপনীত হৈছে ।
হিলাৰী-টেনজিঙৰ সময়ৰ দৰেই বেছিভাগ পৰ্বতাৰোহীয়েও পৰিপূৰক অক্সিজেন চিলিণ্ডাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে যাতে তেওঁলোকৰ আৰোহী সহজ আৰু নিৰাপদ হয়। কিন্তু ব্ৰিটিছ পৰ্বতাৰোহীসকলে নেপাললৈ যোৱা বিমানখন ধৰি লোৱাৰ পূৰ্বে জাৰ্মানীৰ এটা পৰীক্ষাগাৰত থকা খেলুৱৈসকলৰ বাবে নিষিদ্ধ কৰা নান্দনিক, নান্দনিকতা, নান্দনিকতা ব্যৱহাৰ কৰা বুলি অভিযোগ উঠিছে ।
জিনন গেছৰ এনে ব্যৱহাৰ, যদিও এতিয়াও পৰীক্ষামূলক পৰ্যায়ত আছে, তথাপিও মানৱ শৰীৰত অক্সিজেন কঢ়িয়াই অনা ৰক্তকণিকা উৎপাদনত সহায় কৰিবলৈ কোৱা হয় । এইদৰে ব্ৰিটিছ পৰ্বতাৰোহীসকলে প্ৰাকৃতিক অভ্যস্তকৰণ প্ৰক্ৰিয়া এৰি যাব পাৰে, যাৰ ফলত পৰ্বতাৰোহীসকলে সপ্তাহৰ সপ্তাহকেইটা পাহাৰত কটাবলগীয়া হয় । ইয়াৰ উপৰিও তেওঁ হাইপ’ক্সিক টেণ্টত বহু সময় কটায়, যিয়ে উচ্চ উচ্চতাত অক্সিজেনৰ প্ৰবাহ কম হোৱাটো নিশ্চিত কৰে ।
আমেৰিকা-ইউক্ৰেইনৰ পৰ্বতাৰোহীয়ে এই এক্স’নাৰী গেছ ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰিছিল, যিটো খেলুৱৈৰ বাবে বিশ্ব বিৰোধী সংস্থাই নিষিদ্ধ কৰিছে । কিন্তু তেওঁ কয় যে তেওঁ নিউয়ৰ্ক এপাৰ্টমেণ্টৰ ভিতৰত স্থাপন কৰা এটা হাইপ’ক্সিক টেণ্টত কেইবাটাও নিশা কটায় ।
হিমালয়ৰ উচ্চ শৃংগৰ বাবে প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰা পশ্চিম পৰ্বতাৰোহীসকলৰ মাজত হাইপ’ক্সিক টেণ্ট জনপ্ৰিয় হৈ পৰিছে । ‘এভাৰেষ্ট মেন’ কামি ৰীতাই তেওঁৰ সতীৰ্থ এভাৰেষ্ট আৰোহণকাৰীয়ে লাভ কৰা এনে শীৰ্ষ গতিৰ সফলতা বিষয়ে অজ্ঞাত । বৃহস্পতিবাৰে নম্ৰ স্বভাৱৰ শ্বেৰ্পাগৰাকীয়ে কয়, ‘মই নাজানো । "হয়তো ভাল কথা, হয়তো ই আমাক কম সময়ৰ ভিতৰতে বগাই যোৱাত সহায় কৰিব পাৰে ।"
কিন্তু আন কিছুমান চিন্তিত যে জেননৰ দৰে এনে নিষিদ্ধ গেছৰ ব্যৱহাৰে পৰ্বতাৰোহণৰ পবিত্ৰতাক প্ৰভাৱিত কৰিব পাৰে, লগতে নেপালৰ হাইলেণ্ড শ্বেৰ্পাৰ জীৱনৰেখা এভাৰেষ্ট উদ্যোগটোক আঘাত দিব পাৰে । এই ছিজনৰ চাৰিবাৰৰ এভাৰেষ্ট আৰোহণকাৰী তাছি গিয়ালজেন শ্বেৰ্পা কয় যে এনে গেছ ব্যৱহাৰ কৰাটো মই ভাল ধাৰণা বুলি নাভাবো । “এনে অভিযানক নিৰুৎসাহিত কৰা উচিত আৰু পুৰণি শৈলীৰ পৰ্বতাৰোহণক উৎসাহিত কৰা উচিত ।”
ইফালে নেপাল চৰকাৰে ইতিমধ্যে দ্ৰুত গতিত এভাৰেষ্ট অভিযানৰ তদন্ত আৰম্ভ কৰা বুলি উল্লেখ কৰিছে । কিছুমান শ্বেৰ্পাই কয় যে তেওঁলোকে দীৰ্ঘদিনীয়া পৰ্বতাৰোহণৰ নীতি আৰু পৰম্পৰা ধ্বংস কৰিব পাৰে ।
