ETV Bharat / business

ভাৰত-ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ মুক্ত বাণিজ্য চুক্তি ২০২৫ চনৰ শেষলৈকে সম্ভৱপৰ : জয়শংকৰ - EAM S JAISHANKAR

তেওঁ বাণিজ্যৰ বাহিৰেও প্ৰতিৰক্ষা আৰু নিৰাপত্তা, গতিশীলতা, প্ৰতিভাৰ প্ৰবাহ আৰু শিক্ষাৰ দিশসমূহ সামৰি লোৱা দুমুখীয়া সম্পৰ্কৰ শক্তিৰ ওপৰতো আলোকপাত কৰে ।

External Affairs Minister S Jaishankar
বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰী এছ জয়শংকৰ (X/@DrSJaishankar)
author img

By ETV Bharat Assamese Team

Published : June 12, 2025 at 4:58 PM IST

5 Min Read

নতুন দিল্লী : ভাৰতে ইউৰোপীয় সংঘৰ সৈতে নিজৰ সম্পৰ্কক অতিশয় অগ্ৰাধিকাৰ দিয়ে, যাৰ কেন্দ্ৰবিন্দু হৈছে মুক্ত বাণিজ্য চুক্তিৰ আলোচনা যিয়ে অতি ভাল অগ্ৰগতি লাভ কৰিছে । বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰী এছ জয়শংকৰে বুধবাৰে কয় ।

জাৰ্মান মাৰ্শ্বেল ফাণ্ড (জি এম এফ) ফ’ৰামত দ্য ফাইনেন্সিয়েল টাইমছ ব্ৰাছেলছ ব্যুৰোৰ মুৰব্বী হেনৰী ফয়ৰ সৈতে হোৱা বাৰ্তালাপৰ সময়ত বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰীগৰাকীয়ে আস্থা প্ৰকাশ কৰে যে এই সপ্তাহত ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ বিষয়াসকলৰ সৈতে তেওঁৰ গভীৰ আলোচনাৰ পিছত ভাৰত-ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ মুক্ত বাণিজ্য চুক্তি (এফ টি এ) সম্পূৰ্ণ কৰাৰ বাবে বছৰৰ শেষৰ সময়সীমা 'সম্ভৱ' যেন লাগে ।

তেওঁ বাণিজ্যৰ বাহিৰেও প্ৰতিৰক্ষা আৰু নিৰাপত্তা, গতিশীলতা, প্ৰতিভাৰ প্ৰবাহ আৰু শিক্ষাৰ দিশসমূহ সামৰি লোৱা দুমুখীয়া সম্পৰ্কৰ শক্তিৰ ওপৰতো আলোকপাত কৰে ৷ জয়শংকৰে কয়, "মই ইয়াক (ভাৰত-ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ সম্পৰ্ক) যথেষ্ট উচ্চ অগ্ৰাধিকাৰ দিম । বৰ্তমান আপুনি আমাক অতি জটিল মুহূৰ্তত দেখিছে ।"

তেওঁ কয়, "আমাৰ (ইউৰোপীয় ইউনিয়ন) কলেজ অৱ কমিছনাৰ্ছ আছিল, তেওঁলোকে কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰাৰ অতি সোনকালেই সামূহিকভাৱে ভাৰত ভ্ৰমণ কৰিছিল । আমি জানো যে সেয়া এক অতি অস্বাভাৱিক আৰু অতি ইতিবাচক পদক্ষেপ আৰু আমি সঁচাকৈয়ে আমাৰ সম্পৰ্ক গভীৰ কৰাৰ দিশটো চাইছো ।”

"গতিকে, কেন্দ্ৰবিন্দু হৈছে এফ টি এ, যিটো এতিয়া কিছুদিনৰ পৰা আলোচনা চলি আছে কিন্তু মই শুনা সকলো কথা... মই ভাবো আমি অতি ভাল অগ্ৰগতি লাভ কৰিছো ।” তেওঁ লগতে কয় ।

বুধবাৰে পূৰ্বে ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ বাণিজ্য আৰু অৰ্থনৈতিক নিৰাপত্তাৰ আয়ুক্ত মাৰ’ছ শ্বেফচ’ভিচৰ সৈতে হোৱা আলোচনাৰ পটভূমিত জয়শংকৰক চলিত বৰ্ষৰ শেষৰ ফালে এফ টি এ সম্পূৰ্ণ কৰাৰ সম্ভাৱনাৰ বিষয়ে সোধা হৈছিল ।

তেওঁ কয়, "বহুত কাম কৰা হৈছে আৰু এই ভ্ৰমণত শুনা সকলো কথাই মোক আত্মবিশ্বাস দিয়ে যে ই দৃষ্টিগোচৰ হোৱাৰ ভিতৰত আছে, বছৰৰ শেষলৈকে এই কাম কৰাটো সম্ভৱপৰ হৈ উঠিছে ।"

হাই-প্ৰফাইল ফ’ৰামত অনুষ্ঠিত হোৱা পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়া-কলাপ অধিবেশনত ভাৰতৰ বৈদেশিক নীতিৰ দৃষ্টিভংগীক নিয়ন্ত্ৰণ কৰা বহুকেইটা বিষয় সামৰি লোৱা হৈছিল, য’ত আমেৰিকাৰ সৈতে ইয়াৰ সম্পৰ্ক আৰু ইয়াৰ চুবুৰীত চীনৰ সৈতে ইয়াৰ সান্নিধ্যও আছিল ।

জয়শংকৰে কয়, "আমি পৰিস্থিতি আৰু প্ৰত্যাহ্বানৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈ, নিজৰ বাবে চিন্তা কৰিবলৈ আৰু মূলতঃ আমাৰ কি সামৰ্থ আছে আৰু বিশ্বৰ পৰা কি লাভবান হ'ব পাৰো তাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি সিদ্ধান্ত ল'বলৈ সাজু আৰু সেয়া হৈছে কাৰণ আমি কেতিয়াও মিত্ৰতাৰ অংশীদাৰ হোৱা নাই । গতিকে, আমাৰ বৈদেশিক নীতিৰ গাঁথনিৰ স্বভাৱ, আমাৰ কৌশলগত পছন্দৰ দ্বাৰা, আমাৰ সেই ধৰণৰ মানসিকতা আৰু দৃষ্টিভংগী আছে ।"

ইউৰোপৰ ইতিহাস আৰু অভিজ্ঞতাৰ সৈতে তুলনা কৰি মন্ত্ৰীগৰাকীয়ে কয় যে ভাৰত পৰিৱৰ্তিত ভূ-ৰাজনৈতিক বাস্তৱতা আৰু দৃষ্টিভংগীৰ যিকোনো 'আটলাণ্টিক অতিক্ৰম কৰা বিচ্ছিন্নতা'ৰ সৈতে মোকাবিলা কৰাত অভ্যস্ত ।

তেওঁ কয়, "আমি এই বিষয়ে বস্তুনিষ্ঠ । আমি আমেৰিকাৰ সৈতে আমাৰ সম্পৰ্কক মূল্য দিওঁ, ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ সৈতে যিদৰে কৰো, আমি প্ৰত্যেকৰে সৈতে আমাৰ দুয়োৰে বাবে উত্তম চৰ্তত মোকাবিলা কৰিম ।"

ৰাছিয়া-ইউক্ৰেইনৰ সংঘাতৰ বিষয়ত জয়শংকৰে আলোচনাৰ মাধ্যমেৰে মতানৈক্য সমাধানৰ সপক্ষে ভাৰতৰ স্থিতিৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে । তেওঁ কয়, "আমি আৰম্ভণিৰে পৰাই অনুভৱ কৰি আহিছো যে দুখন দেশ, দুখন চুবুৰীয়া দেশৰ মাজত মতানৈক্য থাকিলেও, অতি গভীৰ মতানৈক্য থাকিলেও যুদ্ধৰ আশ্ৰয় লৈ ইয়াৰ সমাধান হ'ব নোৱাৰে । যুদ্ধ আৰম্ভ হ'লে যুদ্ধক্ষেত্ৰৰ পৰা সমাধান নাপাব । যদি যুদ্ধক্ষেত্ৰৰ পৰা সমাধান নাপাই, তেন্তে উত্তৰ হ'ল আলোচনা ।"

"আৰু যদি আপুনি আলোচনা কৰিবলৈ গৈ আছে, তেন্তে অতি জটিল সংকেতৰ জৰিয়তে নহয়, পোনপটীয়াকৈ আলোচনা কৰাটো যুক্তিসংগত । গতিকে আমাৰ স্থিতি সেইটোৱেই হৈ আহিছে । গতিকে ২০২২ চনত ইয়াক বহুলভাৱে গ্ৰহণ কৰাটো বাধ্যতামূলক নহ'বও পাৰে, কিন্তু মই ভাবো যে বৰ্তমান বহু লোকে এই মতামতৰ সৈতে একমত হৈছে... আজি ৰাষ্ট্ৰপতি ট্ৰাম্পৰ অধীনত আমেৰিকাও এই সত্যৰ সমৰ্থক যে আলোচনাৰ জৰিয়তে সমাধান বিচাৰি উলিয়াব লাগে ।"

চীনৰ ওপৰত জয়শংকৰে কেইবাটাও ভিন্ন মাত্ৰাৰ 'অবিশ্বাস্যভাৱে জটিল মেট্ৰিক্স'ৰ ওপৰত চিন্তা-চৰ্চা কৰিছিল । ইউৰোপীয় ইউনিয়নে চীনৰ ওপৰত বোকাময় হৈ আছে নেকি বুলি সোধাত তেওঁ কয়, "মই ইউৰোপৰ স্থিতি আৰু স্থিতিৰ এক নিৰ্দিষ্ট বিৱৰ্তনৰ দিশটো আঙুলিয়াই দিম, কিন্তু মই এইটোও ক’ব বিচাৰিম যে ই এক একেবাৰে বেলেগ ছবি । গতিকে, কিছুমানৰ মতামত বেলেগ, কিছুমান বেছি কঠিন । মই সেই পাৰ্থক্য স্পষ্ট কৰিম ।"

জয়শংকৰে এই সপ্তাহত ব্ৰাছেলছত ইউৰোপীয় আয়োগৰ সভাপতি উৰ্চুলা ভন ডাৰ লেয়েন আৰু ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ বৈদেশিক পৰিক্ৰমা আৰু নিৰাপত্তা নীতিৰ উচ্চ প্ৰতিনিধি কাজা কল্লাছৰ সৈতে প্ৰথম ভাৰত-ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ কৌশলগত আলোচনাৰ বাবে ধাৰাবাহিকভাৱে ব্যাপক আলোচনাত মিলিত হৈছে ।

লগতে পঢ়ক : কানাডাৰ বৈদেশিক মন্ত্ৰীৰ দায়িত্বত ভাৰতীয় মূলৰ অনিতা আনন্দ: জয়শংকৰৰ অভিনন্দন

পাকিস্তানত ভাৰতীয় উচ্চায়োগৰ বিষয়াক 'অবাঞ্ছিত' ঘোষণা, দেশ এৰাৰ নিৰ্দেশ - INDIA PAK DIPLOMATIC ROW

ফিজিৰ গিৰমিট দিৱসৰ বিশেষ অতিথি মন্ত্ৰী পবিত্ৰ মাৰ্ঘেৰিটা - MOS MARGHERITA AND FIJI PRESIDENT

নতুন দিল্লী : ভাৰতে ইউৰোপীয় সংঘৰ সৈতে নিজৰ সম্পৰ্কক অতিশয় অগ্ৰাধিকাৰ দিয়ে, যাৰ কেন্দ্ৰবিন্দু হৈছে মুক্ত বাণিজ্য চুক্তিৰ আলোচনা যিয়ে অতি ভাল অগ্ৰগতি লাভ কৰিছে । বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰী এছ জয়শংকৰে বুধবাৰে কয় ।

জাৰ্মান মাৰ্শ্বেল ফাণ্ড (জি এম এফ) ফ’ৰামত দ্য ফাইনেন্সিয়েল টাইমছ ব্ৰাছেলছ ব্যুৰোৰ মুৰব্বী হেনৰী ফয়ৰ সৈতে হোৱা বাৰ্তালাপৰ সময়ত বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰীগৰাকীয়ে আস্থা প্ৰকাশ কৰে যে এই সপ্তাহত ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ বিষয়াসকলৰ সৈতে তেওঁৰ গভীৰ আলোচনাৰ পিছত ভাৰত-ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ মুক্ত বাণিজ্য চুক্তি (এফ টি এ) সম্পূৰ্ণ কৰাৰ বাবে বছৰৰ শেষৰ সময়সীমা 'সম্ভৱ' যেন লাগে ।

তেওঁ বাণিজ্যৰ বাহিৰেও প্ৰতিৰক্ষা আৰু নিৰাপত্তা, গতিশীলতা, প্ৰতিভাৰ প্ৰবাহ আৰু শিক্ষাৰ দিশসমূহ সামৰি লোৱা দুমুখীয়া সম্পৰ্কৰ শক্তিৰ ওপৰতো আলোকপাত কৰে ৷ জয়শংকৰে কয়, "মই ইয়াক (ভাৰত-ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ সম্পৰ্ক) যথেষ্ট উচ্চ অগ্ৰাধিকাৰ দিম । বৰ্তমান আপুনি আমাক অতি জটিল মুহূৰ্তত দেখিছে ।"

তেওঁ কয়, "আমাৰ (ইউৰোপীয় ইউনিয়ন) কলেজ অৱ কমিছনাৰ্ছ আছিল, তেওঁলোকে কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰাৰ অতি সোনকালেই সামূহিকভাৱে ভাৰত ভ্ৰমণ কৰিছিল । আমি জানো যে সেয়া এক অতি অস্বাভাৱিক আৰু অতি ইতিবাচক পদক্ষেপ আৰু আমি সঁচাকৈয়ে আমাৰ সম্পৰ্ক গভীৰ কৰাৰ দিশটো চাইছো ।”

"গতিকে, কেন্দ্ৰবিন্দু হৈছে এফ টি এ, যিটো এতিয়া কিছুদিনৰ পৰা আলোচনা চলি আছে কিন্তু মই শুনা সকলো কথা... মই ভাবো আমি অতি ভাল অগ্ৰগতি লাভ কৰিছো ।” তেওঁ লগতে কয় ।

বুধবাৰে পূৰ্বে ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ বাণিজ্য আৰু অৰ্থনৈতিক নিৰাপত্তাৰ আয়ুক্ত মাৰ’ছ শ্বেফচ’ভিচৰ সৈতে হোৱা আলোচনাৰ পটভূমিত জয়শংকৰক চলিত বৰ্ষৰ শেষৰ ফালে এফ টি এ সম্পূৰ্ণ কৰাৰ সম্ভাৱনাৰ বিষয়ে সোধা হৈছিল ।

তেওঁ কয়, "বহুত কাম কৰা হৈছে আৰু এই ভ্ৰমণত শুনা সকলো কথাই মোক আত্মবিশ্বাস দিয়ে যে ই দৃষ্টিগোচৰ হোৱাৰ ভিতৰত আছে, বছৰৰ শেষলৈকে এই কাম কৰাটো সম্ভৱপৰ হৈ উঠিছে ।"

হাই-প্ৰফাইল ফ’ৰামত অনুষ্ঠিত হোৱা পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়া-কলাপ অধিবেশনত ভাৰতৰ বৈদেশিক নীতিৰ দৃষ্টিভংগীক নিয়ন্ত্ৰণ কৰা বহুকেইটা বিষয় সামৰি লোৱা হৈছিল, য’ত আমেৰিকাৰ সৈতে ইয়াৰ সম্পৰ্ক আৰু ইয়াৰ চুবুৰীত চীনৰ সৈতে ইয়াৰ সান্নিধ্যও আছিল ।

জয়শংকৰে কয়, "আমি পৰিস্থিতি আৰু প্ৰত্যাহ্বানৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈ, নিজৰ বাবে চিন্তা কৰিবলৈ আৰু মূলতঃ আমাৰ কি সামৰ্থ আছে আৰু বিশ্বৰ পৰা কি লাভবান হ'ব পাৰো তাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি সিদ্ধান্ত ল'বলৈ সাজু আৰু সেয়া হৈছে কাৰণ আমি কেতিয়াও মিত্ৰতাৰ অংশীদাৰ হোৱা নাই । গতিকে, আমাৰ বৈদেশিক নীতিৰ গাঁথনিৰ স্বভাৱ, আমাৰ কৌশলগত পছন্দৰ দ্বাৰা, আমাৰ সেই ধৰণৰ মানসিকতা আৰু দৃষ্টিভংগী আছে ।"

ইউৰোপৰ ইতিহাস আৰু অভিজ্ঞতাৰ সৈতে তুলনা কৰি মন্ত্ৰীগৰাকীয়ে কয় যে ভাৰত পৰিৱৰ্তিত ভূ-ৰাজনৈতিক বাস্তৱতা আৰু দৃষ্টিভংগীৰ যিকোনো 'আটলাণ্টিক অতিক্ৰম কৰা বিচ্ছিন্নতা'ৰ সৈতে মোকাবিলা কৰাত অভ্যস্ত ।

তেওঁ কয়, "আমি এই বিষয়ে বস্তুনিষ্ঠ । আমি আমেৰিকাৰ সৈতে আমাৰ সম্পৰ্কক মূল্য দিওঁ, ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ সৈতে যিদৰে কৰো, আমি প্ৰত্যেকৰে সৈতে আমাৰ দুয়োৰে বাবে উত্তম চৰ্তত মোকাবিলা কৰিম ।"

ৰাছিয়া-ইউক্ৰেইনৰ সংঘাতৰ বিষয়ত জয়শংকৰে আলোচনাৰ মাধ্যমেৰে মতানৈক্য সমাধানৰ সপক্ষে ভাৰতৰ স্থিতিৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে । তেওঁ কয়, "আমি আৰম্ভণিৰে পৰাই অনুভৱ কৰি আহিছো যে দুখন দেশ, দুখন চুবুৰীয়া দেশৰ মাজত মতানৈক্য থাকিলেও, অতি গভীৰ মতানৈক্য থাকিলেও যুদ্ধৰ আশ্ৰয় লৈ ইয়াৰ সমাধান হ'ব নোৱাৰে । যুদ্ধ আৰম্ভ হ'লে যুদ্ধক্ষেত্ৰৰ পৰা সমাধান নাপাব । যদি যুদ্ধক্ষেত্ৰৰ পৰা সমাধান নাপাই, তেন্তে উত্তৰ হ'ল আলোচনা ।"

"আৰু যদি আপুনি আলোচনা কৰিবলৈ গৈ আছে, তেন্তে অতি জটিল সংকেতৰ জৰিয়তে নহয়, পোনপটীয়াকৈ আলোচনা কৰাটো যুক্তিসংগত । গতিকে আমাৰ স্থিতি সেইটোৱেই হৈ আহিছে । গতিকে ২০২২ চনত ইয়াক বহুলভাৱে গ্ৰহণ কৰাটো বাধ্যতামূলক নহ'বও পাৰে, কিন্তু মই ভাবো যে বৰ্তমান বহু লোকে এই মতামতৰ সৈতে একমত হৈছে... আজি ৰাষ্ট্ৰপতি ট্ৰাম্পৰ অধীনত আমেৰিকাও এই সত্যৰ সমৰ্থক যে আলোচনাৰ জৰিয়তে সমাধান বিচাৰি উলিয়াব লাগে ।"

চীনৰ ওপৰত জয়শংকৰে কেইবাটাও ভিন্ন মাত্ৰাৰ 'অবিশ্বাস্যভাৱে জটিল মেট্ৰিক্স'ৰ ওপৰত চিন্তা-চৰ্চা কৰিছিল । ইউৰোপীয় ইউনিয়নে চীনৰ ওপৰত বোকাময় হৈ আছে নেকি বুলি সোধাত তেওঁ কয়, "মই ইউৰোপৰ স্থিতি আৰু স্থিতিৰ এক নিৰ্দিষ্ট বিৱৰ্তনৰ দিশটো আঙুলিয়াই দিম, কিন্তু মই এইটোও ক’ব বিচাৰিম যে ই এক একেবাৰে বেলেগ ছবি । গতিকে, কিছুমানৰ মতামত বেলেগ, কিছুমান বেছি কঠিন । মই সেই পাৰ্থক্য স্পষ্ট কৰিম ।"

জয়শংকৰে এই সপ্তাহত ব্ৰাছেলছত ইউৰোপীয় আয়োগৰ সভাপতি উৰ্চুলা ভন ডাৰ লেয়েন আৰু ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ বৈদেশিক পৰিক্ৰমা আৰু নিৰাপত্তা নীতিৰ উচ্চ প্ৰতিনিধি কাজা কল্লাছৰ সৈতে প্ৰথম ভাৰত-ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ কৌশলগত আলোচনাৰ বাবে ধাৰাবাহিকভাৱে ব্যাপক আলোচনাত মিলিত হৈছে ।

লগতে পঢ়ক : কানাডাৰ বৈদেশিক মন্ত্ৰীৰ দায়িত্বত ভাৰতীয় মূলৰ অনিতা আনন্দ: জয়শংকৰৰ অভিনন্দন

পাকিস্তানত ভাৰতীয় উচ্চায়োগৰ বিষয়াক 'অবাঞ্ছিত' ঘোষণা, দেশ এৰাৰ নিৰ্দেশ - INDIA PAK DIPLOMATIC ROW

ফিজিৰ গিৰমিট দিৱসৰ বিশেষ অতিথি মন্ত্ৰী পবিত্ৰ মাৰ্ঘেৰিটা - MOS MARGHERITA AND FIJI PRESIDENT

ETV Bharat Logo

Copyright © 2025 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.