উত্তৰাধিকাৰী সূত্ৰে জোঁৱায়েকে লাভ কৰিব পাৰেনে শহুৰেকৰ সম্পত্তি, কি কয় আইনে ?

নতুন দিল্লী : ভাৰতীয় সংস্কৃতিত শহুৰেক আৰু জোঁৱাইৰ মাজৰ সম্পৰ্কক প্ৰায়ে পিতৃ-পুত্ৰৰ সম্পৰ্কৰ দৰেই বুলি গণ্য কৰা হয় । এই সম্পৰ্ক কেৱল সামাজিক নহয়, আইনগতভাৱেও স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত । এই কাৰণতেই শহুৰ আৰু জোঁৱাই শব্দ দুটা আনুষ্ঠানিকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয় । কিন্তু এই ঘনিষ্ঠতাই বিশেষকৈ সম্পত্তিৰ ক্ষেত্ৰত স্বয়ংক্ৰিয়ভাৱে আইনী অধিকাৰলৈ পৰিণত নহয় ।

প্ৰায়ে প্ৰশ্ন উত্থাপন হয় যে জোঁৱাইৰ শহুৰেকৰ সম্পত্তিৰ ওপৰত কোনো আইনী অধিকাৰ আছে নে নাই ? এইটোও গুৰুত্বপূৰ্ণ যে ধৰ্মৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি নিয়মৰ ভিন্নতা থাকিব পাৰে; হিন্দু শহুৰেকৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰযোজ্য হোৱা নিয়ম মুছলমান শহুৰেকৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰযোজ্য নহ’বও পাৰে ।

পৰিয়ালটো হিন্দু, মুছলমান, খ্ৰীষ্টান হওক, শহুৰেকৰ সম্পত্তিৰ ওপৰত জোঁৱাইৰ কোনো প্ৰত্যক্ষ আইনী দাবী নাই । ভাৰতীয় উত্তৰাধিকাৰ আইন অনুসৰি জোঁৱাইৰ শহুৰেকৰ সম্পত্তিৰ ওপৰত কোনো স্বয়ংক্ৰিয় বা স্বতন্ত্ৰ অধিকাৰ নাই ।

• হিন্দুৰ বাবে আইনে কি কয় ?

হিন্দুসকলৰ উত্তৰাধিকাৰৰ অধিকাৰ হিন্দু উত্তৰাধিকাৰ আইন, ১৯৫৬ৰ দ্বাৰা পৰিচালিত । এই আইন হিন্দু, শিখ, জৈন আৰু বৌদ্ধসকলৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰযোজ্য । আইন অনুসৰি জোঁৱাই আইনী উত্তৰাধিকাৰীৰ তালিকাত অন্তৰ্ভুক্ত নহয় । গতিকে শহুৰেকৰ সম্পত্তি তেওঁ পোনপটীয়াকৈ উত্তৰাধিকাৰী সূত্ৰে লাভ কৰিব নোৱাৰে ।

কিন্তু পত্নীয়ে যদি পিতৃৰ পৰা সম্পত্তি উত্তৰাধিকাৰী সূত্ৰে লাভ কৰে তেন্তে জোঁৱায়েকে পৰোক্ষভাৱে পত্নীৰ জৰিয়তে সম্পত্তিৰ উত্তৰাধিকাৰী হ’ব পাৰে । বিশেষকৈ পূৰ্ব-পুৰুষৰ সম্পত্তিৰ ক্ষেত্ৰত এই কথা প্ৰাসংগিক য’ত কন্যাৰ বৈধ দাবী আছে । কন্যাই সম্পত্তিৰ উত্তৰাধিকাৰী হ’লে জোঁৱায়েকে পত্নী হিচাপে লাভৱান হ’ব পাৰে, কিন্তু নিজাববীয়াকৈ নহয় ।

জোঁৱায়ে সম্পত্তিৰ অধিকাৰ লাভ কৰাৰ আন এটা উপায় হ’ল শহুৰেকে তেওঁৰ পক্ষত উইল কাৰ্যকৰী কৰা বা পঞ্জীয়নভুক্ত উপহাৰৰ চুক্তিৰ জৰিয়তে সম্পত্তি হস্তান্তৰ কৰা । এনে ক্ষেত্ৰত জোঁৱায়েকে আইনগতভাৱে মালিকীস্বত্ব দাবী কৰিব পাৰে । মন কৰিবলগীয়া যে এইটো সম্পূৰ্ণ শহুৰেকৰ বিবেচনাধীন । এনে উইল বা উপহাৰ অবিহনে জোঁৱাইৰ কোনো আইনী অধিকাৰ নাই ।

• শ্বৰীয়ত আইনে মুছলমানৰ বাবে কি কয় ?

মুছলমানসকলৰ বাবে উত্তৰাধিকাৰ ইছলামিক শ্বৰীয়ত আইনৰ দ্বাৰা পৰিচালিত হয় । এই আইনী কাঠামোত জোঁৱাইকো আইনী উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে স্বীকৃতি দিয়া হোৱা নাই । এজন মুছলমান শহুৰেকে তেওঁৰ জোঁৱাইকে ধৰি আইনী উত্তৰাধিকাৰীৰ বাহিৰৰ কোনোবা এজনক উইলৰ জৰিয়তে নিজৰ সম্পত্তিৰ এক তৃতীয়াংশহে হস্তান্তৰ কৰিব পাৰে ।

বাকী দুই তৃতীয়াংশ ইছলামিক আইন অনুসৰি আইনী উত্তৰাধিকাৰীৰ হাতলৈ যাব লাগিব । গতিকে হিন্দু আইনৰ বিপৰীতে য’ত ১০০ শতাংশ সম্পত্তি জোঁৱাইক উইলৰ জৰিয়তে হস্তান্তৰ কৰিব পৰা যায়, তেনে ক্ষেত্ৰত মুছলমান শহুৰেক উইলৰ জৰিয়তে এক তৃতীয়াংশত সীমাবদ্ধ হৈ থাকে ।

• খ্ৰীষ্টান বিধানৰ বিষয়ে কি ক’ব পাৰি ?

একেধৰণৰ উত্তৰাধিকাৰৰ নিয়ম খ্ৰীষ্টানসকলৰ ক্ষেত্ৰতো প্ৰযোজ্য । এজন খ্ৰীষ্টান জোঁৱাইৰ শহুৰেকৰ সম্পত্তিৰ ওপৰত কোনো স্বয়ংক্ৰিয় আইনী দাবী নাথাকে । তেওঁৰ অধিকাৰ তেতিয়াহে উদ্ভৱ হয় যেতিয়া তেওঁৰ পত্নীয়ে পিতৃৰ পৰা সম্পত্তি উত্তৰাধিকাৰী সূত্ৰে লাভ কৰে, বা শহুৰেকে উইল লিখে বা সম্পত্তি পোনপটীয়াকৈ তেওঁক উপহাৰ দিয়ে । আন ধৰ্মৰ দৰেই উপহাৰৰ ডীড পঞ্জীয়ন হ’ব লাগিব আৰু স্থানীয় আইনসমূহেও এই প্ৰক্ৰিয়াত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে ।